Laparoskopi, halk ortasında kapalı ameliyat ya da kansız ameliyat olarak anılan, karnınıza büyük bir kesi yapılmadan ameliyat yapılmasının bir yoludur. İnce, ışıklı laparoskop (kamera) denen bir alet karnınızın içine 10 mm lik kesi yapılarak yerleştirilir. Laparoskop (kamera), ameliyatınızı yapan hekiminize, pelvik organları görmek fırsatını verir. Şayet tedavi edilmesi gereken bir sorun saptanırsa ek aletler, 5 mm lik kesiler içinden yerleştirilerek bu tedavi yapılabilir
Laparoskopik Ameliyatlar İçin Hastanede Kalış Müddeti Nedir?
Bu müddet laparoskopi sırasında saptanacak ve tedavi edilecek hastalıklara bağlı olarak değişir. Tanısal Laparoskopi çoklukla birebir gün içinde, anestezinin tesiri geçtikten sonra konutuna gönderilmektedir. Yumurtalık kisti, dış gebelik, miyomların çıkartılması, histerektomi üzere daha kompleks pek çok ameliyat için bir gece hastanede kalmak kâfi olmaktadır.
Laparoskopik Ameliyatlar İçin Hangi Tip Anestezi Kullanılır?
Bu ameliyatlarda genel anestezi kullanılır; yani hasta büsbütün uyur ve rastgele bir şey hissetmez.
Laparoskopik Ameliyatlar Nasıl Yapılır?
İlk olarak göbek deliğinden küçük bir kesi yaparak karın boşluğunuz bir gaz ( karbon dioksit) kullanılarak şişirilecektir. Sonra, laparoskopu (kamerayı) karnınızın içine yerleştirecektir. Bu sayede karın içi organlar daha net gözlenebilmektedir.
Laparoskop (kamera) , karın içindeki organların imajını bir ekrana aktarmakta ve hekiminiz bu ekrandaki manzaraya bakarak ameliyatı yapmaktadır. Öbür cerrahi aletleri yerleştirmek için, karnın alt kısmına 2-3 adet 5 mm lik kesiler yapılarak bu noktalardan cerrahi aletler yerleştirilir. Uterin manüplatör denen bir başka alet rahimin iç kısmına yerleştirilerek, ameliyat sırasında rahimin hareket ettirilmesini ve gereğinde rahim içine birtakım boyaların verilmesini, tüplerin açık mı kapalı mı olduğunun değerlendirilmesini sağlar.
İyileşme Süreci Nasıldır?
Ameliyattan sonra büsbütün uyanana kadar ameliyathanede özel bir uyanma odasında kalmanız gerekir; bu müddet birçok hasta için 1 saatten kısadır. Anestezi nedeniyle ameliyattan sonra bulantı olabilir. Şayet hastanede yatmayacaksanız, size eşlik edecek bir refakatçiye gereksiniminiz olacaktır.
Ameliyattan sonraki gün boyunca yorgunluk ve rahatsızlık hissi olabilir. Karnınızdaki ve göbeğinizdeki kesi yapılan bölgelerde ağrı olabilir. Genel anestezi nedeniyle boğazınızda birkaç gün rahatsızlık hissi olabilir. Şayet bu türlü bir durum olursa ılık tuzlu suyla gargara yapabilirsiniz yahut pastil kullanabilirsiniz. Karın boşluğunuzun gazla şişirilmesi nedeniyle omuz ve sırt ağrısı hissedebilirsiniz. Bu durum ekseriyetle ameliyat sonraki birkaç saat içinde bizatihi azalır, nadiren iki güne kadar uzayabilir. Şayet ağrı ve bulantı düzelmezse yahut kötüleşirse kesinlikle hekiminize danışmanız gerekir.
Doktorunuz, size yapılan ameliyata nazaran, olağan aktivitelerinize ne vakit dönebileceğinizi söyleyecektir. Kolay ameliyatlardan sonra bu mühlet 1-2 gün iken daha kompleks ameliyatlardan sonra bu müddet daha uzun olabilir.
Laparoskopik Ameliyatların Riskleri Nelerdir?
Tüm ameliyatlarda olduğu üzere laparoskopik ameliyatlarda da ender görülen kimi riskler olabilir. Bunlar anesteziye bağlı olabileceği üzere ameliyatın tipine nazaran de değişebilir. Bazen riskler çabucak ortaya çıkmaz. Riskler yapılan ameliyatın tipine bağlı olarak gelişir. Yapılan ameliyat ne kadar kompleks ise riskleri de o kadar fazladır. Hekiminizden size yapılacak olan ameliyata özel riskler konusunda ayrıntılı bilgi alınız.
