Hamile olduğunu bilen 5 kadından biri düşük yaşar ve bu düşüklerin %80’i gebeliğin ilk 12 haftasında gerçekleşir. Neyse ki düşük yaşayan kadınların çoğu sonraki gebeliklerinde bebeklerini sağlıkla kucaklarına alırlar.
İlk defa bile olsa gebelik kaybı yaşayan bir kadın bebeğinin neden düştüğünü ve düşüğün engellenebilip engellenemeyeceğini merak eder. Düşük çeşitleri ve nedenleri hakkında ayrıntılı bilgi için bu linke tıklayın.
Tekrarlayan Düşük Nedenleri
Bilimsel veriler ilk 3 aydaki düşüklerin %80 nedeninin bebekte genetik bir problemden kaynaklı olduğunu göstermektedir. Genetik problem sperm ile yumurta birleşirken meydana gelen anlık bir hatadan kaynaklanır ve bu hata sonraki gebeliklerde genellikle tekrarlamaz. Ama düşük tekrarlıyorsa, yani arka arkaya 2 veya daha fazla gebelik kaybı yaşandıysa durum değişir.
O vakit, tekrarlayan düşük (habitüel abortus) tanısı konur ve buna neden olan faktörlerin araştırılması gerekir. Bu faktörler araştırılsa bile kadınların sadece yarısında düşük nedeni ortaya konabilecektir. Kalan %50’sinde hiçbir neden bulunamayacaktır. Tekrarlayan düşük yani arka arkaya 2 veya daha fazla gebelik kaybı kadınların sadece %1’inde görülür.
Tekrarlayan gebelik kaybına neden olan faktörler hakkında tam fikir birliği olmasa da habitüel abortusa neden olabilecek faktörler şu şekilde özetlenebilir.
- Rahimde şekil bozukluğu
- Hormonal nedenler
- Kan pıhtılaşması (Trombofili)
- Genetik nedenler
- Bilinmeyen
Rahimde Şekil Bozuklukları
- Rahimde doğuştan perde olması (uterin septum)
- Polip
- Miyom
- Rahim ağzı yetmezliği
- Rahimde yapışıklık veya zedelenme olmuş olması
Hormon problemleri
- Luteal faz yetmezliği (progesteron eksikliği)
- Prolaktin yüksekliği
- Tiroid problemleri
- İnsülin direnci
Trombofili (Kan pıhtılaşması)
- Faktör 5 Leiden mutasyonu
- Protrombin gen mutasyonu
- MTHFR mutasyonu
- Protein C eksikliği
- Protein S eksikliği
- Antitrombin 3 eksikliği
- Antifosfolipid sendromu
Genetik nedenler
- İleri kadın-erkek yaşı
- Kadın veya erkekte dengeli translokasyon
Tekrarlayan Düşükler İçin Yapılan Testler
Tekrarlayan düşük problemi yaşayan hastalara yapılması gereken testler ile ilgili net bir fikir birliği olmasa da aşağıdaki testlerin tekrarlayan düşüklerde yapılması önerilmektedir.
İlaçlı Rahim Filmi (HSG)
İlaçlı rahim filmi (HSG) tüplerin açık olup olmadığını ve rahimde düşüğe neden olabilecek anatomik bir problem olup olmadığını gösterir. Rahimde perde (uterin septum) veya bikornu uterus, unicorn uterus gibi rahim şekil bozuklukları doğuştan olur ve ultrasonda görünmez. Doğuştan uterin anomalilerin tanısı için öncelikle HSG çekilmelidir.
Rahimde perde olması durumunda perdenin derecesine bağlı olarak gebelik kaybı yaşanabilir. Küçük perdelerde hiçbir müdahaleye gerek yokken, büyük rahim perdelerinde düşük olmaması için gebe kalmadan önce rahimdeki perdenin ameliyatla alınması gerekir.
Uterin septumun ameliyatla alınması sonraki düşükleri %90 engelleyecektir. Perde dışında rahimde yer kaplayan miyom veya polip de düşüğe neden olabilir. Bu yüzden ultrasonla veya gerekirse salin infüzyon sonografi (sulu ultrason) ile kavitede polip, submukoz myom olup olmadığı araştırılmalıdır.
Kadın ve Erkeğin Genetik Analizi
Tekrarlayan düşük testlerinden biri de kadın ve erkeğin genetik analizidir. Anne veya baba adayının ileri yaşta olması düşüğe neden olabilir. Ayrıca anne ve/veya babadaki sessiz kromozomal anomaliler veya dengeli translokasyonlar düşüğe neden olur.
O yüzden 2 defa üst üste düşük yaşayan bir çiftte hem kadının hem de erkeğin kanda genetik analizine bakılması gerekir. Kromozom translokasyonu varsa genetik danışmanlık verilir. Gerekirse tüp bebek yapılır, embriyolara preimplantasyon genetik test (PGT) yapılır ve sağlıklı olan embriyolar transfer edilir.
Hormon Problemleri
Prolaktin yüksekliği ve tiroid bozuklukları yumurtlamayı engelleyerek gebe kalmayı zorlaştırabilir ama gebe kalındıysa düşüğe neden olabilir. O yüzden mutlaka bu testlere de kanda bakmak gerekir. Problem varsa bunlar düzeltildikten sonra gebelik planlanmalıdır.
Polikistik over sendromunda (PKOS) hem gebe kalmak zorlaşır, hem de düşük riski artar. Yapılan çalışmalarda metformin kullanımının ilk 3 ay düşük riskini azalttığı gösterilmiştir.
Luteal faz yetmezliği yani progesteron eksikliğinin tanısını koymak zordur ama tekrarlayan düşük öyküsü olan kadınlarda profilaktik progesteron kullanılmasının faydasının olduğu bilimsel çalışmalarda gösterilmiştir. Hamilelikte progestan kullanımı bebeğe zarar vermez.
