Biliyorsunuz olağan doğumun olamayacağı durumlarda sezaryen doğum tercih edilir. Böylelikle berbat bir
olağan doğumda olabilecek anne ve bebek sıhhati açısından sakıncalı sonuçlardan kaçınmış oluruz.
Günümüzde doğum esnasında olabilecek sıkıntılara erken teşhis koyabilmek için birçok metot var.
Böylelikle sezaryen kararı vermeden evvel hekimlerin önünde işe fayda bilgiler toplanmış olur. Bu
teknikler tabiplerin doğum izlemi sırasında riskli durumlar hakkında karar vermesini kolaylaştırır. Bu
izlem sistemlerini kullanarak hekimler doğumda önemli bir sorun olmaması için giderek fazla bir oranda
sezaryen kararı vermekte. Bunun yanında son yıllarda ailelerin ve tabiplerin doğumda olabilecek
problemlere karşı müsamahası çok azalmış durumda.
Dünyada ortalama sezaryen oranı yani tüm doğumlar içindeki sezaryen doğum yüzdesi 15 civarındadır.
Bu oran birtakım ülkelerde daha az kimilerinde ise epey yüksektir. Türkiye de bu oranın yüksek olduğu
ülkeler sınıfında. Ülkemizde kesin bir istatistik bilgisi olmasa da birtakım halk sıhhati araştırmalarında
sezaryen oranı yaklaşık %40 bulunmuştur. Bu oranın yüksek olması hem annelerin sıhhatlerini kötü
etkilemekte hem de önemli bir halk sıhhati sorunu yaratmakta. Sezaryen doğum sonrası narkozun yarattığı
problemler daha sık görüldüğü üzere doğum sonrası güzelleşme müddetinde uzama, yara yerinde iltihap, nedeni
bilinmeyen ağrılar ve uzun müddetli hareket kısıtlılığı üzere istenmeyen sonuçlar görülür. Bu nedenle hem
hekimler hem de aile tarafından sezaryen doğumdan olabildiği kadar kaçınmak gereklidir.
Yukarıda kelamını ettiğimiz sıkıntıların yanında tahminen de pek düşünülmeyen önemli bir diğer sorun da
sezaryenden sonraki doğumlardır. Genel olarak sezaryenden sonraki doğumun tekrar sezaryen ile olması
gereklidir. Bu ayrıyeten öteki bir sorunu da doğurur; bir bayan yalnızca üç sefer sezaryen olabilir. Böyle
olunca doğum sonrasında çocuğunu kaybeden yahut üçten fazla çocuk isteyen ailelerin önüne bir engel
çıkmış olur.
Sezaryen oranının yüksek olması yalnızca sıhhat açısından değil, ayrıyeten sıhhat sigortası şirketleri
açısından da kişi başına düşen maliyetleri artırması nedeniyle sorun yaratır. Bütün bu bahsettiğimiz
sıkıntılar sezaryen doğum sonrasında olağan doğum olabilseydi epey azalacaktı. Bu durum gerçekten
tıbben olanaksız mı?
Ciddi tıbbi kaynakları incelersek sezaryen sonrası olağan doğumun olabileceğini, hatta dünyanın birçok
ülkesinde giderek daha yaygın olarak uygulandığını görürüz. Sezaryen sırasında rahim üzerinde yapılan
ve daha sonra uygunlaşan kesi olağan doğum sancılarına, yani rahmin kasılmalarına saatlerce
dayanabilmekte. Bununla birlikte sezaryen doğum sonrası olağan doğum kolay bir iş değil ve gerçekte bu
olayın birçok riski de var. Bazen işler yolunda gitmeyebilir ve kesi yeri doğum sancıları sırasında
yırtılarak önemli meseleler yaratabilir. Bu durumda anne karnındaki bebek ölebilir ve annenin yaşamı
tehlikeye girebilir. Bu yüzden sezaryen sonrası olağan doğum kararı çok dikkatli bir biçimde verilmelidir.
Sezaryen sonrası olağan doğum olması için bütün dünyada kabul edilen kimi kriterleri aşağıda
göreceksiniz.
1. Annenin kemik yapısında darlık olmamalı, bebeğin duruş biçimi ve büyüklüğü olağan olmalı.
2. Daima olarak bebek kalp atışı izlemi yapılmalıdır hatta bunun için rahmin içine yerleştirilen özel aletler
kullanılmalıdır. Rahim üzerindeki kesi yerindeki yırtık olması durumunda birinci belirti bebek kalp atışındaki
değişiklikler olacaktır.
3. Annenin doğum için başvurduğu hastanenin, acil bir durumda sezaryen yaparak bebeği en fazla 15
dakika içinde doğurtabilmesi gerekir.
