İdrar tutamama yaşla artış gösterse de gençlerde de epeyce sık rastlanır. İdrar yolları enfeksiyonu, genç bayanlardaki idrar kaçırmanın en sık nedenidir. Bayanlarda idrar kaçırma erkeklere oranla daha fazla görülmektedir. Ayrıyeten birden fazla insanın bu durumdan şikayetçi olduğu halde gereğince tıbbi dayanak almamaktadır. İdrar kaçırmayı alt tiplerine ayırarak anlatacağız. Bu alt tipler farklı sistemler ile oluşmaktadır. İdrar kaçırma tipleri:
Öksürük, hapşırık, gülme sonrası idrar tutamama;
Stres tipi idrar kaçırma olara bilinir(stres inkontinans). Genç bayanlarda da görülen bu durum mesane üzerindeki basıncın ani yükselmesi sonrası kişinin idrarını tutamaması sonucu gelişir. Burada sorun idrar kesesini denetim eden kaslarda zayıflıktır. Doğum sonrası, yaşla birlikte yahut ameliyatlar sonrası görülebilmektedir.
Aniden idrara sıkışma sonrası idrar kaçırma
Sıkışma tipi idrar kaçırma olarak bilinir. Bu durumda kişi ansızın idrara sıkışır ve tuvalete yetişemeye çalışırken birkaç damla idrar kaçırır. Gençlerde de epey fazla görülen bu durum en çok bayanları etkilemektedir. İdrar yolu enfeksiyonu, çok etkin mesane üzere hastalıklar bu tip idrar kaçırmaya neden olmaktadır.
Taşma tipi idrar kaçırma
Kişide daima damlama biçiminde idrar kaçırmalar olur ve kişi bunu farketmeyebilir.
Her ne kadar idrar kaçırma çeşitli tiplere ayrılsa da kimi bireylerde bu tiplerden birkaçı birebir anda görülmekte ve buna da karışık tip idrar kaçırma denmektedir.
Çoğu neden tedavi edilebilir olduğu halde beşerler doktora gitmekten çekinmektedir.
İdrar kaçırma nedenleri
Geçici ve kalıcı idrar kaçırma nedenleri olarak iki gurupta inceleyebiliriz.
Geçici idrar kaçırma nedenleri: Yaşlılarda daha sık görülen süreksiz idrar kaçırma daha çok yiyecek,içecek,ilaçlar yahut enfeksiyonlar sonrası gelişir. Altta yatan sebep giderilince, şikayetler de geriler. Süreksiz idrar kaçırmanın en sık nedenleri;
- Alkol yahut kafeinli içecekler içmek
- Gazlı içecekler, yapay tatlandırıcılar tüketmek
- Şeker ve asit oranı yüksek yiyecekler(narenciye gibi) tüketmek
- idrar söktürücü ilaçlar, kalp ilaçları,tansiyon ilaçları, sakinleştiriciler kullanmak
- Yüksek doz B ve D vitamini almak
Ayrıca kabızlık da idrar kaçırmayı tetikleyen bir durumdur.
İdrar yolları enfeksiyonları: yaşlılarda daha sık olsa da genç bayanlarda da idrar kaçırmaya neden olmaktadır. Bayanlarda;
- idrar yanması
- ani sıkışma hissi,
- sık sık idrara çıkma,
- az az idrar yapma
Şikayetlerine idrar tutamama da eşlik ediyorsa enfeksiyon açısından idrar analizi yaptırmanız gerekmektedir. Ayrıyeten fazla kilolu olmak mesane(idrar kesesi) üzerindeki baskıyı arttırarak, idrar kaçırmayı kolaylaştırır.
Özellikle cinsel olarak etkin olan bayanlarda inatçı halde idrar yanması ve idrar kaçırma şikayetleri varsa idrar analizi olağan bile olsa klamidya enfeksiyonu bağlı idrar yolu iltihabı olabileceği unutulmamalıdır.
İdrar yolları enfeksiyonu, gerçek ilaçlar seçilerek tedavi edilmektedir.
Eğer ilaç kullandığınız halde şikayetleriniz geçmiyorsa, kullandığınız ilaca direnç gelişmiş olabilir. Bu durumda idrar kültürü yaptırmanız gerekebilir.
Kalıcı idrar kaçırma nedenleri: Süreksiz nedenler tedavi edildiği halde devam eden yahut tedavisi yapılamayan durumlardan kaynaklı idrar kaçırmalara denir.
Gebelikte idrar kaçırma:
Kadınlardaki idrar kaçırma nedenlerinden birisi de gebeliğin kendisidir. Hem gebelikteki hormonal değişiklikler hem de büyüyen rahmin idrar kesesine bası yapması sonucu görülen bir cins gerilim tipi idrar kaçırmadır. Çoklukla doğum sonrası şikayetler gerilese de bazen devam edebilir.
Doğum sonrası idrar kaçırma neden olur?
Normal doğum idrar kesesini denetim etmemizi sağlayan pelvik kasların zayıflamasına neden olabilmektedir. Ayrıyeten mesane(idrar kesesi) hudutlarına ve destekleyici dokulara ziyan vermekle birlikte rahimde yahut idrar kesesinde sarkmalar yapabilir. Bu da idrar kesesinin denetimini zorlaştırıp bayanlarda idrar kaçırmayı kolaylaştıran bir durumdur.
Bu durumlarda pelvik kasları güçlendirmek için kegel antrenmanı yapılması önerilmektedir.
Yaşlanma: Yaşlanma ile hem idrar kesesinin hacmi azalır hem de idrar tutmayı sağlayan pelvik kaslar zayıflar. Bu du idrar kaçırmaya neden olur.
Menapoz: Menapoz sonrası bayanlarda östrojen hormonunun düşmesi mesane yapısında bozulmalara sebep olup idrar kaçırmayı arttırabilir.
Ameliyat sonrası idrar kaçırma: Çoklukla rahim ameliyatı sonrası sık karşılaşılır. İdrar kesesi ve rahimi destekleyen kasların bir kısmı birebirdir. Ameliyat sonrası bu kaslarda yahut bağlarda meydana gelen hasarlar idrar kesesi işlevlerini da etkileyip idrar kaçırmayı arttırmaktadır.
Ayrıca erkeklerde prostat ameliyatları sonrası da idrar kaçırmalar görülebilir.
Prostat büyümesi: Prostat büyümesi, erkeklerdeki idrar kaçırmanın en sık nedenlerindendir. Ayrıyeten prostat kanseri de daha az sıklıkla bu duruma neden olmaktadır. Her iki durumda da daha çok damlamaşeklinde idrar kaçırılır.
Nörolojik Bozukluklar: Multipl skleroz, parkinson,beyin tümörü, geçirilmiş felçler, omurilik zedelenmeleri idrar kesesini uyaran sonların çalışmasını etkileyerek idrar kaçırmaya neden olurlar.
Aşırı Faal Mesane: Normalde idrar kesesi aşikâr bir düzeye kadar dolduğunda beyne sinyaller yollayarak işemeyi başlatır. Çok etkin mesanede ise bu sinyallerin yollanması için mesanenin dolması beklenmez. Yani idrar kesesinde az ölçüde idrar olsa bile, mesane dolmuş üzere davranıp daima işemeyi başlatacak sinyalleri yollar. Bu da çok sık ve az ölçüde idrara çıkmaya neden olur. Nörolojik hastalıklar sonucu oluşsa da altında bir sebep bulunamayabilir. Tedavisi güç olan bir durum olup tedavide şikayetler geriletilmeye çalışılır.