Bazı durumlarda hekiminiz ameliyat sırasında, teknik sebeplerden yahut hastanın sıhhat durumuna bağlı sebeplerden ameliyatın laparoskopik olarak devam edemeyeceğine karar vererek karnınıza bir kesi yapılmasına ve açık ameliyata dönülmesine karar verebilir. Bu durum ameliyat öncesinde öngörülemeyebilir. Bu durumda hastanede kalış müddetiniz 1 yahut 2 gün uzayabilir. İyileşmeniz de daha uzun sürebilir.
Laparoskopik Ameliyatların Yararları Nelerdir?
Laparoskopinin pek çok yararı vardır. Açık karın ameliyatlarına nazaran laparoskopik ameliyatlarda daha az ağrı olmaktadır. Laparoskopik ameliyatlardan sonra hastanede kalma mühleti daha kısadır, karındaki kesi daha küçüktür, düzgünleşme müddeti daha kısadır. Ayrıyeten infeksiyon (yara yeri iltihabı) riski daha azdır. Laparoskopik ameliyatlardan sonra, karın açılarak yapılan ameliyatlara nazaran daha çabuk iyileşeceksiniz. Laparoskopinin bir öbür yararı vaktinizin birçoklarını hastanede geçirmenize gerek olmamasıdır. Laparoskopi çok küçük kesilerden yapıldığı için düzgünleşme süratli olmakta ve daha az yara izi oluşturmaktadır.
Laparoskopik Ameliyat Çeşitleri Nelerdir?
Tanısal Laparoskopi
Tanım olarak hikayesinde ve muayenesinde rastgele bir anormallik olmayan bir bayana kısırlığın nedenini ortaya koymak maksadıyla yapılan laparoskopidir. Hikayesinde, sonradan başlayan şiddetli adet ağrıları, alaka sırasında ağrı, geçirilmiş karın ameliyatı (kist yahut miyom alınması, dış gebelik çıkarılması, apandisit vb), cinsel yolla bulaşan infeksiyon (bel soğukluğu, klamidya, pelvik inflamatuvar hastalık gibi), rahim içi araç (spiral) kullanımı olmayan bir bayanda, muayene ve ultrason bulguları ve rahim sineması (HSG) de olağan ise laparoskopi yapıldığında görülebilecek kayda paha rastgele bir hastalık olmayacaktır.
Cerrahi Laparoskopi
Muayene ve görüntüleme teknikleri ile saptanan bir hastalığın tedavisi yahut hastalıklı organın alınmasına yönelik olarak yapılan laparoskopik uygulamalardır.
Gebe Kalabilirliği Artırmak Hedefi İle Yapılan Laparoskopik Uygulamalar (Adezyolizis, Salpingostomi, ve Fimbrioplasti):
Daha evvelce geçirilmiş infeksiyonlar yahut pelvik cerrahi ekseriyetle tüp ve yumurtalığın alakasını bozan yapışıklıklara yol açar. Yapışıklıkların ince ve teknik olarak açılabilecek durumda olmaları durumunda Adezyolizis ismi verilen laparoskopik yapışıklık açma sürecinden yarar görülebilir. Tüp ve yumurtalıklar ortasındaki olağan anatomik alakanın tekrar sağlanmasından sonra bayanın yaşı ve ek kısırlık faktörlerinin olup olmamasına bağlı olarak %30-60 ortasında gebelik oranları bildirilmiştir. Yapışıklıkların çok ağır olduğu durumlarda açılma sürecini takiben tekrar yapışma mümkünlüğü yüksek olduğundan gebelik oranları düşüktür. Laparoskopi sırasında kapalı olan tüplerin de açılma mümkünlüğü vardır. Bilhassa karın boşluğuna açılan kısmından tıkalı olan tüpler (hidrosalpinks) Salpingostomi ismi verilen bir süreç ile açılabilir. Tekrar kapanmayı zorlaştırmak için bu uçlarda yer alan fimbrialar ince sütürlerle (dikişlerle) tutturularak Fimbrioplasti yapılır. Tüpün iç katmanının hasarı durumuna, tüpün çeperinin kalınlığına ve etraf yapışıklıkların varlığına nazaran tekrar kapanma oranları %30-100 ortasında ve gebelik oranları da %10-70 ortasında değişir. Tüplerin açılmasının olanaksız olduğu durumlarda ise daha sonraki tüp bebek uygulamasına hazırlık olarak tüpler alınmalıdır. Tıkalı tüplerin yerinde bırakılması tüp bebek uygulamasındaki gebelik oranlarını olumsuz olarak etkilemektedir.
