Hormonların tesiri ile üreme organlarının her ay geçirdiği değişikliklerdir. Bu değişiklikler gebelikle veya
menstrual kanamayla sonlanır. Menstrual siklus ortalama 28 gün sürer.
1.gün; menstrual kanamanın başladığı gün siklusun 1.günü olarak kabul edilir.
1-14. gün; östrojen fazı olarak da isimlendirilen bu devirde beyindeki hipofiz bezinden FSH
ismi verilen hormon salınır, FSH yumurtalıklardan östrojen (kadınlık hormonu) üretimini uyarır.
2-5.gün; rahmin iç katmanı dökülür ve kanama giderek azalır.
6.gün; kanamanın bittiği bugün yumurtalıklarda folikül ismi verilen kesecikler içinde yumurta gelişmeye
balar ve rahmin endometrium ismi verilen iç katmanı giderek kalınlaşır.
7-12.gün; yumurtayı içinde bulunduran kesecikler büyür ve östrojen üretimi devam eder.
13-14.gün; bu günlerde ovulasyon (yumurtlama) gerçekleşir. Bu devirde cinsel bağda bulunulursa
gebelik gerçekleşebilir. Ovulasyon sırasında kasık ağrısı ve hafif bir kanama görülebilir, bu günlerde
beden ısısı artar.
15-18.gün; yumurtalıklardan salınan yumurta tüpler aracılığı ile rahme gelir. Bu ortada östrojen düzeyi
düşer ve yumurtalıklardan progesteron ismi verilen hormon salınmaya başlar.
19-20.gün; rahim gebeliğe hazırdır. Premenstrual sendroma ilişkin yakınmalar bu devirde başlar.
21-28.gün; endometriumdaki bezler büyür ve kan damarları artar.
NORMAL MENSTRUAL KANAMA KAÇ GÜN SÜRER?
Menstrual kanamanın müddeti bayanlarda farklılık gösterebilir, 2-7 gün süren kanamalar olağandır.
Menstrual siklusun uzunluğu 21-35 gün ortasında olmalıdır. Kanamaların başladığı ergenlik döneminde
sikluslar daha düzensizdir.
MENSTRUAL KANAMALAR NE VAKİT BAŞLAR?
İlk menstrual kanamaya menarş denir. Menstrual kanamalar 9-16 yaşları ortasında başlar. Spor yapan
yahut çok zayıf olan kızlarda menarş gecikebilir. Onbeş yaşına dek menstrual kanama başlamadıysa
tabibe başvurmak gerekir. Vajina girişindeki zarda, vajinada yahut rahimdeki anormallikler nedeni ile
menstrual kanamalar başlamayabilir.
MENSTRUAL KANAMA SIRASINDA TAMPON KULLANMAK SAĞLIKLI MIDIR?
Ülkemizde çok yaygın olarak kullanılmayan tamponlar emiciliği fazla olan materyallerden üretilir.
Emiciliği çok fazla olan çeşitleri kullanıldığı ve uzun müddet değiştirilmediğinde toksik şok sendromu adı
verilen bir enfeksiyona neden olabilir. Ateş, döküntü, kas ağrısı ve ishale yol açan bu enfeksiyon çok
az olarak da ani tansiyon düşmesine, karaciğer ve böbrek yetmezliğine neden olur. Tampon
kullanırken 4-6 saat aralıklarla değiştirmek, gece yatarken tampon yerine ped kullanmak, tamponu
yerleştirmeden evvel elleri yıkamak ve paklığa dikkat etmek gerekir. Gerekli tedbirler alındıktan sonra
tampon kullanılmasında rastgele bir sakınca yoktur.
MENSTRUAL KANAMA SIRASINDA DENİZE GİRİLEBİLİR Mİ?
Eskiden bu devirde birçok aktiviteden uzak durulması gerektiğine inanılırdı. Gerekli korunma
sağlandığı taktirde denize girilmesinde ve öbür sporların yapılmasında bir sakınca yoktur.
MENSTRUAL KANAMANIN VAKTİNİ AYARLAMAK MÜMKÜN OLABİLİR Mİ?
Hormonal preparatlar kullanılarak menstrual siklusta düzenlemeler yapılabilir. Tabibe istişareden bu tip
hormon ilaçlarının kullanılması sakıncalıdır.
MENSTRUAL KANAMANIN DIŞINDAKİ VAKİTLERDE OLAN AKINTILAR OLAĞAN MİDİR?
Menstrual siklus boyunca kanamanın olmadığı periyotta vajinal salgıların olması olağandır. Kokusuz ve
renksiz akıntılar kıymetli değildir. Akıntıya kaşıntı, idrar yaparken yanma ve sık idrara çıkma üzere şikayetler
eşlik ediyorsa tabibe başvurmanız gerekir.
