DOĞURGANLIK BAHTINIZI KORUYUN
Toplumların sosyoekonomik olarak gelişmesiyle, bayanın da toplum hayatındaki yeri
değişiyor. Bu değişimleri, bayanların eğitim seviyesinin artması, iş hayatında beklentilerinin
yükselmesi, meslek planlarının ve beklentilerinin artması biçiminde sıralayabiliriz. Bunların
sonucu olarak da evlilik ve çocuk sahibi olma yaşı maalesef yükseliyor. Bayanlar kelam konusu
beklentilerini gerçekleştirmek için ya evliliklerini ya da çocuk doğurma planlarını erteliyorlar.
Yaş Neden Önemli
Yeni doğan bir kız bebek her iki yumurtalığında yaklaşık 400-500 bin adet yumurta
öncüsü hücre taşır. Adet görmeyle birlikte her ay bu hücrelerin bir tanesi olgunlaşır ve
döllenme bahtına sahip olur, muhakkak kısmı da yok olur. Bu nedenle yıllar ilerledikçe kadının
yumurtalıklarındaki hücre sayısı azalır. Bu da doğurganlığın azalması demektir.
Çevresinde 38-40 yaşlarında doğal yollardan hamile kalan bireyleri gören bayanlar, 40 lı
yaşların başında bile çarçabuk gebe kalınabileceğini düşünüyorlar. Halbuki gerçek hiç te öyle
değil. 35 yaşlarından itibaren bayanın hem yumurta hücre sayısı azalmaya hem de hücre
kalitesi giderek bozulmaya başlar.
Bu nedenle 30 yaşlarını geçmiş, şimdi evlenmemiş yahut çocuk sahibi olmamış
kadınların yıllık muayenelerinde over rezervleri değerlendirilmeli. Bilhassa ailesinde erken
menapoz, ailevi kanser hastalıkları olanlarda bu kıymetlendirme çok değerlidir.
Bu Değerlendirmeler Neyi Değiştirir?
Son yıllarda yardımcı üreme tekniklerinde değerli gelişmeler ve yasal düzenlemelerde
değişiklikler meydana gelmiştir.
Yumurta dondurmada vitrifikasyon (çok süratli dondurma) sistemi ile yumurta
hücrelerinin % 90-100 oranında canlı kalması sağlanmakta ve her bir hücreden yaklaşık %7
oranında gebelik elde edilebilmektedir. Yani bir bayanın aşikâr sayıda sağlıklı yumurta
hücresinin dondurulması, ona gelecekteki doğurganlığıyla ilgili değerli avantajlar
sağlayacaktır. Bayanın bu hücrelerinden, 40 lı yaşlarında bile gebe kalma talihi vardır.
Ülkemizde 2014 yılına kadar,
a) Kemoterapi ve radyoterapi üzere yumurta hücrelerine ziyan veren tedaviler
öncesinde,
b) Üreme işlevlerinin kaybedilmesine yol açacak olan ameliyatlar
(yumurtalıkların alınması üzere operasyonlar) öncesinde,
yumurta dondurulmasına müsaade veriliyordu.
2014 Eylül ayında değişen yönetmelikle;
c) Düşük over rezervi olup şimdi doğurmamış yahut aile öyküsünde
erken menopoz öyküsünün, üç uzman tabipten oluşan sıhhat heyeti raporu ile
belgelendirilmesi durumunda, yumurta dondurulmasına müsaade verilmeye
başlanmıştır.
Yumurta Dondurma Süreci Kimlere Uygulanır?
1-Kanser tedavisinde uygulanan kemoterapi ve radyoterapi üzere uygulamalar kadınların
yumurtalıklarına ziyan vermektedir. Bu tedavilerden evvel yumurta dondurma işlemi
uygulanır.
2-Yumurtalıkların alınması gereken ameliyatlar öncesinde uygulanabilir
3- Over rezervinin azalma riski olan durumlar
a)-Ailede erken menopoz hikayesi: Ailede kalıtsal olarak erken menopoz varsa, yani genç
yaşlarda doğurganlık özelliğini kaybetme riski olan bayanlara bu sistem uygulanabilir.
Yumurtaların dondurulması sayesinde bu risk ortadan kalkacaktır.
b)-Ailede Göğüs Kanseri öyküsü
c)-Endometriozis varlığı
d)-Bazı genetik hastalıklar: Turner Sendromu, Frajil-X sendromu, Musküler distrofi,
BRCA-1 taşıyıcılığı
4-Over rezervi azalmış bayanlar: Bu durum infertilitede tecrübeli bir tabip tarafından
yapılan ultrasonografik muayene ve hormon testleri ile tespit edilebilir.
Yumurta Dondurma İşlemi
İşlem ortalama 10-15 gün sürmektedir.
Adetinin 2-3. günü yumurtaları uyarıcı gonadotropin iğnelerine başlayarak, mümkün
olan en çok sayıda yumurta geliştirmeye çalışılır. Belirli aralıklarla ultrasonografik muayene
yapılır.
Yumurtaların Toplanması (OPU): Yumurta – follikül büyüklükleri istenilen düzeye
ulaştığında, yumurtalar vajinal ultrasonografi eşliğinde özel iğnelerle toplanır. Bu işlem
anestezi altında yapılmakta ve yaklaşık 15-20 dakika sürmektedir. Hasta birkaç saat
hastanede dinlendikten sonra olağan hayatına dönebilir.
Yumurtaların Dondurulması: Toplanan yumurtaları, antifriz özellikli kimyasal
solüsyonlarla (kriyoprotektan) süreçten geçirerek, -196 C°' de sıvı azot tanklarında uzun süre
saklanacak halde dondurulur. Dondurma süreci; vitrifikasyon (camlaştırma) dediğimiz,
tecrübe isteyen, çok süratli dondurma prensibine dayanan, hedefi dondurma sırasında
yumurtalara önemli ziyanlar verebilecek su kristallerinin oluşmasını engellemek olan, özel bir
teknikle yapılmaktadır. Öncelikle 5 yıllık olan dondurma müddeti, hastanın talebi üzerine
uzatılabilir.
Gebelik istenmesi durumunda: Hastanın rahim iç zarı gebelik için hazırlanır. Yumurta
hücreleri çözünme sonrası yaklaşık % 90-100 oranında canlı kalmaktadırlar. Canlı olarak
çözüldüğü saptanan yumurtalara, eşlerden alınan spermlerle mikroenjeksiyon (ICSI) ile
dölleme süreci yapıp, gelişen embriyolar hastaya transfer edilir.
Vitrifikasyon ile dondurulup çözülen yumurtalardan elde edilen embriyoların transferi
ile, taze embryo transferine yakın gebelik oranları sağlanabilmektedir.
