Yardımla Üreme Teknikleri

Yardımla üreme teknikleri, klasik tedavi formüllerinin başarısız olduğu, tüpleri hasarlı yahut ileri derecede sperm sorunu olan çiftlerde gebelik elde edebilmek için uygulanan tedavi sistemlerinin tümünü kapsamaktadır. Bu yolların en kolayı “aşılama” olarak da bilinen intrauterin inseminasyon, en karmaşığı ise mikroinjeksiyon sistemidir. Aslında klasik tüp bebek ile mikroinjeksiyon ortasında hastaya uygulanan tedaviler açısından bir fark yoktur. Fark sperm ile yumurta hücresine uygulanan laboratuar süreçlerinin farklı olmasından kaynaklanmaktadır. 
Yardımla Üreme Teknikleri:
1.AŞILAMA (İntrauterin inseminasyon=IUI)
2.TÜP BEBEK (İn Vitro Fertilizasyon=IVF)
3.MİKROİNJEKSİYON (İntrasitoplazmik Sperm İnjeksiyonu=ICSI)
4.Diğer (GIFT vb)
________________________________________
AŞILAMA ( İNTRAUTERİN İNSEMİNASYON )
Aşılama ya da intrauterin inseminasyon, yumurtlama periyodunda erkeğin spermlerinin canlı ve hareketli olanlarının seçilerek, ince bir tüp yardımı ile direkt rahim içine verilmesidir. 
Aşılama nedenleri:
1.Sperm sayı ve hareket oranında hafif bozukluklar
2.Açıklanamayan kısırlık
3.Rahim ağzı ile ilgili problemler 
4.Antisperm antikor pozitifliği 
5.Diğer nedenler 
 Aşılama yapılabilmesi için bayanın tüplerinin açık olması gerekir. Bu nedenle bu metodun uygulanacağı bayanlarda rah im sineması görülmelidir. Bu metotta zamanlamayı ayarlamak ve yumurta kalitesini arttırmak için ekseriyetle yumurtlamayı uyarıcı ilaç kullanılır. Yumurta belli büyüklüğe ulaşınca, yumurtayı çatlatmak için iğne yapılır ve bundan 24-36 saat sonra süreç gerçekleştirilir.
 Erkeğin spermleri alınarak belli süreçlerden sonra canlı ve hareketli olanlar ayrılır. Daha sonra bu spermler ince bir tüp yardımı ile rahim içerisine verilir. Bu yolla yumurtaya ulaşma talihi bulan sperm sayısı arttırılmış olur. Bu usulün aylık şansı yapılma nedeni ve sperm sonuçlarına bağlı olarak değişmekle birlikte genel olarak %15 civarındadır. Hazırlık sonrası sperm sayısının 10 milyonun üzerinde olduğu olaylarda gebelik bahtı daha güzeldir. Sperm sayısının 5 milyonun altında olduğu olaylarda gebelik talihi düşüktür.
________________________________________
 IN VITRO FERTİLİZASYON 
( TÜP BEBEK ) 
 Son yıllarda tıptaki en büyük ilerleme alanlarından biri kuşkusuz yardımla üreme formüllerinde olmuştur. Birinci kere 1978 yılında uygulanan tüp bebek yolu ile tüplerindeki sorun nedeni ile hamile kalma talihleri çok az yahut imkansız olan bayanların hamile kalmaları imkanlı hale geldi. Bunu menilerinde hiç sperm bulunmayan ve dolayısı ile o güne kadar “senin çocuğun olmaz” denilen erkeklerin testislerinden elde edilen tek bir sperm ile gebelik oluşturulabilen “mikroinjeksiyon” formülünün uygulanması izledi. Ortadan geçen müddette bu sistemlerde sağlanan gelişmelerle, uygun hasta kümesinde %50’lere ulaşan gebelik oranları elde edilmeye başlandı. 
  Klasik tüp bebek yolu başlangıçta tüplerinde sorun olan bayanlarda düşünülen bir tedavi metodu idi. Geçirilmiş infeksiyonlara yahut öteki nedenlere bağlı olarak oluşan ağır hasarlı tüplerle gebelik neredeyse olanaksızdı.
 Tüp bebek denilen in vitro fertilizasyon tekniğinin birkaç basamağı bulunmaktadır.
 Bunlar: 
1.Yumurtalıkların baskılanması 
2.Yumurtalıkların uyarılması 
3.Yumurta toplanması 
4.Spermle yumurtanın döllenmesi 
5.Embriyo transferi 
 Yumurtalıkların baskılanması: Bu süreç yumurta gelişiminin tabip denetiminde olması, yumurtaların eşit büyüklükte gelişmesi ve erken yumurtlamanın önlenmesi açısından yapılmaktdır. Bu gayeyle, bayanın özelliklerine bağlı olarak, beklenen adet gününde 1 hafta evvel yahut adetini birinci gününden itibaren ilaçlar kullanılır. Bunlar burun spreyi yahut ciltaltına yapılan injeksiyonlar biçimindedir. Ekseriyetle yumurtlamadan 1 gün önceye kadar devam edilir.   