4. Hastanede acil durumlarda kullanılmak üzere annenin kan kümesiyle birebir en az 15 ünite kan
bulundurulması gerekir. Doğum sancıları sırasında rahim üzerinde eski kesi yerinin yırtılması durumunda
anneye süratli bir biçimde kan verilmesi gerekebilir. Bu hem annenin hem de bebeğin yaşamlarını
kurtaracaktır.
5. Annenin daha evvelki sezaryen doğumunun üzerinden en az 5 yıl geçmiş olması gereklidir.
Gördüğünüz bu kurallara uyulursa sezaryen sonrası olağan doğum olabildiği kadar sakıncasız bir
biçimde başarılabilir. Ne yazık ki bu şartlara uygunluk doğum kabul eden her hastanede bulunmuyor.
Türkiye şartlarında birçok üniversite hastanesinde bile bu gereklilikler karşılanmıyor. Bu durumda bir
çok hastane bu hususlarda yetersiz olduğundan genel olarak sezaryen sonrasında olağan doğum olması
sakıncalı diyebiliriz.
Aslında bu şartların yaratılması çok sıkıntı değil, doğum yaptırılan her sıhhat kuruluşunda yukarıdaki
tedbirler yaklaşık olarak alınmalı. Yani her hastanede doğum sırasında olabilecek riskli durumlarla baş
edebilmek için bu şartlar sağlanmış olmalı. Türkiye’de son vakitlerde yavaş da olsa teknik yeterlilik
açısından hem devlet hem de özel hastanelerde ilerlemeler kelam konusu. Bunun yanında sezaryen
sonrası olağan doğum yapmak konusunda istekli hekimler ve ailelerin de artmasıyla bu husus ileride
daha sık konuşuluyor olaca
KRONİK PELVİK AĞRI
Kadınlarda kronik pelvik ağrı altı ay yahut daha fazla bir müddet boyunca devam eden göbek altında ve
kalça ortasında kalan alan pelvik bölgede meydana gelen ağrı manasına gelir. Hastaya ağrıyan yer
sorulduğunda hasta ağrıyı tek bir noktada tanım etmek yerine tüm pelvis alanı üzerinde elini gezdirir.
Kronik pelvik ağrı öbür bir hastalığın belirtisi olabilir, ya da kendi başına bir durum olarak da
tanımlanabilir.
Kronik pelvik ağrının nedenini bulmak ekseriyetle zordur. Birçok bayanda olduğu üzere, sizdeki pelvik ağrıyı
da açıklayan spesifik bir teşhis konamayabilir. Ancak bu durum, ağrınızın gerçek olmadığı ve tedavi edilebilir
olmadığı manasına gelmez. Hastadaki kronik pelvik ağrının kaynağı bulunursa, tedaviye o neden
üzerinden devam edilir. Şayet hiçbir neden bulunamaz ise, uygulanacak tedavi kronik pelvik ağrının
yönetilmesine odaklanmalıdır.
BELİRTİLERİ
Kronik pelvik ağrı çok farklı özelliklerde görülmektedirler. Belirti vebulgular ortasında şunlar vardır:
•Şiddetli ve daima ağrı
• Gelip giden (aralıklı) ağrı,
• Katı ve donuk ağrı,
• Keskin ağrılar yahut kramp,
• Pelvisten gelen basınç yahut tartı.
Buna ek olarak aşağıdaki durumlarla karşılaşabilirsiniz:
• İlgi sırasında ağrı,
• Bağırsak hareketleri sırasında ağrı,
• Otururken ağrı.
Rahatsızlığınız uzun müddet ayakta kaldığınızda şiddetlenebilir lakin yattığınızda yahut oturduğunuzda
büyük ihtimalle rahatlarsınız. Ağrı hafif yada rahatsız edici olabilir; tipleri de o kadar şiddetli olabilir ki,
uyuyamaz ve idman yapamazsınız.
NE VAKİT BİR DOKTORA GÖRÜNMELİ?
Rastgele bir kronik ağrı probleminde ne vakit doktora gidilmesi gerektiğini bilmek güç olabilmektedir.
Şayet pelvik ağrı ile ilgili belirtileriniz kötüleşiyor ve günlük hayatınızı bozacak hale geliyorsa
hekiminizden bir randevu almanız gerekir.
NEDENLERİ
Çeşitli jinekolojik sorunlar kronik pelvik ağrının kaynağı olabilir. Fakat, öteki hastalıklar üzere irritabl
barsak sendromu ve interstisyel sistit üzere rahatsızlıklar da pelvik ağrıya neden olabilir. Buna ek olarak,
ruhsal faktörler de ağrıya katkıda bulunabilir.
