Pap smear testi, birebir vakitte, vajnal smear, servikal smear, servikal yayma diye de isimlendirilen günlük pratikte smir (dilimizde okunuşu) diye isimlendirilen ve rahim ağzı (serviks) kanseri taramasında kullanılan bir testtir. Biz yazımızda bu testten kısaca smear diye bahsedeceğiz.
Smear testinde ana gaye rahim ağzından, mikroskop altında incelenmek üzere dökülen hücreleri toplamaktır. Rahim ağzı, vajinanın üst kısmında bulunan, rahim ve vajina ortasındaki ilişkiyi sağlayan, rahimin alt ve dar kısmıdır.
Smear testi ile rahim ağzı kanserinin yahut öncü bulgularının erken tanısı konur. Böylelikle tedavi için büyük talih sağlar. Rahim ağzı kanseri uzun süren bir zımnî hastalık devrinden sonra ortaya çıkar. Bu devrin tanınmasında smear taraması çok değerlidir ve rahim ağzı kanserine bağlı vefatları %72 oranında azalttığı saptanmıştır. Tüm kanserlerde olduğu üzere rahim ağzı kanserinde de erken teşhis hayat kurtarıcıdır. Olağandışı hücrelerin smear ile erken saptanması, kanserleşme meydana gelmeden süreci durdurmak için atılacak birinci adımdır.
Smear taraması ile rahim ağzı kanseri önlenebilir kanserler ortasına girmiştir ve bayan sıhhati açısından çok kıymetlidir.
SMEAR NEDEN YAPILIR
Smear yukarda da bahsedildiği üzere, rahim ağzı kanseri taraması ve önlenmesi maksadıyla yapılır. Bu test 30 yaşın üstündeki bayanlarda, HPV (Human Papiloma Virüs) testi ile kombine edilebilir. HPV cinsel yolla en sık bulaşan ve birtakım tipleri, bayanlarda rahim ağzı kanserine neden olabilen bir virüstür.
KİMLER PAP SEMAR YAPMALIDIR?
Smear testin çoklukla 21 yaşın üzerinde bayanlara önerilmektedir. Lakin hekim gerek gördüğünde bu test daha erken yaşlarda ve değişik sıklıklarda da tekrar edilebilir.
PAP SMEAR NE SIKLIKTA YAPLMALIDIR?
21-65 yaş ortasında, 3 yılda bir smear yapılması ekseriyetle tavsiye edilendir. Şayet HPV testi ile kombine ediliyor ise smear testinin sıklığı 5 yılda teğe düşürülebilir.
Ancak kimi risk faktörleri var ise, yaşa bakılmaksızın çok daha sık aralıklarla smear testi yapılabilir. Bu risk faktörleri şunlardır;
- Daha evvel smear testinde kansere dönüşme ihtimali olan hücrelerin varlığı
- AIDS enfeksiyonu
- Transplantasyon, kemoterapi yahut uzun periyodik steroid kullanımına bağlı olarak bağışıklık sisteminin zayıflaması.
Gebelerde smear birinci 3 ayda itimatla yapılır, sürece bağlı olarak hafif lekelenme olsa da bu düşüğe yol açmaz.
KİMLER SMEAR YAPTIRMAYABİLİR?
Aşağıdaki kimi durumlarda smear testi yaptırılmayabilir;
- Rahim alma ameliyatında rahim ağzı, ekseriyetle rahim ile bir arada tam olarak alınır. Bu ameliyatı olan bayanlar, ilerde smear testine devam edip etmeyeceklerini tabiplerine sormalıdır. Şayet myom ve gibisi sebeplerden ötürü rahim alınmış ise genelde smear takibine gerek kalmaz. Lakin rahim ağzı kanseri yahut kanser öncüsü süreçler nedeniyle ameliyat yapılmış ise smear takibi önerilebilir.
- Şayet daha evvelki smear tetkikleri olağan ise çoklukla 65 yaş sonrasında smear taraması önerilmez.
İlk tarama yaşı, sıklığı ve taranacak kitle ile ilgili farklı ülkelerde ve farklı kliniklerde farklı uygulamalar olabilmektedir. Burada kıymetli olan hekimin kararıdır ve her hasta, tarama yaşı, sıklığı açısından kendi risk faktörleri açısından kıymetlendirilir.
SMEAR NE KADAR SAĞLAMDIR?
Smear testi rahim ağzı kanseri taraması için epeyce emniyetli bir yoldur. Lakin yeniden de %100 her rahim ağzı kanserini yakalamaz. Nadiren smear sonucu olağan geldiği halde olağandışı hücreler bulunabilir.
Bu durum bir kusur yapıldığı manasına gelmez. Aşağıdaki durumlarda olağandışı hücreler smear ile saptanmayabilir
- Smear alınırken örneğe az hücre girmesi
- Anormal hücre sayısının epey az olması
- Kan yahut iltihap hücreleri ile olağandışı hücrelerin örtülmesi
Bazen olağandışı hücreler smearde saptanmayabilir. Lakin nizamlı takipler yapılırsa, vakit hastanın lehine işler. Zira rahim ağzı kanseri gelişimi yıllar içinde olur ve birinci smearde saptanamayan olağandışı hücreler bir sonraki smearde saptanır.
SMEAR TESTİNE GİDERKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Smear testinin doğruluğunu arttırmak için test için gitmeden evvel kimi noktalara dikkat etmeniz gerekir
- Smear testinden 2 gün öncesine kadar cinsel ilgiden, vajinal duştan, vajinal fitiller ve kremlerden kaçınmak gerekir. Zira bu süreçler olağandışı hücrelerin saptanma mümkünlüğünü azaltır.