Laparoskopik Endometriosis Cerrahisi:
Laparoskopinin en sık kullanıldığı hastalıklardan biri endometriosistir. Endometriosis hastalığı rahim içini döşeyen hücrelerin rahim dışında yerleşmesi ve üremesi ile ortaya çıkar. Hastalık en sık olarak periton ismi verilen karın zarı ve yumurtalıkları fiyat. Ayrıyeten rahim ve kalın barsak ortasındaki bölgeye yerleşerek ağrılı lezyonlara neden olur. Bu lezyonlara derin yerleşimli endometriotik lezyonlar (Deep Infiltrating Endometriosis, DIE) denir. Bağlantı sırasında yahut daima ağrı yaratıp hayat konforunu tesirler. Cerrahisi güç ve komplikasyon oranı yüksek olduğundan tecrübeli ve ehil cerrahların yapacağı ameliyatlardır. İleri safhalarında rahim, tüpler, yumurtalıklar ve barsakları birbirine yapıştırarak ağrı, kısırlık ve kitle bulgularına yol açar. Hastalığın erken evresinde karın zarı üzerine barut yanığı stilinde lezyonlar vardır. Bu lezyonlar laparoskopi sırasında yakılarak yahut lazer ile buharlaştırılarak giderilebilir. İleri lezyonlarda ve DIE (Derin yerleşimli endometriozis) de cerrahi müddeti uzar ve zorluğu artar. Maalesef pek çok hastada, yalnızca görünen lezyonları yakarak yahut çikolata kistini alarak cerrahi yarım bırakılmakta, derin yerleşimli ve alınması sıkıntı olan, uzun vakit alan nodüllere ve lezyonlara dokunulmamaktadır. Bunun sonucunda nüks, kaçınılmaz olmakta ve hasta tam iyileşememektedir.
Endometriosis kistlerinin yani Endometriomaların (Çikolata Kistleri) laparoskopik olarak alınması ile kısır çiftlerdeki gebelik talihi artmaktadır. Laparoskopinin yumurtalık kapasitesine ziyan vermeyecek formda dikkatli yapılması çok kıymetlidir. Endometrioma kist kapsülünün soyulması sırasında olağan yumurtalık dokusunun ziyan görmesi ve yumurtalık kapasitesinde azalma olma mümkünlüğü vardır. Endometriosisin hem kendisi hem de yapılan müdahale kaçınılmaz olarak yumurtalık rezervinde azalmaya neden olabilir. Bu nedenle son yıllarda bilhassa kistleri tekrarlayan bayanlarda tekrar cerrahiden fazla çocuk isteği varsa tüp bebek yapılması tercih edilmektedir. Yakınma ağrı ise tekrar cerrahiden öteki baht çoklukla yoktur. Laparoskopik endometriosis cerrahisini takiben hamile kalamayan çiftlerin yaklaşık %50 sinde 6 ay içinde tabiatıyla gebelik oluşur. Bizatihi hamile kalamayanlarda ise 1 yıl bekledikten sonra tüp bebek yapılması gerekir.
Derin Endometriosis (DIE) ismi verilen ve rahim ve barsak ortasındaki bölgeyi tutan endometriosis lezyonlarının laparoskopik olarak çıkarılması mümkündür. Bu lezyonların alınması ile ağrı ekseriyetle giderilir. İleri evre endometriosis cerrahisi uzun süren ve tecrübeli bir cerrahın varlığı gerektiren bir tedavidir. Endometriosisin tekrarlama riski olan bir hastalık olduğu unutulmamalıdır. Bayanların bilhassa menopoz öncesi hayatlarında %50 tekrarlama riski vardır. Bu nedenle çocuk isteyen bayanlarda tüm endometriosis lezyonlarının temizlendiği bir operasyonu takiben 6 ay içinde gebelik olmamışsa tüp bebek yapılmasını öneriyoruz. Aşılama tedavileri ekseriyetle düşük gebelik oranı ile seyrettiğinden önerilmemektedir.
Laparoskopik Kist Cerrahisi:
Laparoskopi ile en sık olarak müdahale edilen kistlerin başında endometriomalar gelmekle birlikte devamlılık gösteren ve gerilemeyen kolay kistler ve dermoid kistlerde de laparoskopik cerrahi gerekebilir.