Kronik pelvik ağrının nedenlerinden kimileri şunlar:
• Endometriozis. Bu durum rahim astar dokusunun rahim dışında gelişmesi ile oluşur. Bu doku birikintileri
rahim astarının yaptığı üzere, adet döngüsüne karşılık verir (kalınlaşma, kırılma, her ay kanama ve hormon
seviyelerinde yükselme-düşme gibi). rahim dışında oluyor; zira, kan ve doku vajina yoluyla vücudunuza
çıkamaz. Bu birikintiler karında kalır, ağrıyan kistlere ve skar dokusunda fibröz bantlarına (yapışıklıklar)
yol açabilir.
Pelvis taban kaslarında gerginlik. Kasılmalar ya da pelvik taban kaslarının gerginliğini tekrarlayan pelvik
ağrılarına yol açabilir.
•Kronik iltihaplı pelvik hastalık. Bu çeşit çoklukla cinsel yolla bulaşan uzun müddetli enfeksiyonlar pelvik
organlarda iz bırakan bir durum oluşturur.
• Pelvik konjesyon sendromu. Birtakım tabipler rahim ve yumurtalıkların etrafında genişlemiş, varisli tip
damarların pelvik ağrıya neden olabildiğini belirtmektedir. Lakin tabiplerin birden fazla pelvik ağrının nedeni
olarak pelvik konjesyon sendromu üzerinde anlaşamıyorlar; zira pelvisteki genişlemiş damarları olan
bayanların birçoklarında pelvik ağrı ile hiçbir bağlantılı bulunmamaktadır.
• Yumurtalık kalıntısı. Tam bir histerektomi sırasında, yumurtalıklar ve fallop tüplerinin ameliyat ile
çıkarılması sonucu rahimin içinde yumurtalığın küçük bir kesiminin kalmasından ötürü daha sonra
ağrılı kistler gelişebilir.
Myomlar. Bu tıp kanser olmayan uterus büyümeleri basınca ya da alt karın bölgesinde tartı hissine
neden olabilirler. Besinlerden mahrum kalıp ölmeye başlamadıkça nadiren keskin ağrıya neden olurlar.
•İrritabl bağırsak sendromu. Şişkinlik, kabızlık yahut ishal üzere irritabl barsak sendromu ile ilişkili
belirtilerden kaynaklanan rahatsızlıklar pelvik ağrı ve basınç kaynağı olabilir.
• İnterstisyel sistit. Mesaneye ilişkin kronik bir iltihap ve idrara sık çıkma muhtaçlığı interstisyel sistite ait
özelliklerdir. Mesane boşaldıktan sonra yada mesaneniz boş olmasına karşın pelvik ağrı görülebilir.
• Ruhsal faktörler. Depresyon, kronik gerilim yahut cinsel ya da fizikî istismar hikayesi, kronik pelvik ağrı
riskini artırabilir. Duygusal dertler ağrıyı daha makûs hale getirir ve kronik ağrı ile yaşamak da duygusal
düşüncelere katkıda bulunur. Bu iki faktör bir kısır döngü içinde döner.
TESTLER VE TEŞHİS
Kronik pelvik ağrının kökünde ne olduğunu öğrenebilmek bir dizi eleme sürecini içerir; zira çok sayıda
hastalık sebebiyet verebilir. Ağrınız ile ilgili bilgileri ayrıntılandırmak için, hekiminiz ferdî sağlık
geçmişiniz ve ailevi hikayeniz hakkında ayrıntılı bir görüşme yapacaktır sizinle. Hekiminizin önerisi
doğrultusunda aşağıdaki mümkün testler istenebilir:
• Pelvik muayene. Bu muayene enfeksiyon belirtilerini, olağandışı büyümeleri yahut gergin pelvik taban
kaslarını ortaya çıkarabilir. Hekiminiz duyusal değişiklik gösteren hassas alanları denetim eder. Eğer
muayene sırasında bilhassa de daha evvel yaşadığınız ağrılara benzeri rastgele bir ağrı hissederseniz
bunu hekiminize bildirin.
• Kültürler. Serviks yahut vajinadan alınan hücre örneklerinin laboratuar tahlilleri klamidya ve gonore gibi
enfeksiyonların tespitinde kullanılabilir.
• Ultrason. Bu test bedeninizin içindeki hassas yapıların imajlarını üretmek için yüksek frekanslı ses
dalgalarını kullanır.