MENSTRUAL MİGREN NEDİR?
Migren ağrıları bayanlarda daha sık görülür. Migreni olan bayanların %60-70’i menstrual kanama ile baş
ağrılarının bağından bahseder. Menstrual migren her ay menstrual kanamadan 2 gün evvel başlayan ve
kanama sonuna kadar süren baş ağrılarıdır. Bayanların %14’ünde görülen bu durumda baş ağrısına
bulanık ve çift görme, istikrar bozukluğu, kulak çınlaması, duyma zahmeti, baş dönmesi ve bulantı eşlik
eder. Doğum denetim hapı kullanan bayanlarda da hormon kullanmadıkları 7 gün mühletince misal migren
ağrıları görülür. Düşük doz östrojen kullanılması ile bu yakınmalar azalabilir.
MENSTRUAL KRAMPLAR NEDİR?
Karın ve kasıkta menstrual kanama sırasında ve kanama başlamadan çabucak evvel görülen ağrılardır. Bu
durum premenstrual sendromdan farklıdır. Üreme çağındaki birçok bayan hem menstrual kramplardan
hem de premenstrual sendroma bağlı görülen değişikliklerden yakınır. Menstrual kramplar ekseriyetle hafif
olmasına karşın bazen bayanın günlük yaşantısını devam ettirmesini engelleyebilecek kadar şiddetli de
olabilir. Bayanların yarısından birden fazla kramplardan yakınırken, toplumdaki her 7 bayandan birinde ağılar çok
şiddetlidir.
DİSMENORE NEDİR?
Dismenore menstrual krampların tıbbi ismidir. Primer dismenore bayanların %50’sinden fazlasında
görülen kramplardır, bu kramplar çoklukla menstrual kanamaların başlamasıyla ortaya çıkar. Primer
dismenorede ağrıya neden olan rastgele bir jinekolojik sorun yoktur. Bu ağrılar yaş ilerledikçe ve
doğum sonrasında azalır. Sekonder dismenore ise üreme organlarındaki sorunlara bağlı olarak
sonradan ortaya çıkar.
MENSTRUAL KRAMPLARA NE YOL AÇAR?
Gebelik gerçekleşmediğinde endometrium ismi verilen rahmin iç katmanı dökülmeye başlar ve
prostoglandin ismi verilen unsurlar salınır. Bunlar rahimdeki düz kasların kasılmasına ve endometriumun
menstrual kanama ile dökülmesine neden olur. Rahimdeki düz kasların kasılması sırasında şiddetli
kramplar hissedilebilir. Prostoglandin seviyeleri birtakım bayanlarda çok yükselir, bu da ağrının çok fazla
olmasına yol açar. Rahim ile rahim ağzı ortasındaki kanalın dar olduğu bayanlarda kramplar daha şiddetli
olur. Ayrıyeten gerilim de bu krampları arttırabilir.
MENSTRUAL KRAMPLARA ÖBÜR YAKINMALAR DA EŞLİK EDER Mİ?
Menstrual kramplara baş ağrısı, bulantı, kusma, sık idrara çıkma ve barsak hareketlerindeki değişikliklere
bağlı ishal yahut kabızlık eşlik edebilir.
MENSTRUAL KRAMPLAR NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Yeteri kadar dinlenme, uyku ve sistemli antrenman yapılması krampların şiddetini azaltır. Karın bölgesine
sıcak pedlerin yerleştirilmesi de ağrıyı azaltabilir. Prostoglandin üretimini azaltan ağrı kesiciler
kullanılabilir. Ağrı kesicileri kullanmaya kramplar şiddetlenmeden başlamak gerekir. Menstrual
kanamadan bir gün evvel ağrı kesicilerin kullanılmaya başlanması ve kanama başladıktan sonra 1-2 gün
ilaca devam edilmesi önerilir. Çok şiddetli ağrı olduğunda doğum denetim hapları kullanılarak ovulasyon
önlenir, prostoglandin salınımı azaltılarak menstrual kanamanın ve krampların mümkün olduğu kadar
hafif olması sağlanır. Sekonder dismenore tedavisi dismenoreye neden olan hastalığa bağlıdır.
HANGİ JİNEKOLOJİK SORUNLAR DİSMENOREYE YOL AÇAR?