Yumurtalıkların Uyarılması: Olağanda yumurtalıklarda her ay bir yumurta olgunlaşır ve atılır. Bunun döllenmesi ile de gebelik meydana gelir. Yardımla üreme sistemlerinde ise gebelik şansını  arttırmak için, çok sayıda yumurtanın gelişmesi amaçlanır. Bu sayede toplanan yumurtalardan elde edilen en güzel embriyoların transfer edilme talihi doğar. Oluşan fazla embriyolar dondurularak saklanabilir. Yumurtalıkların uyarılması için kullanılan çeşitli ilaçlar bulunmaktadır. Bu ilaçlar  her gün bir yahut iki kezde yapılmak üzere günde 2 ile 8 ampul ortasında kullanılabilir. Ekseriyetle adetin 3. gününde başlanır. Sık denetimlerle yumurta gelişim izlenir. Bu denetimlerde ultrasonografi ile yumurta gelişimi izlenirken, kanda estradiol hormonuna bakılarak bu yumurtaların kalitesi hakkında fikir edinilir. Yumurtaları içeren ve follikül olarak isimlendirilen oluşumlar en az 3 tane ve 18mm.nin üzerinde olmalıdır. Bu sayı ve çapa ulaşılınca yumurtalıkları baskılayan ve uyaran ilaçlar kesilerek, yumurtayı çatlatmak için öteki bir iğne yapılır. Bu son iğneden34-36 saat sonra da yumurta toplanma süreci gerçekleştirilir. 
 Yumurta Toplanması: Yumurta toplanma süreci, lokal yahut sıklıkla genel anestezi altında yapılır. Bu süreç esnasında ultrason rehberliğinde hazneden bir iğne ile girilerek yumurtalıklara ulaşılır. Yumurtal ıklarda bulunan ve follikül olarak isimlendirilen, yumurta hücresini içeren kistçiklere girilir. Vakum yardımı ile yumurta hücresi etrafındaki sıvı ile birlikte aspire edilir. Alınan sıvı laboratuarda çabucak embriyolog tarafından denetim edilerek içinde yumurta hücresi olup olmadığı süreci yapan doktora bildirilir. Bayanın yaşı ve yumurtalık kapasitesine bağlı olarak toplanan yumurta sayısı değişir, ortalama 5 ile 20 ortasında yumurta toplanır. Her iki yumurtalıktaki tüm folliküller aspire edilir. Süreç 10-20 dakika sürer. Toplana yumurtalar besleyici bir ortamda ve beden ısısında tutulur. 
 Yumurtanın Sperm Tarafından Döllenmesi: Bayanın yumurtaları toplanırken, eşi de laboratuarda sperm örneği verir. Alınan spermler kimi süreçlerden geçirilerek, düzgün durumda, hareketli  ve olağan yapılı olanları ayrılır. Klasik tüp bebek yolunda her yumurtanın etrafına 100.000-150.000 sperm bırakılarak bunlardan birinin yumurtayı döllemesi beklenir. Mikroinjeksiyonda ise tek bir sprem seçilerek yumurtanın içine bırakılır ve böylelikle döllenme sağlanır. İki tekniğin farkı bu basamakta olmaktadır. Mikroinjeksiyon için âlâ durumdaki tek bir sperm kafidir. Sonraki gün yumurtalar denetim edilerek döllenme olup olmadığı denetim edilir. 
 Embriyo Transferi: Döllenme gerçekleşmişse yumurta toplanmasından 72 saat sonra embriyo transferi yapılır. Âlâ kalitede embriyolar 6-10 hücrelidir. Transfer edilecek embriyo sayısına bayanın yaşı, infertilite nedeni ve öteki faktörlere nazaran karar verilir. Bu sayı çoğul gebelik oranını azaltmak için kimi ülkelerde maddelerle sınırlanmıştır. Ülkemizde ekseriyetle 2-4 embriyo transfer edilmektedir. Güzel kalitede fazla embriyo elde edilmişse, artan embriyolar aileninin müsaadesi ile dondurulabilir. Embriyo transferinden 11 gün sonra kanda gebelik testi yapılır. 
  IVF ( TÜP BEBEK ) KİMLERE YAPILABİLİR? 