• Başka görüntüleme testleri. Hekiminiz karnınızdaki olağandışı yapı ve büyümelerin algılanmasına
yardımcı olmak için röntgen, bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları yahut manyetik rezonans görüntüleme
(MRG) testlerini önerebilir.
• Laparoskopi. Laparoskopi sırasında hekiminiz karın bölgenizden açılan küçük bir kesiden küçük bir
kamera (laparoskop) ile ince bir tüp içinden imaj alır. Laparoskop testi hekiminize pelvik organların
görüntülenmesi, pelviste olağandışı dokular yahut enfeksiyon belirtileri varsa bunların görünmesi imkanını
tanır. Bu prosedür,endometriozis ve kronik pelvik inflamatuar hastalık saptanmasında bilhassa faydalıdır.
Kronik pelvik ağrının altında yatan nedeni bulma uzun bir süreç alabilir ve birçok durumda, net bir
açıklama ve teşhise de ulaşılamayabilir. Sabır ve açık bağlantı ile daha minimal problemli bir sıhhat süreci
sürdürebilirsiniz.
TEDAVİ VE İLAÇLAR
Doktorunuz pelvik ağrının altta yatan kesin nedenini bulmuşsa, tedaviniz o nedeni ortadan kaldırmaya
yönelik olarak devam edecektir. Şayet pelvik ağrının kesin nedeni bulunamazsa, tedavi ağrıları azaltmaya
yönelik olarak devam edecektir.
İlaçlar
Altta yatan nedenine bağlı olarak, hekiminiz durumu tedavi etmek için bir dizi ilaç tavsiyesinde
bulunabilir:
Ağrı kesiciler. Aspirin, ibuprofen yahut asetaminofen üzere ağrı ilaçları, pelvik ağrıda kısmi rahatlama
sağlayabilir. Bazen reçetesiz ağrı kesici gerekli olabilir. Fakat ağrı kesiciler kronik ağrı sorunlarını
nadiren çözer.
•Hormon tedavileri. Pelvik ağrılarınız adet döngüsünün muhakkak bir fazı ve yumurtlamayı sağlayan hormonal
değişiklikler ile çakışabilir. Doğum denetim hapları ve öteki hormonal ilaçlar pelvik ağrılarınız hafifletmeye
yardımcı olabilir.
• Antibiyotikler. Bir enfeksiyon ağrı kaynağı ise, hekiminiz antibiyotik reçete olabilir.
• Antidepresanlar. Antidepresanların kronik ağrı sendromlarına çeşitli faydalı olabilir. Amitriptilin,
nortriptilin ve başka trisiklik antidepresanların antidepresan tesirlerinin yanında ağrı kesici fonksiyonları de
vardır. Bu ilaçlar depresyonu olmayan bayanlarda bile kronik pelvik ağrıyı geçirmeye yardımcı olabilir.
Terapiler
Hekiminiz kronik pelvik ağrısı için tedavinin bir kesimi olarak spesifik birtakım terapiler yahut prosedürler
önerebilir. Bu tedaviler aşağıdaki üzeredir:
• Fizik tedavi. Karın bölgenize sıcak ve soğuk uygulamalar, germe antrenmanları, masaj ve başka gevşeme
teknikleri ile kronik pelvik ağrı düzelme gösterebilir. Hekiminiz ayrıyeten pelvik taban kaslarını
güçlendirmek için idmanlar önerebilir. Bir fizyoterapist bu terapiler ve başa çıkma stratejileri ile size
yardımcı olabilir.
• Deri yoluyla elektriksel hudut stimülasyonu (TENS). Bu yaklaşım, lokalize yahut bölgesel ağrıların
düzelmesine yardımcı olabilir. TENS tedavisi sırasında, elektrotlar yakındaki hudut yollarına elektriksel
ihtarlar gönderirler ve bu biçimde kimi ağrıların denetim edilmesine yardımcı olur.
• Danışmanlık. Hasta depresyon, cinsel istismar, kişilik bozukluğu, sıkıntılı bir evlilik ya da bir aile krizi ile
iç içe olabilir. Bu nedenle ruhsal, toplumsal, ruhsal ve duygusal problemler için yardım alma, tedavi planının
kıymetli bir modülü olabilir.
• Tetikleyici nokta enjeksiyonları. Hekiminiz ağrı hissediyorum dediğiniz makul bir nokta bulursa, olası
bir tedavi seçeneği olarak ağrılı noktaya bir enjeksiyonla uyuşturucu ilaç enjekte eder. Bu biçimde,
çoklukla uzun-süreli tesirli lokal anestezik, ağrıları engellemek ve rahatsızlıkları gidermek için
kullanılabilir.