Kan Pıhtılaşması Testleri (Trombofili)
Tekrarlayan düşüğe neden olabilecek diğer bir faktör de kan pıhtılaşması diğer adıyla trombofililerdir. Kadınlar kulübü gibi forum sitelerine bakıldığında sanki düşüğe neden olan en önemli ve tek faktör kan pıhtılaşması gibi bir algı vardır ancak bu doğru değildir.
Bazı çalışmalarda gebelik kaybı ile genetik trombofililer ( Faktör 5 Leiden mutasyonu, protrombin gen mutasyonu, MTHFR mutasyonu, protein c eksikliği, protein s eksikliği, antitrombin 3 eksikliği) arasında ilişki olduğu gösterilmiş olsa da son yapılan ve iyi kalite bilimsel dergilerde yayınlanan çalışmalarda genetik trombofililer ile gebelik kaybı arasında bir ilişki olmadığı gösterilmiştir.
Özellikle MTHFR mutasyonu toplumun yaklaşık yarısında vardır ama MTHFR mutasyonu olan kadınların neredeyse %99’u habitüel abortus problemi yaşamamaktadır. O yüzden genetik trombofili testlerinin, tekrarlayan düşük yaşayan kadınlarda bakılması bilimsel otoriteler tarafından önerilmemektedir. Ama pratikte hem doktorlar hem de hastalar bu testlerin yapılmasını tercih etmektedir.
Aynı durum antifosfolipid sendromu için geçerli değildir. Antifosfolipid sendromu ile gebelik kaybı arasında direk ilişki vardır, kan sulandırıcı tedavi ile tekrarlayan düşükler önlenebilir. O yüzden tekrarlayan gebelilk kaybı olan kadınlarda antifosfolipid sendromu açısından kanda lupus antikoagülanına, antikardiyolipin antikorlarına ve anti B2 glikoproteine bakmak gerekir.
Trombofili Paneli Testleri
- Faktör 5 Leiden mutasyonu
- Protrombin gen mutasyonu
- MTHFR mutasyonu
- Protein C eksikliği
- Protein S eksikliği
- Antitrombin 3 eksikliği
- Lupus antikoagülan
- Antikardiyolipin antikorları
- B2 glikoprotein
Tekrarlayan Düşükte Tedavi Yöntemleri
Tekrarlayan düşüğün nedenine bağlı olarak tedavi yöntemleri değişir. Eğer düşüğün nedeni rahim şekil bozukluğu (rahimde perde vs.) ise ameliyatla perdenin alınması ile tekrarlayan düşük tedavisi mümkündür. Benzer şekilde rahimde miyom veya polip nedeniyle düşük oluyorsa, bu problemlerin ameliyatla alınması düşüğü engeller.
Kan pıhtılaşması nedeniyle düşük oluyorsa, gebelikte kan sulandırıcı iğnelerin ve aspirinin kullanılması ile tekrarlayan düşük tedavisi mümkündür. Kan pıhtılaşması varsa gebe kalmadan önce ve gebelik boyunca aspirin kullanılması gerekir. Gebelik tanısı konur konmaz da kan sulandırıcı iğnelere başlanır. Kan sulandırıcı iğneler doğuma kadar kullanılır. Doğumdan sonra da 3 hafta kan sulandırıcı iğnelere devam edilir.
Genetik nedenlerle tekrarlayan düşük oluyorsa tüp bebek tedavisi ve PGT ile sağlıklı embriyolar seçilerek düşük engellenebilir. Genetik problem olduğu kadın ve erkekte kromozom analizi veya daha önce düşen bebeğe genetik test yapılarak anlaşılır.
Tekrarlayan Düşükler Nasıl Önlenir?
Sonuç olarak bırakın tekrarlayan düşük yaşamayı tek bir düşük bile yaşanması çifti psikolojik olarak olumsuz yönde etkiler. Bunun üzerine düşüğün üst üste tekrarlaması çift için oldukça yıpratıcı bir süreçtir. Tekrarlayan gebelik kaybı yaşayan kadınların yarısında düşük nedeni tespit edilir ve buna göre tedavi verilerek sağlıklı bir gebelik geçirmeleri sağlanabilir.
Ancak tekrarlayan gebelik kaybı olan kadınların yaklaşık yarısında düşük nedeni bulunamaz. Düşük sebebi bulunamayan kadınların bile %70’i bir sonraki gebeliklerinde sorunsuz bir gebelik geçirecek ve bebeklerini sağlıkla kucaklarına alacaklardır.
Sağlıkla ve sevgiyle kalın…
Referanslar
- Farquharson RG, Jauniaux E, Exalto N. Updated and revised nomenclature for description of early pregnancy events. Hum Reprod. 2005;20:3008–3011. [PubMed] [Google Scholar]
- Jauniaux E, Farquharson RG, Christiansen OB, Exalto N. Evidence-based guidelines for the investigation and medical treatment of recurrent miscarriage. Hum Reprod. 2006;21:2216–2222.
- King K, Smith S, Chapman M, Sacks G. Detailed analysis of peripheral blood natural killer (NK) cells in women with recurrent miscarriage. Hum Reprod. 2010;25:52–58. [PubMed] [Google Scholar]
- Robertson L, Wu O, Langhorne P, Twaddle S, Clark P, Lowe GD, Walker ID, Greaves M, Brenkel I, Regan L, Greer IA. Thrombophilia in pregnancy: a systematic review. Br J Haematol. 2006;132:171–196
- McNamee K, Dawood F, Farquharson R. Recurrent miscarriage and thrombophilia: an update. Curr Opin Obstet Gynecol. 2012;24:229–234