1.Tüplerle ilgili sorunu olan hastalar 
2.Diğer tedavi sistemleri ile sonuç alınamayan açıklanamayan infertilite vakaları 
3.Sperm sorunu çok ağır olmayan erkek infertilitesi 
4.Endometriyozis 
5.Diğer 
________________________________________
 TÜP BEBEK TEDAVİSİNDE FAKTÖRLER 
1-  BAYANIN YAŞI 
İnfertilite tedavisi gören çiftlerde etkileyen en kıymetli faktörlerden biri, bayanın yaşıdır. Genç bayanlarda yumurta sayısı ve kalitesi çoklukla daha uygundur. Gebelik oluştuğunda da düşük mümkünlüğü genç bayanlarda daha azdır. Doğurganlık 25 yaş civarında en üst seviyesine ulaşmakta, daha sonra giderek azalmaktadır. Kırk yaş üstünde gebelik talihi, tedaviye, hatta tıp bebek üzere formüller uygulanmasına karşın düşüktür. 
2- YUMURTALIK KAPASİTESİ 
Yumurtalık kapasitesi ilerleyen yaşla azalmakla birlikte, tek faktör yaş değildir. Yani genç bir bayanda yumurtalık kapasitesi düşük yahut ileri yaşta yumurtalık kapasitesi âlâ olabilir. Bunu belirlemek için kullanılan birtakım testler vardır. Yumurtalığın ultrasonografik görünümü bu hususta fikir verebilir. Pek çok klinik yumurtalık kapasitesini belirlemek için adetin 3. gününda yapılan hormon tetkiklerini kullanmaktadır. Üçüncü günde yapılan FSH ölçümü 10 mIU/ml’nin altında ise yumurtalık kapasitesi yeterli, bu seviye 10-15 ortasında ise orta olarak kıymetlendirilir. FSH seviyesinin 15’in üzerinde olduğu bayanlarda gebelik bahtı az, gebelik olduğunda da düşük mümkünlüğü epeyce yüksektir. Birebir formda 3. gün estradiol seviyesinin de düşük olması yumurtalık kapasitesinin güzel olduğunu gösterir. 
3- SEMEN KALİTESİ 
Erkeğin çocuk sahibi olabilme potansiyelini en güzel belirleyen test semen tahlilidir. 1994 yılından itibaren mikroinjeksiyon tekniğinin uygulanmaya başlanması ile tüp bebekte erkek faktörünün ehemmiyeti azalmıştır. Olağan semen tahlilinde pahalar aşağıdaki üzeredir: 
Olağan semen tahlili: 
Ölçü:  En az 2 ml 
Sayı:   En az ml.de 20 milyon 
Hareketli oranı:  En az %50 
Olağan biçimli:  En az %50 
Lökosit: En fazla 1 milyon/ml 
Bu sayılar kesin sonlar değildir. Bu bedellerin çok altındaki bedellerde bile resen gebelikler olabilmektedir. 
 4- İNFERTİLİTE SÜRESİ 
   İnfertilite mühleti de etki etmektedir. Bu müddet uzadıkça bahtı azalmakla birlikte, daha evvel tedavi uygulanmamış hadiselerde ümitsizliğe kapılmak için bir neden yoktur. 
 5- EVVELKİ GEBELİKLER 
  Canlı doğumla sonuçlanmış evvelki gebelikler, tedavinin bahtını arttırmaktadır.  
________________________________________
MİKROİNJEKSİYON ( İNTRASİTOPLAZMİK SPERM İNJEKSİYONU ) 
Mikroinjeksiyon, tek bir spermin yumurta hücresinin içine injekisyonu sürecidir. Bu teknik sayesinde sperm sayısı çok düşük olan yahut menisinde sperm bulunmayan erkeklerin  testislerinden elde edilen çok az sayıda sperm ile çocuk sahibi olabilmeleri sağlanmıştır. Bayana uygulanan tedavi ve başka süreçler açısından tüp bebek yahut mikroinjeksiyon teknikleri ortasında bir fark yoktur. Fark yumurta toplanma sürecinden sonra, laboratuarda yapılan sürecin farklı olmasından kaynaklanmaktadır. Tüp bebek sürecinde her yumurtanın etrafına 100-150 bin civarında sperm bırakılıp, bu spermlerin yumurtayı döllemesi beklenirken, mikroinjeksiyonda tek bir spermle döllenme sağlanmaktadır. 
Mikroinjeksiyon süreci klasik tüp bebek süreçlerinin başarısız olduğu olaylarda yahut ağır erkek kısırlığı olaylarında uygulanmaktadır. Birtakım kliniklerde yumurta döllenmesini bahta bırakmamak için elde edilen tüm yumurtalara mikroinjeksiyon uygulanmaktadır. 
YUVALAMA ( ASSİSTED HATCHİNG ) 
Embriyoyu çevreleyen ve zona olarak isimlendirilen zarın bir bölgesinin, mekanik yahut kimyasal metotlarla inceltilmesi sürecidir. Bu sürecin yumurtanın rahim iç zarına tutunmasını kolaylaştırdığına, yani implantasyon oranlarını arttırdığına inanılmaktadır. Faydası herkes tarafından kabul edilmemekle birlikte, daha evvel başarısız tüp bebek teşebbüsü yapılanlarda yahut bayanın 35 yaşın üstünde olduğu durumlarda tercih edilmektedir