- Adet kanaması periyodunda smear testinden kaçınmak gerekir. Zira kan hücreleri de olağandışı hücrelerin saptanmasını zorlaştırabilir.
SMEAR TESTİ NASIL ALINIR?
Smear testi epeyce kolay ve ağrısız bir süreçtir. Ofis kurallarında bile yapılabilir. Test jinekolojik masada ve jinekolojik muayene durumunda alınır. Öncelikle vajinaya, spekulum denilen bir alet yerleştirilerek vajen duvarları birbirinden ayrılır. Böylelikle rahim ağzı daha rahat görünür hale gelir. Daha sonra tabip ucu plastik bir fırça yahut spatula ile rahim ağzından sürüntü alır. İncelenecek olan hücreler o sürüntünün içindedir. Süreç esnasında kesme yahut koparma halinde bir uygulama yoktur. Bu nedenle büsbütün ağrısızdır.
SMEAR SONRASI?
Smear testini aldırdıktan sonra günlük aktivitelerinize dönebilirsiniz. Uygulanan metoda nazaran toplanan hücreler ya özel bir sıvının içine konarak (sıvı bazlı smear) yahut ince bir camın üzerine yayılarak (klasik smear) laboratuvara yollanır. Örnekler laboratuvarda mikroskop altında incelenerek kanser yahut kanser öncüsü olabilecek hücreler araştırılır. Bu süreçler uzun süren süreçler değildir ve testin sonucu genelde birkaç gün içinde çıkar.
SMEAR SONUÇLARI NASIL RAPORLANIR?
Smear daha ileri tetkik gerektiren kuşkulu durumlar için hekiminizi uyarır.
Olağan sonuç; hücrelerde rastgele bir anormallik olmadığını gösterir. Bu durum rastgele bir tedavi ve ileri tetkik gerekmediği manasına gelir. Bir sonraki smear vaktine kadar ayrıyeten bir şey yapmaya gerek yoktur. Bu duruma test negatif denir. Fakat buradaki “negatif” kelimesi bir olumsuzluk tabiri değildir.
Anormal sonuç; olağandışı yahut olağandışı hücrelerin saptanmış olduğunu söz eder. Bu durumda test müspet denir. Lakin bu sonuç hastada rahim ağzı kanseri olduğu manasına gelmez. Tespit edilen olağandışı hücrelerin tipine nazaran sonuç yorumlanır.
Anormal sonuçlarda sık duyabileceğiniz teşhisler ve yapılacak ileri araştırmalar şunlardır;
ASCUS (Önemi Bilinmeyen Atipik Hücre): Rahim ağzını olağanda örten sukuamöz hücreler denilen, yüzeysel yassı hücreler vardır. Bu hücrelerdeki anormalliği gösterir. Fakat bu anormallik kanser öncüsü hücreler bulunduğu manasına gelmez. Bu durumda ek olarak HPV testi yapılarak, rahim ağzı kanserine yol açabilecek virüslerin varlığı araştırılabilir. Şayet yüksek riskli virüsler saptanmaz ise pek kaygı etmeye gerek yoktur ve 4-6 ay sonra smear tekrarı yapılır. Lakin yüksek riskli HPV virüs tipleri saptanır ise ileri araştırma yapmak gerekir.
SIL (Sukuamöz İntraepitelyal Lezyon): Bu teşhis smearde toplanan hücrelerin kanser öncüsü olabileceğini düşündürür ve ileri tetkik gerektirir. Hücrelerin biçimi, boyutu ve başka özelliklerine bakılarak SIL, yüksek ve düşük dereceli olarak iki kümeye ayrılır.
- Düşük dereceli SIL, yıllar içinde rahim ağzı kanseri gelişme mümkünlüğünün yüksek olduğu manasına gelir.
- Yüksek dereceli SIL, çok daha erken devirde rahim ağzı kanseri gelişme ihtimalinin epey yüksek olduğunu gösterir.
Atipik Glandüler Hücreler: Glandüler hücreler, bez hücreleridir ve mukus denilen berrak yapışkan bir sıvı salgılar. Bu hücreler rahim ağzı iç lümeninde ve rahimde bulunur. Bu hücrelerdeki değişiklik kanser olduğu manasına gelmez fakat kesinlikle ileri araştırma yapmak gerekir.
Skuamöz Hücreli Kanser yahut Adenokarsinoma: Bu hücreler görüldüğünde kanser teşhisi mutlaktır. Skuamöz hücreli kanser, rahim ağzını yahut vajeni örten yüzeysel hücrelerden kanser geliştiğini gösterir. Adenokarsinom ise bez hücrelerinden kanser geliştiğini gösterir. Bu durumlarda çabucak tetkik ve tedaviye başlanmalıdır.
Smear sonucu olağandışı geldiğinde, ekseriyetle kolposkopi denilen bir süreç ile ileri araştırma yapılır. Rahim ağzı kolposkop denilen optik bir aygıtla, imaj büyütülerek ve doku boyanarak incelenir. Kuşku edilen bölgelerden biyopsi yapılarak doku kesimi alınır ve bu modül kesin teşhis için incelenir.
Tüm bunların ışığında; smear testi epey değerli bir tarama testidir ve hayat kurtarır. Bu nedenlerle aksatılmadan yapılması gereken bir testtir.