Dünyada her yıl 350000 bebek yardımcı üreme teknikleri yardımı ile dünyaya gelmektedir. Yardımcı üreme teknikleri tüp bebek (IVF) ve aşılama tedavilerini kapsar. Bu tedavilerde kadınlara yumurta gelişimini sağlamak için bazı ilaçlar verilir.
Bu ilaçların tablet ve iğne formları vardır. Aşılamada amaç 1-2 yumurta geliştirmek olduğu için daha düşük doz ilaçlar kullanılırken, tüp bebek tedavisinde daha yüksek dozlar kullanılmaktadır.
Tüp Bebek İlaçları Yan Etkileri
Tüp bebek ilaçlarının hayatı tehdit eden yan etkisi sadece OHSS (Ovaryan hiperstimülasyon sendromu) denilen tablodur. OHSS yumurtalıkların tüp bebek ilaçlarına aşırı yanıt vermesi olarak tanımlanır ve daha çok polikistik over sendromu (PKOS) olan hastalarda görülür. Bunun dışındaki yan etkiler ciddi değildir ve kadının hayatını tehdit etmez.
Tüp bebek ilaçlarının yan etkileri şu şekilde sıralanabilir.
- Baş ağrısı
- Ateş basması
- Bulanık görme
- Şişkinlik
- Bulantı
- İğne yapılan yerde kızarıklık ve kaşıntı
- Memelerde hassasiyet
Tüp Bebek İçin Kullanılan İlaçlar Zararlı mı?
Tüp bebek için kullanılan ilaçlar kesinlikle doktor kontrolünde ve doğru şekilde yapılmalıdır. Aksi takdirde OHSS veya çoğul gebelik gibi riskler ortaya çıkabilir. Yukarıda sayılan ve ciddi olmayan yan etkiler dışında tüp bebek ilaçları zararlı değildir ve doktor kontrolünde güvenli bir şekilde kullanılabilir.
Tüp Bebekte Yüksek Östrojen Kanseri Tetikler mi?
Bazı kanser türlerinin yüksek östrojen düzeyiyle ilişkili olduğu bilimsel olarak ispatlandı. Kısırlık tedavisinde kullanılan ilaçların da vücut östrojen düzeyini doğal siklusa göre 10 kat daha fazla yükselttiğini biliyoruz.
Bu mantıkla kısırlık tedavisinde kullanılan ilaçların kanser riskini artırıp artırmadığı ile ilgili ciddi merak uyanmıştır ve bu konu ile ilgili bilimsel araştırmalar yapılmıştır.
Özellikle yüksek östrojen düzeyi ile ilişkili olduğu bilinen meme kanseri ve rahim kanseri üzerine birçok çalışma yapılmıştır. Yapılan çalışmaların bazılarında bu ilaçların meme ve rahim kanseri riskini artırdığı tespit edilmiştir.
Tüp Bebek İlaçları Meme Kanseri Yapar mı?
Ama biliyoruz ki; hiç emzirmemiş olmak, ailede meme kanseri öyküsünün olması meme kanseri için en büyük risk faktörü. Bu kriter göz önüne alındığında, kısırlık tedavisi zaten doğurmamış veya hiç emzirmemiş hastalara yapılıyor.
Hastanın emzirip emzirmediği ve ailede meme kanseri öyküsünün olup olmadığı göz önüne alınarak yapılan daha büyük çalışmalarda IVF ilaçlarının meme kanseri riskini artırmadığı tespit edilmiştir.
Tüp Bebek İlaçları Rahim Kanseri Yapar mı?
Rahim kanseri rahim duvarı kalınlaşması zemininde gelişir. Rahim duvarının kalınlaşması için de ortamda yüksek östrojen olması gerekir. Bildiğimiz gibi tüp bebek tedavisinde östrojen düzeyi doğal döngüdeki östrojen seviyesine göre çok yüksektir. Bu fikirden yola çıkarak tüp bebek tedavisinin rahim kanserine yol açabileceği fikri ortaya atılmıştır.
Ancak yapılan çalışmalarda tüp bebek tedavisinde kullanılan ilaçların tek başına rahim kanseri riskini artırmadığı saptanmıştır. Çünkü rahim kanseri için en büyük risk faktörü, hiç doğurmamış olmaktır. Tüp bebek tedavisi gören hastalarda rahim kanserindeki artışın asıl nedeni doğum yapmamış olmak ve genetik yatkınlıktır.
Tüp Bebek İlaçları Yumurtalık Kanseri Yapar mı?
Tüp bebek ilaçları ve olası kanser ilişkisi yumurtalık kanseri için de ortaya atılmıştır. Çünkü yumurtalık kanserinin (Over kanseri) gelişme teorilerinden en çok kabul gören ovulasyon teorisidir.
