Histerosalpingografi (HSG) yahut Türkçe deyişle rahim sineması jinekolojide rahim içinin ve kanalların yapısal ve fonksiyonel özelliklerini incelemede kullanılan bir usuldür.
İnfertilite (kısırlık) değerlendirmesinde istenen temel testlerden birisidir. Ayrıyeten rahim ağzına yahut rahme uygulanan bir müdahale sonrasında (kürtaj gibi) adet kanamalarının kesilmesi ya da çok azalması durumunda rahim ağzı kanalındaki mümkün bir tıkanıklığın yahut rahim içerisindeki olası bir yapışıklığın (Asherman sendromu) değerlendirilmesinde, tekrarlayan düşüklerde rahimde doğumsal bir gelişim kusuru bulunup bulunmadığının (aşağıda soldaki fotoğraf – bölmeli rahim) belirlenmesinde de yaygın olarak kullanılır.
Rahim sineması ne vakit çekilir?
HSG uygulanması öncesinde ayrıntılı bir jinekolojik kıymetlendirme yapılır. Bu değerlendirmede enfeksiyon (iltihap) bulguları saptanması durumunda ise enfeksiyon tedavi edilene kadar süreç ertelenir. HSG prensip olarak adet kanamasının bitmesini takip eden birkaç gün içerisinde uygulanır. Bunun nedeni bir yandan adet kanamasının rahim içinden tüplere ve buradan da karın boşluğu içine dolmasının yaratacağı problemlere mahzur olmak, öte yandan rahim içindeki mümkün bir gebeliğe ziyan vermemektir. Zira çok nadiren de olsa hamile kalamama nedeniyle bedellendirilen bir bayanda da tesadüfen o ay gebelik var olabilir.
Rahim filimi nasıl çekilir?
Rahim sineması bir Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı ve Radyoloji Uzmanı yahut Teknisyeni tarafından beraberce uygulanır. Jinekolojik muayene konumundayken rahim ağzını görüntülemek için vajinaya alet yerleştirilir. Daha sonra rahme kanül ismi verilen bir başka alet yerleştirilir. Kanüle tutturulan enjektörden birkaç basamakta basınç uygulanarak kontrast husus (ilaçlı madde) verilir. Bu sıvı röntgen sinemasında bulunduğu yerlerde ışını geçirmediğinden beyaz bir görünüm kazandırır. Sıvı verilmesi esnasında ya aşikâr aralıklarla röntgen sinemaları alınır yahut floroskopi ismi verilen formül kullanılarak ekrandan sıvının geçişi daima olarak izlenir ve kaydedilir. Böylece rahmin içyapısı, kanalların açık olup olmadığı ve yapıları kıymetlendirilir. HSG, röntgen ışınları yardımıyla gerçekleştirilen bir teknik olmasına rağmen verilen ışın dozu yüksek değildir.
Rahim sineması çekilmesi ağrılı bir süreç midir?
Bayanlar ortasında ekseriyetle rahim sinemasının çok ağrılı olduğuna dair yaygın bir kanı vardır. Fakat kibar ve dikkatli bir uygulamayla yapıldığında aslında HSG karında biraz batma ve gerilme hissi yaratan ve dayanılacak kadar az ağrı veren bir süreçtir. Bu nedenle ekseriyetle süreç genel anestezi altında uygulanmaz. Fakat olağan jinekolojik muayeneyi bile güç tolere eden, ağrı eşiği düşük ve çok hassas bayanlarda anestezili olarak da çekilebilir. Hastaların çok büyük bir kısmında süreçten 30-60 dakika evvel alınacak olan kolay bir ağrı kesici sürecin rahat ve meselesiz geçmesini sağlar. HSG çekilmesi sonrası tabiatıyla oluşan gebeliklerde bir ölçü artış gözlenmektedir. Bunun nedeni olarak ise tüplerdeki hafif yapışıklıkların basınçla verilen ilaç nedeni ile açılması halinde açıklanmaktadır. Bir de şayet kısırlığa bir sebep olarak mikrobik bir olay varsa verilen ilacın antimikrobial özellikleri de tedavi edici olabilir. Uzun müddettir kısırlık sorunu çeken bir çiftin HSG çekimi sonrası bizatihi hamile kalması bu yüzden şaşırtan değildir.