Dermoid Kistler: Dermoid kistler bedenin tüm dokularından kesimler içeren kistlerdir. Bunların içinde yağ, kıl, diş, hudut ve kas dokusu bulunabilir. Ekseriyetle doğumdan evvel bu hücrelerin yumurtalık içinde sıkışması sonucunda oluşurlar. Hangi nedenden ötürü büyüdükleri bilinmemektedir. Dermoid kistler en çok torsiyon ismi verilen bir komplikasyona sebebiyet verirler. Torsiyon, yumurtalığın komşuluğundaki tüp ile birlikte kendi ekseni etrafında dönmesi ve bunun sonucunda da kendisini besleyen kan akımında bozulmanın olmasıdır. Vaktinde laparoskopik olarak müdahale edilmediği takdirde yumurtalık ve tüpte doku mevti (nekroz) olur ve alınmaları gerekir. Dermoid kistler bilhassa 3-4 cm çapına ulaştıktan sonra alınmaları gerekir. Laparoskopik olarak çıkarılmaları epeyce kolaydır. Bayanların %15 inde her iki yumurtalıkta da dermoid kist olabileceğinden sağlam üzere görünen yumurtalığın da dikkatli bir halde incelenmesi gerekir. Dermoid kistlerin %1 olasılıkla berbat huylu olma olasılıkları vardır. Berbat huylu olanların içinde immatür hudut dokuları bulunur.
Paraovarian Kistler: Yumurtalığın komşuluğunda doğumsal artıklardan gelişen kistlerdir. Nadiren makûs huylu olma potansiyeli taşırlar. Büyük boyutlara ulaştıklarında alınmaları gerekir. Laparoskopik olarak çıkarılmaları kolaydır.
Kist Adenomlar: Yumurtalık içinde gelişen ve berbat huylu olma potansiyeli taşıyan tümörlerdir. Ultrasonda sıvı ve katı yapıların birlikte izlenmesi ile şüphelenilir ve kesin teşhis kistin çıkarılması ile konur. Seröz ve müsinöz kist adenomlar en sık görülenleridir. Laparoskopik olarak çıkarılmaları kolaydır. Menopoza yakın olan bayanlarda yumurtalığın alınması daha yanlışsız olan teşebbüstür. Daha genç olan bayanlarda ise yalnızca kist alınabilir lakin operasyon sırasında patolojik inceleme (frozen section) yapılıp makûs huylu olup olmadıklarının kıymetlendirilmesi gerekir.
Laparoskopik Miyom Cerrahisi
Miyomların kıymetli bir kısmı laparoskopik olarak çıkarılabilir. Miyomlarda operasyon endikasyonları aşağıdaki üzeredir:
Boyut: Ekseriyetle 5 cm yi geçmiş olan miyomların ve yakın vakitte süratli büyüme göstermiş olan miyomların alınmaları önerilmektedir.
Kanama: Miyomlar rahim iç katmanına (endometrium) girmedikçe yahut bası yapmadıkça kanamaya neden olmazlar. Rahim içine girmiş olan miyomlarda şayet kanama da varsa boyutlarına bakılmaksızın cerrahi önerilir.
Bası Yakınmaları ve Ağrı: Miyomlar, rahimin sağ yahut sol tarafında, tüplerin altında, intraligamenter diye tabir edilen bir pozisyonda oldukları vakit üreter ismi verilen böbreklerden mesaneye idrar getiren kanallara baskı yapabilirler. Rahimin önünde gelişen miyomlar mesane üzerine, geride gelişen miyomlar ise kalın barsak üzerine baskı yapabilirler. Bu durumda sık idrara çıkma, kabızlık, ağrı, basınç hissi, dolgunluk üzere yakınmalar oluşabilir.
Kısırlık: Miyomlar ekseriyetle tek başına kısırlık nedeni değildir. Lakin yapılan araştırmalarda kısırlığı açıklayacak hiçbir neden bulunmamış ise alınmaları gerekebilir. Çoklukla 5 cm ve üzerinde olanların alınmaları önerilmektedir. Şayet rahim içine giren bir miyom varsa ve çift hamile kalamıyorsa öteki yakınma olup olmadığına ve miyomun boyutlarına bakılmaksızın alınmaları önerilmektedir.
Laparoskopik olarak çıkarılmaya müsait olan miyomların boyut olarak 8 cm den küçük olmaları, 3 cm den büyük olanların toplam sayı olarak 3 yahut daha az olmaları ve derin olarak rahim duvarına gömülü olmamaları tercih edilir. Laparoskopik olarak miyomlar alındıktan sonra 3 ay gebelik olmasına müsaade verilmez. Yapışıklık oluşma mümkünlüğü, karın açılarak yapılan miyom ameliyatlarından daha azdır. Laparoskopik miyom cerrahisi, miyomların boyut ve yerleşimlerine bağlı olarak 1-3 saat sürebilir. Hasta çoklukla hastanede 1 gün kalır ve sonraki gün taburcu olur.
