Günümüzde bayanlar tarafından evlilik ve annelik yaşı daima olarak ileriye ertelenmektedir. Bu ertelemenin nedenleri ortasında öncelikle mesleksel mesleğini sağlamlaştırmak, maddi garantiyi sağlama tasası yahut ruhsal olarak anneliğe hazır olmaya çalışmak sayılabilir. Ayrıyeten yaşanan teknolojik gelişmelersonucu yardımcı üreme teknikleri(mikroenjeksiyon-tüp bebek) ile gebe kalan bayan sayısında büyük bir artış vardır. Yıllarca gebe kalamamış pek çok bayan bu yolla hamile olmanın memnunluğunu yaşmaktadır. Bunun sonucu olarak da ileri yaş gebelikleri günümüzde daha çok görülmektedir.
Önemli olan mevzu ise, bayanın, sağlıklı bir gebelik ve hamile kalma potansiyeli üzerine, yaşın tesirli olduğunun farkında olmasıdır. Bir bayan için fizyolojik manada en uygun doğurganlık yaşı 20-30 yaşlar ortasıdır. Anne adaylarının 35 yaş ve üzeri olması durumuna İleri Anne Yaşı denir. Bu tip gebelikler riskli gebelikler kümesinden kabul edilip daha yakından ve özel bir takip gerektirir. Aslında 35 yaş sonu, büsbütün istatistiki datalardan yola çıkarak saptanmıştır. Yani 35 yaş ve üzerindeki gebeliklerde anne adayları, daha fazla komplikasyon riski ile karşı karşıyadır ve anne yaşı arttıkça risk artmaktadır.
Bu yaş elbette kesin bir hudut olmayıp, giderek artan bir risk artışını tabir etmektedir.
Öncelikle hamile kalabilme konusunu ele alırsak; yaşın ilerlemesi gebelik oluşması için kesin bir mani değildir lakin yaş ilerledikçe gebelik elde edilene kadar geçen müddet uzar. Otuz yaş altında rastgele bir ayda hamile kalabilme bahtı yüksek iken, 40 yaş üzerinde bu talih sadece % 5 olarak bildirilmiştir. Bir diğer deyişle; 25 yaşındaki bir bayan çoklukla birkaç ay içinde hamile kalabilirken, 35 yaşın üzerindeki olağan bayanlarda bu mühlet 6 aydan daha uzun sürebilir.Düşük yapma riski de benzeri biçimde yaşla birlikte artmaktadır.
Yaşlanan bayan ile birlikte “yumurta kalitesi” düşer, bu da sperm tarafından döllenme kabiliyetlerinin azalmasına neden olur. Bu yumurtaların döllenmesi durumunda genetik bozukluklar açısından daha fazla risk kelam hususudur. Örneğin, Down Sendromu (21. kromozomun iki yerine üç tane olması, mongol bebek) yaşlı bayanların çocuklarında daha sık görülür.
Yaş ilerledikçe gebelik elde edilmesini zorlaştıran nedenler;
Yumurtalıkların yaşlanması
Kız çocuklar doğduklarında yumurtalıklarında yaklaşık 400.000 adet yumurta bulunur. Doğumdan sonra yumurta üretimi olmaz ve bayanın yaşı ilerledikçe yumurtalar da geriye dönüşsüz olarak azalır ve de yaşlanır.
Döllenme oranında azalma
Yaş ilerledikçe yumurtanın sperm ile döllenebilme ve döllendikten sonra uygun kalitede bir embryo oluşturma talihi azalır. Elde edilen gebeliklerin düşükle sonlanma ihtimali de artar.
Rahim iç zarının döllenen yumurtayı tutma yeteneğinin azalması
İlerleyen yaş ile endometriumun (rahmin iç tabakasının) döllenen yumurtayı tutma yeteneğini azalır ve münasebetiyle gebelik talihi düşer
Endometriozis hastalığı ve myomların görülme sıklığının artması
yaş ilerledikçe karın içine kanamalar yaparak infertiliteye neden olan endometriozis hastalığı ve rahim içinde yer kaplayanmyomlar daha sık görülür.