Endometriozis; rahmin endometrium ismi verilen iç katmanının rahim dışında da bulunması
Myomlar; rahim duvarında oluşan düzgün huylu kas kitleleri
Adenomyozis; rahim içi dokunun kas katmanı ortasına hakikat yayılması
Pelvik inflamatuvar hastalık (PID); üreme organlarının yaygın enfeksiyonu
Yapışıklıklar; üreme organlarının birbirleriyle yahut etraftaki dokular ile yapışık olması
Rahim içi araç; doğum denetim prosedürü olarak rahim içi araç kullanılması
Premenstrual sendrom
Yumurtalık kistleri
Sekonder dismenoreye yol açan jinekolojik sorunlardır. Ağrının nedeni bulunarak tedavi edildiğinde
menstrual kramplar azalır. Menstrual kanama sırasındaki ağrının şiddetinde bir artma olduğunda mutlaka
tabibe başvurulması gerekir.
MENSTRUAL SİKLUSLAR VE KANAMA NE VAKİT OLAĞANDIŞI OLARAK KIYMETLENDİRİLİR?
Yirmibir günden kısa yahut 35 günden uzun süren sikluslar olağandışı olarak kıymetlendirilir. Menstrual
kanamanın çok fazla olduğu, uzun sürdüğü yahut iki kanama ortasında lekelenme ve kanama görüldüğü
durumlarda tabibe başvurulması gerekir. Hormonal değişiklikler, yumurtalık kistleri, rahim yahut rahim
ağzındaki polipler, endometrial hiperplazi yani rahim içini döşeyen tabakanın fazla büyümesi, myomlar ve
daha az olarak da rahim kanseri bu tip düzensizliklere yol açabilir.
MENSTRUAL SİKLUSLAR HANGİ DURUMLARDA UZUN SÜRER?
Bazı bayanlarda menstrual kanama yılda yalnızca 3-4 kere olabilir. Gerilim, ağır idman, ani kilo kaybı ve
ağır diyetler, tiroid bezindeki bozukluklar menstrual siklusların uzamasına neden olabilir. Polikistik over
sendromu (PCO) ismi verilen kilo fazlalığı, çok tüylenme ve kanama düzensizliklerinin görüldüğü bu
hastalıkta da menstrual sikluslar uzar. PCO hadiselerinde östrojen hormonunun fazla salınmasına bağlı
olarak rahim kanseri gelişebileceğinden, bu olayların tabibe başvurarak tedavi görmesi gerekir
MENSTRUAL SİKLUSLAR HANGİ DURUMLARDA KISA SÜRER?
Stres, birtakım idmanlar ve hayatınızdaki ani değişiklikler nedeni ile menstrual sikluslar 21 günden daha
kısa sürebilir. Fazla sigara ve kahve içen bayanlarda da sikluslar kısa sürer. Kısa aralıklarla menstrual
kanama anemiye (kansızlık) neden olabilir. Bu durumda tabibe başvurarak hem bu kanama
düzensizliğinin hem de kansızlığın tedavi edilmesi gerekir.
MENSTRUAL KANAMA OLMAMASININ SEBEPLERİ NELERDİR?
Aktif cinsel hayatı olan bayanlarda menstrual kanamanın gecikmesinin en sık görülen nedeni gebeliktir.
Altı ay yahut daha uzun mühlet menstrual kanama olmamasına amenore denir. Menstrual kanama olmadığı
vakit ovulasyon da gerçekleşmez. Bu durum ani ve fazla kilo kayıplarından sonra, ömür tarzındaki
değişiklikler ve gerilim nedeni ile ortaya çıkabilir. Amenore kürtaj yahut öbür cerrahi teşebbüsler sonrasında
rahim içinde oluşan yapışıklıklara bağlı olarak da görülebilir. Kırkbeş yaş üzerindeki bayanlarda ise
menopoz öncesi periyotta menstrual kanamalar çok uzun aralıklarla gerçekleşebilir. Amenore
hadiselerinde östrojen hormonunun azalmasına bağlı kemik kayıpları görülebileceğinden kesinlikle hekime
başvurulması gerekir.
İKİ MENSTRUAL KANAMA ORTASINDAKİ DEVİRDE NİYE LEKELENME OLUR?
Menstrual kanamanın bitiminden sonra ve gelecek menstrual kanama başlamadan evvel olan kanamalar
orta kanamalardır. Orta kanamalara hormonal düzensizlikler, myomlar, enfeksiyonlar, genital organ
yaralanmaları, endometriozis hastalığı, kanserler ve birtakım ilaçlar neden olur. Orta kanama kesinlikle hekime
başvurulmasını gerektiren bir durumdur.
ARA KANAMALARIN NEDENİNİN TESPİT EDİLEBİLMESİ İÇİN HANGİ İNCELEMELER
YAPILMALIDIR?
Jinekolojik muayene, Pap smear incelemesi (rahim ağzından alınan örneğin patolojik incelemesi),
enfeksiyondan şüphelenilirse mikrobiyolojik inceleme , hormonal testler, kan sayımı ve gerekli
görüldüğünde laparoskopi yapılmalıdır.