Laparokopik Histerektomi (Rahimin alınması)
Rahimin alınması laparoskopik olarak mümkündür. Laparoskopik histerektomi tecrübeli ellerde başarılı bir operasyon olup laparoskopinin tüm avantajlarını taşır. Rahimin bir kısmı laparoskopik olarak özgürleştirildikten sonra vajinal yoldan çıkarılır. Hasta hastanede 1-2 gün yatar ve taburcu olur. Beraberinde yumurtalıklar da alınabilir.
Erken evre rahim ve rahim ağzı kanserleri ve yumurtalık kanserlerinde de laparoskopik olarak rahim, yumurtalıklar, barsak zarı, lenf bezleri alınabilir.
Laparoskopik Pelvik Taban Düzeltme ve İnkontinans Cerrahisi (Rahim Sarkması ve İdrar Kaçırma Operasyonları)
Bu operasyonlarda, çeşitli sebeplerle sarkan rahim, mesane tabanı yahut vajen tabanı dokuları eski pozisyonuna getirilir. Tekrar sarkmaların olmaması ve güçlü takviye sağlanması emelli mesh ismi verilen askılar kullanılır. Beraberinde, idrar tutamama, kaçırma yakınması için de birebir seansta düzeltme süreci yapılabilir. Operasyon müddeti uzun ve cerrah açısından ileri seviyede laparoskopi mahareti ve eğitimi isteyen ameliyatlardır. Sonuçları hayli yüz güldürücüdür.
Laparoskopik Cerrahinin Muhtemel Komplikasyonları Nelerdir?
Bir cerrahi süreç sırasında istek edilmeyen bir durum olmasına komplikasyon denir. Laparoskopik cerrahi, tecrübeli cerrahların elinde çok inançlı bir ameliyat olmasına karşın bazen bu durumlarda da kaçınılmaz olarak kimi komplikasyonlar görülebilir.
Tüm bu komplikasyonlar size bilgi vermek için listelenmiştir, sizi korkutmak için değil. Bütün ameliyatların ve ameliyat olmanızı gerektiren hastalığınızın komplikasyonları vardır. Lakin karşılaştırmak gerekirse hamile kalmak laparoskopik cerrahiye nazaran 9 kat daha inançsız ve riskli bir klinik durumdur. Laparoskopik cerrahi otomobil kullanmaktan 10 kat daha inançlıdır.
Literatürde laparoskopik cerrahinin komplikasyonları ile ilgili yapılan ve 32205 hastanın dahil edildiği bir çalışmada, küçük ve büyük tüm komplikasyonlar dahil edildiğinde, risk 4/1000 olarak saptanmıştır. Bu risk tanısal laparoskopide 0.6/1000 iken büyük ameliyatlarda 12/1000 olmaktadır. Benzeri halde Fransa da 29966 hasta üzerinde yapılan bir çalışmada toplam komplikasyon oranı 4.6/1000 olarak bildirilmiştir. Her iki çalışmada da komplikasyonlar bu ameliyatların yapılmaya başlandığı birinci yıllarda daha ağır olarak gerçekleşmiştir, merkezler ve cerrahların tecrübelerinin artması ile komplikasyon oranları çok azalmaktadır. Laparoskopik komplikasyonlar genel olarak iki kısımda incelenmektedir.
1. Kör Kısım: Bu kısımda cerrahın laparoskopi için kullanacağı tıbbi aygıtları hastanın karın boşluğuna yerleştirirken oluşan komplikasyonlar incelenir. Bu tıbbi aygıtlar CO2 gazını verebilmek için kullanılan Verres iğnesi ve ameliyatı yapabilmek için karına yerleştirilen trokarlardır. Bu aygıtların yerleştirilmesi sırasında karın içi görülmediğinden kimi yaralanmalar gerçekleşebilmektedir.
Subkutan Amfizem: Tüm laparoskopik ameliyatların % 0.4 -2 sinde geliştiği bildirilmiştir. Karın boşluğunu şişirmek için kullanılan CO2 (karbondioksit ) gazının cilt altı dokularda birikmesidir. Bu birikim karın duvarında, göğüs kafesi üzerinde, uzunluğunda ve genital bölgede şişmeye yol açabilir. Beden tarafından bu gazın emilmesi ile resen kısa müddette tedavi olur.