Ayrıca kırk yaşına gelene kadar bir çok bayanın başından doğurganlığını etkileyebilecek, kadınlık organları ile ilgili tüpleri tıkayabilen iltahaplar, dış gebelik, appendisit, endometriosis ya da değişik nedenlere bağlı cerrahi müdahalelergeçebilmektedir. Lakin unutulmamalıdır ki üreme sıhhati açısından bayanların biyolojik yaşı kronolojik yaşından daha kıymetlidir. Bazen 45 yaşındaki bir bayan sistemli olarak yumurta üretirken çok daha genç olan bir bayan erken olarak menopoz devrine girmiş olabilir. Otuzbeş yaşın üzerindeki evli çiftler sistemli bağ kurmalarına karşın hamile kalamadıkları taktirde tabibe başvurmak için altı aydan daha fazla beklememelidirler.
Elbette yaşlanma sadece bayanları etkilemez. Erkekerdeise, bayanlardaki üzere bir menopoz olmamakla birlikte, seksüel işlevlerde azalma ve gebelik oluşturma kabiliyetinde yaşlanma ile birlikte değişiklikler meydana gelir. Sıklıkla yaşlanma ile birlikte erkeklik hormonu olan testosteron seviyelerinde hafif bir azalma meydana gelir ve bu cinsel isteğin (libidonun) azalmasına da neden olabilir. Tekrar erkeklerde gösterilmiştir ki yaşlanma ile birlikte testisler de bir ölçü küçülür ve yumuşar. Sperm hali ve hareketliliği de yıllar içersinde az da olsa kötüleşme eğilimindedir. Bu değişikliklere karşın erkekler için çocuk sahibi olabileceği azamî bir yaş sonu yoktur.!
İleri yaştaki bir bayan hamile kalmaya karar verirse;
Öncelikle gebelik meydana geldiğinde oluşabilecek tıbbi sorunlar olup olmadığı araştırılmalıdır. Örneğin hipertansiyon ya da şeker hastalığı üzere durumlar gebelik sürecinde zahmet yaratabilir.
Hamile kalma potansiyelini kıymetlendirmek üzere adetin 2-4 günlerinde yapılan FSH ve östradiol (E2) ölçümleri ve ultrason ile yumurtalıkların görünümünün kıymetlendirilmesi değerli bilgiler sağlar.
İleri yaş kümesindeki bayanların bilmeleri gereken kıymetli bir mevzu da genetik sorunu bulunan bebek taşıma bahtlarının genç yaştaki bayanlara nazaran daha fazla olduğudur.
Hamile kaldıklarında,amniosentez yahut koryon villus örneklemesi üzere teşebbüslerle bu durumu ortaya koymak mümkündür.
Etkili tedaviye (aşılama ve tüp bebek gibi)rağmen sonuç alınamayan yaşlı infertil bayanlar için yurt dışındaki birtakım merkezlerden genç bayan yumurtalarının satın alınması yani yumurta bağışı(donasyon) düşünülebilir. Fakat maddelerimiz buna imkan vermediğinden ötürü Türkiye Cumhuriyeti hudutları içersinde bu süreç yapılmamaktadır. İleri anne yaşına sahip hamileler hamilelik müddetince de pek çok külfet ile baş etmek zorunda kalabilirler.
Örneğin gebelikte önemli bir sorun olan tansiyon yükselmesi (hipertansiyon), gebelik şekeri, erken doğum, anne karnında bebek kaybı, peripartum kardiyomyopati (doğum öncesi ve sonrası devirde gelişebilen kalp yetmezliği ), doğum sonrası kanamalar , plasental anormallikler, erken doğum, meyyit doğum üzere istenmeyen olaylar da daha sık yaşanmaktadır. Anne yaşının artmasıyla gebelikte öbür sistemik hastalıklar olma bahtı da artmaktadır.
Bebeği bekleyen riskler var mıdır?
İleri yaşta anne olmak yalnızca gebeler açısından değil bebekler açısından da risk taşıyabilir. Daha evvel de bahsedildiği gibi35 yaşın üzerinde oluşan gebeliklerde ortaya çıkan değeri sıkıntılardan birisi artmış kromozom anormalliği mümkünlüğüdür. Bunlar ortasında Down sendromu (mongolizm) değerli bir yer fiyat.
Annede oluşan gebeliğe bağlı hastalıklar, gebeliğe bağlı hipertansiyon, şeker hastalığı ve plasental anormallikler nedeniyle bebeğin erken doğurtulduğu durumlarda bebek erken doğumdan kaynaklanan tehlikelere maruz kalmaktadır.”
Sonuç olarak bilinmelidir ki bayanlar açısından gebelik yaşı ertelendikçe kısırlık sorunları yaşanmakta, gebelik süreci zorlaşmakta, gebelik ve doğumun komplikasyonları artmaktadır.