ARA KANAMALARIN TEDAVİSİ NEDİR?
Ara kanamaların tedavisi kanamaya neden olan soruna yöneliktir. Orta kanamaya neden olan problem
vaktinde teşhis ve tedavi edilmezse kan kaybına bağlı anemiye, kanamanın nedenine bağlı olarak
infertilite ve kansere yol açabilir. Kansızlığın tedavi edilmesi için ilaç kullanılması gerekebilir. Genellikle
progesteron içeren hormon preparatlarının kullanılması ile orta kanamalar önlenir. Kanamaya neden olan
sorunun de kesinlikle tedavi edilmesi gerekir.
PREMENSTRUAL SENDROM NEDİR?
Premenstrual sendrom birçok sağlıklı bayanda menstrual siklusun ikinci periyodunda görülen fizikî ve
duygusal değişikliklerdir. Ovulasyon sonrasında başlayan yakınmalar menstrual kanama öncesindeki bir
hafta boyunca çok ağırlaşır. Bu yakınmalar menstrual kanamanın başlaması ile azalır. Kadınların
%80’i menstruasyon öncesi periyotta kimi fizikî ve duygusal değişikliklerden yakınır. Bu kadınların
%40’ında yakınmalar kendilerini, etraflarındaki bireyleri ve olağan aktivitelerini etkileyecek kadar fazla
olabilir. Hadiselerin %7’sinde ise yakınmalar günlük aktivitelerin yapılmasını büsbütün engelleyecek kadar
ağır olabilir.
PREMENSTRUAL SENDROM NEDEN GÖRÜLÜR?
Hormonlara bağlı olarak düşünülen premenstrual sendromun neden kaynaklandığı kesinlik
kazanmamıştır. Birçok bayan yaşı ilerleyip hormonal düzensizlikler arttıkça premenstrual sendroma bağlı
yakınmalarının arttığından bahseder. Bu sendrom ovulasyonun gerçekleştiği sikluslarda görülür.
Ovulasyon ile artan progesteron hormonunun bu sendroma neden olduğu düşünülmüş fakat
doğrulanamamıştır. Premenstrual sendroma bağlı kimi yakınmaların progesteron kullanımı ile azalması
da araştırmacıları bu fikirden uzaklaştırmıştır. Kimi vitamin ve minerallerin eksikliğinin de bu
sendroma yol açtığı düşünülmektedir.
PREMENSTRUAL SENDROM ÖNLENEBİLİR Mİ?
Sağlıklı beslenmek, fazla karbonhidrat içeren öğünlerden bilhassa tatlı besinler ve çikolatadan, çok tuzlu
yiyeceklerden, kafein içeren kolalı içeceklerden, kahve ve sigaradan uzak durmak, ülkü kiloyu korumak,
yeteri kadar kalsiyum (1500 mg/gün) almak, lifli yiyecekler, bol zerzevat, meyve yemek ve bol su içmek
premenstrual sendroma bağlı yakınmaları önleyebilir.
PREMENSTRUAL SENDROM NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Premenstrual sendroma bağlı yakınmaların azaltılabilmesi için sağlıklı beslenme, kalsiyum, magnezyum
ve mangenez üzere minerallerin ve A, B6 ve E vitaminlerinin alınması önerilir. Ayrıyeten yakınmalara nazaran ağrı
kesiciler, antidepresanlar (depresyonu önleyen ilaçlar), doğum denetim hapları ve idrar söktürücüler
kullanılabilir. Son yıllarda L-Triptofan ismi verilen amino asitin (proteinlerin yapı taşları) kullanılmasının
premenstrual sendroma bağlı yakınmaların önlenmesinde faydalı olduğu gösterilmiştir. L-Triptofan
bilhassa bedende su tutulmasını, göğüslerde gerginlik ve hassasiyeti, duygusal bozuklukları ve baş
ağrısını azaltır. Kimi herbal preparatlar da (doğal otlardan hazırlanan ürünler) premenstrual sendroma
bağlı yakınmaların önlenmesi için kullanılmaktadır. Bu eserlerin aktifliği ile ilgili kâfi sayıda çalışma
yoktur.
PREMENSTRUAL SENDROMA BAĞLI KİMİ BESİNLERE KARŞI ÇOK İSTEK DUYULABİLİR Mİ?
Birçok bayan menstruasyon öncesindeki devirde çikolata ve tatlı yiyecekler üzere kimi besinleri yemek
için çok istek duyabilir. Çikolata, kolalı içecekler ve kahve üzere kafein içeren besinlerin fazla tüketilmesi
yakınmaları arttırabilir. Kafein içeren besinler bilhassa göğüslerde şişlik ve hassasiyeti arttırır, baş
ağrısını şiddetlendirir.