Damar Yaralanmaları: Üstte anlatılan Verres iğnesi yahut trokarların karın boşluğuna yerleştirilmeleri sırasında, bazen damarlarda yaralanma ve buna bağlı kanamalar oluşabilir. Damar yaralanmaları, ana damarlarının ( aorta, ilac damarlar gibi) yaralanması ve daha küçük kılcal damarların yaralanmaları olarak iki farklı kısımda incelenmektedir:
Major (Ana) Damar Yaralanmaları: Son derece ender görülen fakat tehlikeli komplikasyonlardandır. Büyük damarlarada oluşan yaralanma sonrası karın boşluğuna kanama olmaktadır. Kesinlikle ameliyat sırasında acil olarak onarılması gereklidir. Bu tamirat süreci karın boşluğu açılarak yani klasik ameliyatla yapılmaktadır. Yani bu türlü bir durumda ameliyatınızın laparoskopik olarak tamamlanması mümkün olamamaktadır. Daha evvel bahsettiğimiz 32205 olaylık araştırmada sadece 4 olayda gelişmiş olup risk 1000 de 0.12 olarak saptanmıştır.
Minor (Küçük) Damar Yaralanmaları: Bu yaralanmalar karın ön duvarındaki damarlar (epigastrik) , omentum denen karın içinde barsakları örten bir organdan, yumurtalıklar yahut rahim üzerinden, komşu organlar üzerindeki damarlardan gelişebilir. Çoklukla tedavileri laparoskopik olarak yapılabilmektedir.
Barsak Yaralanmaları: Barsak yaralanması laparoskopi yapılmaya başlandığı vakitten beri uygun bilinen bir potansiyel komplikasyondur. Bu komplikasyonda kıymetli olan yaralanmanın farkedilmesidir. Bunu sağlamak için dikkatli bir karın içi müşahedesi yapılmalıdır. Bilhassa daha evvelden sezaryen, apandisit üzere karın ameliyatı geçirenlerde daha sık görülmektedir. Ortalama olarak 10000 laparoskopi olayının 6 sında gelişmektedir. Tedavisi ameliyat sırasında yaralanan bölgenin tamir edilmesi yoluyla yapılır. Ekseriyetle tamir süreci laparoskopik olarak yapılabilmektedir. Nadiren bu yaralanmaları tedavi edebilmek için klasik açık ameliyat yapılması gerekli olmaktadır.
Mesane Yaralanmaları: Nadiren görülmekle bereaber literatürde gerek Verres iğnesi ile gerekse trokar ile oluşmuş yaralanmalar bildirilmiştir. Tedavide ekseriyetle laparoskopik tamirat kâfi olmaktadır lakin ameliyat sonrası periyotta bir mühlet idrar sondası kullanmak gerekebilmektedir.
2.Görsel Kısım: Bu kısımda ise cerrah ameliyatınızı yaparken gelişebilecek komplikasyonlar incelenmektedir. Bu komplikasyonlar ameliyat yapılarken ortaya çıkarlar. Çoklukla karın boşluğuna yerleştirilen yardımcı trokarlar tarafından yahut ameliyat yapılarken kullanılan elektrocerrahi aygıtları, laser aygıtları yahut makas üzere aletler ile çalışılırken oluşur. Ameliyat edilen organın etrafındaki öbür organlarda hasar gelişebilir. En sık görülen yaralanmalar tekrar barsaklarda oluşmaktadır. Bunun dışında epigastrik arter yaralanmaları, mesane yaralanmaları, üreter (idrar borusu) yaralanmaları oluşabilmektedir.
Epigastrik Arter Yaralanmaları: Epigastrik arterler karın ön duvarında her iki yanda yerleşen ve karın kaslarını besleyen damarlardır. Laparoskopik cerrahi sırasında en sık görülen komplikasyon bu damarlarda hasar oluşması ve kanama gelişmesidir. Tedavisinde yaralanma olan bölgeye dikiş atılması, elektro koterizasyon yapılması, nadiren dren yerleştirilmesi gerekebilir.
Mesane Yaralanmaları: Tüm laparoskopik cerrahi hadiselerinin %1 kadarında gelişebilmektedir. Ekseriyetle orta hatta yerleştirilen yardımcı trokaralar tarafından yapılır. Tedavisinde laparoskopik olarak oluşan defektin tamiratı ve mesaneye sonda yerleştirilmesi kâfi olmaktadır.
