Rahimden kaynaklanan 2 cins kanser vardır: Endometriyum (rahim iç zarı kanseri) kanserleri ve sarkomlar (rahimdeki kas vb bağ dokularından).
Sarkomlar çok az görülür. Rahimdeki kas katmanından, damarlardan, salgı bezlerinden kaynaklanabildiği üzere rahimde bulunmayan kıkırdak üzere dokulara benzeyen sarkomlar da olabilir. Süratli yayılırlar ve ekseriyetle geç devirde teşhis konduğu için çok düzgün tümörler olarak kabul edilmezler.
Endometriyum kanserleri ise daha sık görülür ve hatta dünyada bilhassa gelişmiş ülkelerde en sık görülen jinekolojik kanserlerdir.
Endometriyum kanseri her yaşta olmak üzere daha çok 50 yaş civarında görülür. Rahim iç zarı kanserinde erken teşhiste kullanılacak spesifik bir erken teşhis testi olmamasına rağmen şanslı kanserler ortasında sayılır. Çoğunlukla, olağandışı adet kanamaları biçiminde kendini gösterdiğinden bu olgular ihmal edilmez ve kolay bir kürtaj süreci ile biyopsi alınırsa teşhis konulabilir. Gerçekten, endometriyum kanserlerinin %75’i erken evrede yakalanır ve bu nedenle de kesin tedavi ve hayat bahtı öbür jinekolojik kanserlere nazaran yüksektir.
Risk Faktörleri
Rahim kanseri oluşumunda progesteron hormonu ile dengelenmemiş estrojen hormonu fazlalığı ana faktördür. Risk faktörleri de bununla bağlıdır. Yumurtlama bozukluklarında (anovulasyon) estrojen hormonu bulunmasına rağmen progesteron hormonu üretilmez bu nedenle bu hastalarda endometriyum kanseri riski artar. Estrojen salgılayan yumurtalık tümörlerinde de risk artar.
Ayrıca, hiç doğum yapmamış olmak, erken yaşta adet görmek ve geç menopoza girmek, obesite, yüksek tansiyon, şeker hastalığı olanlarda da risk artar. Nedeni bilinmemekle birlikte sigara riski azaltır. Estrojen temel risk faktörüdür lakin yumurtalık kanserinde olduğu Doğum denetim haplarında estrojen olmasına rağmen progesteron ile dengelendiği için risk oluşturmaz hatta doğum denetim hapları riski azaltır.
Estrojen tesiri olmadan da endometriyum kanseri seyrek olarak gelişebilir. Estrojen tesirine bağlı olarak gelişen endometriyum kanseri olguları daha güzel davranışlıdır ve tedavi talihi daha yüksektir.
Belirti ve Bulgular
En sık rastlanan şikayet olağandışı adet kanamasıdır. Bilhassa menopoz periyodunda ortaya çıkan kanamalarda kanser riski %10 üzere yüksek bir oranda olduğundan bu hastalarda kesinlikle kürtaj ile biyopsi alınmalıdır. İlerlemiş olgularda bası belirtileri (idrar şikayetleri vb) ve ağrı görülebilir. Bazen ultrasonda rastlantısal olarak rahim iç zarında kalınlaşma ve düzensizlik ile teşhis konulabilir.
Tanı
Kesin teşhis biyopsi ile konur. Bunun için ameliyat olmaksızın poliklinik şartlarında yapılabilen bir kürtaj süreci kâfi olabilir. Kürtaj denilince çoklukla çocuk aldırma anlaşılır. Lakin aslında tıbbi literatürde kürtaj “kazıma” manasına gelir. Kürtaj süreci gebeliği sonlandırmak için yapılabildiği üzere patolojik örnek yani biyopsi almak gayesiyle da yapılabilir.
Hatta birtakım durumlarda olağandışı kanamayı durdurmak için tedavi maksatlı da yapılabilir. Kürtaj dışında pipel denilen özel ve ince bir alet ile de rahim iç zarından biyopsi alınabilir. Hangi usulün seçileceği hastanın durumuna nazaran değişebilir.
Menopozdaki hastada yapılan vajinal ultrasonda rahim iç zar katmanının kalınlığı 5 mm’den fazla ise endometriyum kanserinden şüphelenmek ve biyopsi almak gerekir.
Tedavi
Rahim kanseri tedavisi rahim ve yumurtalıkların bir ortada çıkarılmasıdır. Erken evrede bu halde yapılan cerrahi kâfi olmakla birlikte biraz daha ilerlemiş olgularda cerrahiye ek olarak radyoterapi (ışın tedavisi) yapılabilir. Kanserin daha fazla yayıldığı ileri olgularda ise cerrahiyle birlikte radyoterapi ve kemoterapi yapmak gerekir. Erken evrede ömür talihi %90’lara ulaşır fakat ileri evrelerde bu %40’lara kadar düşer. Birçok olgu erken evrede yakalandığı için tüm hadiseler göz önünde tutulduğunda ömür talihi %75 civarındadır.
Erken teşhis ve kesin tedavi bahtı yüksek olduğundan ve en sık kendini olağandışı kanama ile gösterdiğinden bu cins hastaların gecikmeden başvurması kıymet taşımaktadır.
Adetten kesilmemiş bayanlarda bilhassa adet dışı kanama olduğunda yahut kanamaları çok ölçüde ve uzun vadeli olduğunda kesinlikle Jinekoloğunuza başvurmalısınız.
Menopoz sonrası kanamalarda kanser riski %10 üzere olduğundan bu devirdeki tüm bayanlarda her türlü kanamada Jinekoloğuna başvurması gerekmektedir.