Ameliyat
Kronik pelvik ağrının altında yatan sorunu düzeltmek için doktorununuz ameliyat önerebilir.
• Laparoskopik cerrahi. Birtakım durumlarda, pelvik yapışıklıklar yahut endometrium dokusu laparoskopik
ameliyatla alınabilir. Laparoskopik cerrahi sırasında, hekiminiz bir kameranın bağlı olduğu araçlar
kullanarak, karında birkaç küçük kesi yoluyla süreci gerçekleştirir.
• Histerektomi. Son deva olarak, hekiminiz histerektomi önerebilir. Ameliyatla rahimi kaldırma işlemi
gerekebilir. Histerektomi ağrının birtakım nedenleri için bir seçenek olabilir mecbur kalmadıkça tavsiye
edilmez. Şayet ağrılarınız başka konservatif tedavi yaklaşımları sonrasında gitmediyse ve şiddetli adet
ağrısı yaşıyorsanız uygulanabilir.
Sizin için en uygun olan tedaviyi bulmak için tedavi yaklaşımlarının bir kombinasyonunu denemeniz gerekir.
YAŞAM ŞEKLİ VE MESKEN İLAÇLARI
Kronik ağrının hudut bozucu bir tarafı günlük hayatınız üzerinde büyük bir tesire sahip olabilmesidir. Ağrı
başladığında, uykusuzluk, hakikat dürüst antrenman yahut fizikî vazifeleri yapamama üzere problemleri
yaşayabilirsiniz. Şayet depresif bir durumda iseniz ve ağrı gücünüzü yitirmişse, toplumsal faaliyetlerden bile
çekilebilirsiniz.
Aşağıdaki ferdî bakım tedbirleri ağrıları rahatlatmak için yardımcı olabilir:
• Ağrı kesici deneyebilirsiniz.
• Duygusal dayanak isteyin. Kronik ağrı benlik hürmeti ve başka beşerlerle münasebetleri etkileyen birtakım ağır,
olumsuz hisleri tetikleyebilir. His ve sorunlarınızı kendinize, destekleyici aile üyelerine,
arkadaşlarınıza ve hekiminize açıklamaktan çekinmeyiniz. Hisleriniz hakkında konuşmak, duygusal
sıhhat kazanma istikametinden attığınız birinci adımlar olacaktır.
• Gerilim idare stratejileri öğrenin. Birtakım durumlar üzerinde çok kaygılı yahut gerilimli olmak kronik ağrıları
şiddetlendirebilir. Tesirli gerilim idare teknikleri sadece sizin gerilim düzeyinizi azaltmakla kalmayıp, aynı
vakitte gerilimle tetiklenen ağrıların da hafifletilmesine dolaylı olarak katkıda bulunacaktır. Antrenman, ,
meditasyon yahut kolay derin nefes çalışmaları üzere, rahatlama ve gerilim azaltma tekniklerini kullanmaya
çalışın. Dini ibadetleri yapmak da manevi rahatlama sağlayarak gerilim ve kaygılarınızı azaltmada
yardımcı olacaktır.
ALTERNATİF TIP
Alternatif tedavilerin çeşitli çeşitleri ağrıları azaltmada faal bir yarar sağlayabilir. Lakin uyguladığınız bu
tedavilerin muteber olup olmadığı konusunda evvel hekiminize danışmanız gerekebilir.
Tıbbi geçmişiniz, hayat üslubunuz ve test sonuçlarınıza bağlı olarak, hekiminiz bu alternatif tedavilerin
ağrılarınıza yarar sağlayıp sağlamayacağını söyleyecektir.
Gevşeme teknikleri. Derin nefes alma ve germe antrenmanları pelvik bölgede meydana gelen ağrı
nöbetlerini en aza indirmeye yardımcı olabilir.
•Biofeedback. Bilimsel çalışmalar ile teyit edilen bu alternatif tedaviye nazaran bedeninizi denetim etmek
için zihninizi kullanabilirsiniz. Bir biofeedback terapisti ile çalışarak, vücudunuzundan bip sesi ve yanan
ışıklarla ağrının düzeldiğine dair ipuçları gönderir
• Akupunktur. Bir uygulayıcı akupunktur tedavisi sırasında cildinizin hassas noktalarına, küçük iğneler
sokar. Akapunkturun ağrı kesici özelliği bedeninizin doğal ağrı kesici özelliği olan
endorfinsalınmasından kaynaklanır. Lakin bu yalnızca akupunkturun nasıl çalıştığıyla ilgili birçok teoriden
biridir. Şayet düşük kan sayımınız varsa ve kan inceltici ilaçlar kullanıyorsanız Akupunktur sizin için
inançlı olmayabilir.