Barsak Yaralanmaları: Barsaklar ekseriyetle yapışıklıklar açılırken yahut elektrocerrahi yolları kullanılırken yaralanmaktadır. Bilhassa endometriosis ameliyatlarında karın içinde yumurtalıklar, rahim ve fallop tüpleri ile barsaklar ortasındaki yapışıklıklar açılırken gelişme riski yüsektir. Oluşan defekt çoklukla laparoskopik olarak tedavi edilebilir. Bazen defekt büyük olduğunda yahut laparoskopik tamirat mümkün olmadığında açık klasik ameliyata geçmek gerekebilir. 17531 olaylık bir araştırmada barsak yaralanması 27 olayda gelişmiştir (1.5 / 1000). Bu seride yaralanmalar yapışmış olan barsaklar serbestleştirilirken olmuştur ve direk olarak hadisenin zorluğuyla orantılıdır.
Üreter Yaralanması: Üreter idrarı böbreklerimizden mesaneye taşıyan boru biçiminde bir organdır. Bedenimizin her iki yanında birer adet bulunur. Üreter hem uterus (rahim ) ile hemde yumurtalıklar ile yakın komşuluktadır. Bu nedenle başta histerektomi (rahimin çıkartılması ) ve endometriosis ameliyatı olmak üzere değişik laparoskopik ameliyatlarda yaralanabilir. Bu ameliyatlar ortasında LUNA (laser uterine nerve ablation) ve pelvis duvarına yapışmış olan yumurtalığın diseksiyonu bilhassa riskli olanlardır. Bu yaralanma üreterin büsbütün kesilmesi yahut bağlanması formunda olabileceği üzere kısmi olarak ziyan görmesi biçiminde de olabilir. Bu yaralanmalar bazen tek taraflı olur, bazen de 2 taraflı olup idrar yapmayı olanaksız hale getirebilir. Yaralanma saptandığı anda derhal tedavisi yapılmalıdır. Tedavide bu organın devamlılığının sağlanması temeldir. Laparoskopik olarak onarılabileceği üzere bazen klasik açık ameliyat yapılması gerekebilir.
CO2 Gazı Embolisi: Son derece az bir komplikasyondur. CO2 gazının damar içine geçerek kan deveranını bozmasıdır. Sıklığı 1/63000 olarak bildirilmiştir.
İnsizyonel Herni (Fıtık Gelişmesi): Ameliyat yapılan küçük insizyonlarda nadiren fıtık gelişimi olabilir. Tedavisi öteki fıtıklarda olduğu üzeredir. Bilhassa şişman ve şeker hastalığı olan hanımlarda risk fazladır.
Tüm bu komplikasyonlar size bilgi vermek için listelenmiştir, sizi korkutmak için değil. Bütün ameliyatların ve ameliyat olmanızı gerektiren hastalığınızın komplikasyonları vardır. Lakin karşılaştırmak gerekirse hamile kalmak laparoskopik cerrahiye nazaran 9 kat daha inançsız ve riskli bir klinik durumdur. Laparoskopik cerrahi otomobil kullanmaktan 10 kat daha inançlıdır.
Laparoskopik Ameliyatlar Kimlere Uygun?
Genel durumu operasyona elverişli olan herkeste laparoskopi yapılabilir. Ağır teneffüs yahut kalp sorunları olanlarda süreç sırasında baş aşağı posizyon kullanıldığından laparoskopi tercih edilmeyebilir. Çok büyük ve çok sayıda myomu olan bayanlar, yumurtalık kanseri olan bayanlarda açık ameliyat tercih edilmelidir. Rahim ağzı ve endometrium kanseri olan bayanlarda ise laparoskopi yapan tecrübeli bir cerrah olmadıkça açık ameliyat tercih edilmelidir.
Laparoskopik Ameliyatların Avantajları Nedir?
Laparoskopi ve histeroskopi ile artık karın açılarak yapılan ameliyatların birden fazla açılmadan, kapalı olarak yapılabilmektedir. İçeride yapılan operasyonun boyutu açık cerrahi ile birebirdir. Hatta birtakım operasyonlarda açık cerrahi ile ulaşılamayan alanlarda çarçabuk süreç yapmak laparoskopi ile mümkündür. Kameranın 10 20 büyütme ile çalışabilmesi en kıymetli avantajlarındandır. Daha az hasar ve kanama mümkün olmaktadır. Bu nedenle hasta daha az ağrı hisseder, hastanede daha kısa mühlet kalır ve işine daha erken döner.