Bu teoriye göre yumurtlama sırasında yumurtalık epitelinde zedelenme olur ve yumurtlama ne kadar çoksa, over epiteli o kadar zarar görür ve yumurtalık kanseri riski artar. Tüp bebek tedavisinde her siklusta ortalama 10-15 yumurta gelişir. Yani düz mantıkla yumurtalık kanser riskinin artmış olması beklenir.
Kısırlık tedavisinde kullanılan ilaçlar ile yumurtalık kanseri arasındaki ilişkiyi araştıran çalışmaların bazılarında kanser riskinin arttığı tespit edilirken, bazılarında aralarında hiçbir ilişki bulunamamıştır. İlişki olduğunu savunan çalışmalarda ise 12 aydan fazla ilaç kullananlarda yumurtalık kanseri riskinin arttığı tespit edilmiştir.
1990-2013 yılları arasında 182000 kadın üzerinde yapılan meta analizlerde tüp bebek ilacı kullanan kadınlarda yumurtalık kanseri riskinin artmadığı saptanmıştır. Bu çalışma bugüne kadar yapılmış olan en büyük ve en güçlü sonuçlara sahip olan çalışmadır.
Rahim kanseri ve meme kanseri gibi hiç doğurmamış olmak yumurtalık kanseri için de en büyük risk faktörüdür. O yüzden IVF ilaçlarının kansere yol açtığı sonucunu bulan çalışmaların bu şekilde çıkmasının nedeni, kısırlık tedavisinin zaten yumurtalık kanseri için yüksek risk taşıyan hiç doğum yapmamış hastalara verilmesidir.
Ayrıca polikistik over sendromu (PKOS) ve endometriyozis de rahim ve yumurtalık kanseri için risk faktörüdür. Bu hastalıklara sahip olan kadınlar çoğunlukla gebe kalmakta zorlanır ve yumurta geliştirici ilaç kullanırlar. Bu hasta grubunda ortaya çıkan kanserler ilaçlardan değil, esas altta yatan PKOS veya endometriyozisten kaynaklanır. Bu faktörü de unutmamak gerekir.
Yani kanser gelişiyorsa ilaçlardan değil, hiç doğum yapmamış olmaktan kaynaklanıyor olabilir. Çünkü tüp bebek tedavisi olup gebe kalanlarda gebe kalamayanlara göre kanser riski daha düşük. Yani ilaç kullansa bile gebe kalındıysa kanser riski artmıyor.
Bu bilgiler ışığında tüp bebek ilaçları ile ilişkili olabileceği düşünülen rahim kanseri, meme kanseri ve yumurtalık kanseri için esas risk faktörü; ailede kanser öyküsünün olması, hiç doğum yapmamış olmak ve hiç emzirmemiş olmaktır. Aşılama ve tüp bebek tedavisi de zaten bu hasta grubuna veriliyor. O nedenle şu anki bilimsel verilere göre bu ilaçların kanser riskini artırdığını söyleyemeyiz.
Sağlıkla ve sevgiyle kalın…
Sık Sorulan Sorular
1- Tüp bebek ilaçları adeti geciktirir mi?
Tüp bebek ilaçları adeti geciktirmez. Tam tersi adet tam zamanında olur. Çünkü adetin olması için yumurtanın çatlaması gerekir. Tüp bebekte çatlatma iğnesi yapıldığı için adet, iğneden 14 gün sonra adet olur.
2- Tüp bebek ilaçları saç döker mi?
Hayır tüp bebek ilaçları saç dökmez.
3- Tüp bebek ilaçları ne kadar?
Tüp bebek ilaçları ne kadar sorusu en sık sorulan sorulardan biridir. Tüp bebek ilaç fiyatları kullanılan ilaç dozuna ve uygulanan protokole göre değişir. Ama ortalama fiyat vermek gerekirse 3500-6000 TL arasında tüp bebek ilaç fiyatları değişir.
4- Tüp bebek ilaçları için rapor nasıl alınır?
Tüp bebek ilaç raporu üniversite veya eğitim araştırma hastanelerinden alınır. Rapor kriterlerini karşılayan hastalar bu merkezlerden tüp bebek ilaçları için rapor alabilirler.
Referanslar
- Cancer CGoHFiB (2012). Menarche, menopause, and breast cancer risk: individual participant meta-analysis, including 118 964 women with breast cancer from 117 epidemiological studies. Lancet Oncol, 13(11):1141–51. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
- Nachtigall RD. (2006). International disparities in access to infertility services. Fertil Steril, 85(4):871–5.