Rahim sineması çekilmesinin ziyanlı yan tesirleri var mıdır?
Rahim sineması çekilirken nadiren alerjik tepki gelişebilir. Bu nedenle eski tip ilaçlar yerine alerji yapma potansiyeli son derece düşük olan yeni çeşit ilaçlar tercih edilmelidir. En sık görülen komplikasyon enfeksiyondur ve her 100 hastadan birinde görülür. Enfeksiyonu önlemek için süreç öncesi ya da sonrası kesinlikle antibiyotik kullanımına gerek yoktur. Yalnızca kalp kapakçık hastalığı olanlarda tedbir olarak süreç öncesinde antibiyotik profilaksisi yapılır.
Rahim Sineması çekimi sonrasında;
Lekelenme stilinde ya da az ölçüde vajinal kanama olabilir. Şayet kanama fazlaysa ya da birkaç günden uzun sürerse kesinlikle hekiminizi aramanız gerekir. Ayrıyeten hafif ya da orta şiddette bel ve kasık ağrısı da çekim sonrasında olabilir. Ağrı artar ise yahut ateş ortaya çıkar ise bu da erken bir enfeksiyonun belirtisi olabilir tekrar kesinlikle hekiminizi arayın. Süreç sırasında rahim ağzı az ölçüde da olsa zorlandığından HSG sonrası 48 saat mühlet ile banyo yapmak, cinsel münasebette bulunmak ve vajinal tampon kullanmak sakıncalıdır, bunlardan kaçınmalısınız.
Rahim sinemasında tüplerden birisi ya da ikisi kapalı çıkarsa ne olacak?
Öncelikle şunu bilmek gerekir ki HSG epeyce yararlı ve temel bir tetkik olmasına karşın her vakit tam olarak gerçeği yansıtmayabilir. Yani tüplerin rahim sinemasında kapalı olarak görülmeleri her vakit sahiden de kapalı oldukları manasına gelmez. Ağrı eşiği düşük birtakım bayanların süreç anında duydukları rahatsızlık ve ağrı nedeniyle ve verilen ilaca bir tepki olarak bazen kanallarda spazm olması ilacın tüplerden geçmemesine ve kusurlu olarak tüplerin birinin yahut ikisinin birden kapalı olarak yorumlanmasına neden olabilir. Lakin deneyimli bir Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı rahim sineması değerlendirirken spazm nedeniyle tüplerden ilacın geçmemesini nitekim tıkalı olan bir rahim sinemasından çoğunlukla ayırabilir. Bu nedenle rahim sinemasından evvel kesinlikle bir antispazmodik ismi verilen kas gevşetici ilacın yapılmasını önermekteyiz. Bazen sinemada kapalı olarak bedellendirilen tüplerin Laparoskopi esnasında açık olduğu da görülebilir. Hasebiyle şayet tüplerin kapalı olduğu düşünülüp tüp bebek kararı verilecekse öncesinde Laparoskopi süreci yapmak daha mantıklı olabilir. Zira Laparoskopik değerlendirmede tüplerin aslında açık oldukları da ortaya çıkabilir ve aşılama metodundan çiftin yarar göreceği anlaşılabilir. Ayrıyeten Laparoskopi anında tüplerdeki sorun daha net olarak ortaya konup anında tedavisi de yapılabilir ve gerekli müdahaleyle kanalların açılması da sağlanabilir. Elbette bu her olguda geçerli olmayabilir ve Laparoskopi sonrasında çiftin fakat tüp bebek tedavisinden yarar göreceği de ortaya çıkabilir.