Daha kısa düzgünleşme süresi
Daha çabuk işine geri dönme
Daha az ameliyat kanaması
Daha az ameliyat sonrası anemi
Daha küçük cilt kesisi
Daha az karın duvarı infeksiyonları
Daha az yapışıklık
Histerektomi (rahim alınması) ameliyatı ülkemizde olduğu üzere tüm dünyada en sık uygulanan jinekolojik ameliyattır. Amerika Birleşik Devletlerinde 65 yaşına geldiklerinde bayanların üçte birinin histerektomi geçirmiş olacağı varsayım edilmektedir. Bu ülkede her yıl yapılan yaklaşık 600.000 histerektominin %70-80 i açık ameliyat ile yapılmaktadır. Laparoskopik (kapalı yöntemle) yapılanların oranı ise %10-15 civarındadır. Bu oran Türkiye de tam olarak bilinmese de, maalesef laparoskopik (kapalı) yolla histerektomi ameliyatının % 1 den az oranlarda yapıldığı kestirim edilmektedir. Laparoskopik histerektomi terimi, laparoskopun (fiberoptik ışık kaynağı olan kameranın) kullanıldığı birçok farklı operasyonu içerir. Dr. Reich tarafından 1989 da birinci tanımlandığından beri laparoskopik histerektomi üzerinde artan bir ilgi vardır. Bu sistemle hastanın cildi ve karın katmanları kesilmemekte, kozmetik olarak cok uygun bir imaj oluşmakta, hasta cok kısa müddette ayağa kalkabilmekte ve işine kısa müddette dönebilmektedirler.
Laparoskopik histerektomi daha öncede belirtildiği üzere genel olarak 4 alt sınıf altında incelenir:
Laparoskopik Asiste Vajinal Histerektomi (LAVH): Histerektominin bir kısmı laparoskopik bir kısmı vajinal yoldan yapılır, lakin operasyonun laparoskopik kısmı uterin (rahim) damarların kesilmesini içermez. Uygulama olarak öteki tiplere nazaran daha az bir deneyim gerektirdiği için genelde cok sık uygulanır. Lakin rahime giden damarlar bu ameliyatta laparoskopik olarak yakılıp, kesilmediği için vaginal etapta genelde çok fazla kanama olur. Laparoskopi konusunda daha az deneyimi olan tabipler tarafından tercih edilir.
Laparoskopik Histerektomi (LH): Histerektominin bir kısmı laparoskopik bir kısmı vajinal yoldan yapılır lakin operasyonun laparoskopik kısmı uterin damarların kesilmesini de içerir. Rahime giden bu damarlar ya direkt rahime girdiği yerden yahut retroperiton dediğimiz damarın baslangıc kısmından yakılabilir. Retroperitondan yapılan formül en yüksek derecede laparoskopik cerrahi marifet ve tecrübe gerektirir.
Total Laparoskopik Histerektomi (TLH): Vajinal yolla gerçekleştirilen rastgele bir müdahale yoktur. Süreç sonunda yapılan tüm vajen açıklığının dikilmesi de laparoskopik olarak yapılır. Retroperitondan yapılan yol en yüksek derecede laparoskopik cerrahi maharet ve tecrübe gerektirir.
Subtotal Laparoskopik Histerektomi (STLH): Rahim ağzı alınmaz yalnızca rahim alınır, nispeten kolay bir formudur. Rahim ağzının kalmasıyla ilerde vajinanın sarkma mümkünlüğünün daha düşük olacağı belirtilmektedir. Bu hastalar, ilerde gelişebilecek bir rahim ağzı kanserini evvelden tespit etmek gayesiyle periyodik olarak smear incelemesini sürdürmelilerdir.
Hangi Durumlarda Laparoskopik Histerektomi Uygulanabilir?
Miyomlar
Düzelmeyen Rahim Kanamaları
Menopoz Sonrası Tekrarlayan Kanamalar
Adenomyosis (Rahimde Büyüme, Ağrı ve Kistik Oluşumlar Yapan Hastalık)
Endometriozis (Çikolata Kisti Oluşturan Hastalık)
Pelvik Organ Prolapsusu (Rahim ve Komşu Organların Sarkması)
Pelvik İltahabi Hastalık (Rahim, Tüpler, Yumurtalıklar ve Karın Zarının İltihabı),
Geçmeyen Kistik yahut Solid Adneksiyal Tümörler
Kronik Pelvik Ağrı (Geçmeyen Kasık Ağrıları),
Rahim Ağzı Sorunları,
Kanserden Korunma
Servikal İntraepiteliyal Neoplazm (CIN),
Erken İnvaziv Serviks (Rahim Ağzı) Kanseri,
Atipili Endometriyal Hiperplazi (Rahimi Döşeyen Tabakanın Kalınlaşması),
Endometrium Kanseri (Rahim Kanseri)
