Anne ve baba adayının kan kümeleri ortasındaki uygunsuzluğa denir. Kan kümesi tayininde iki faktör belirleyicidir. Birincisi kümeler ki A, B, AB, O olmak üzere 4 tanedir. İkincisi Rh antijenidir. Kan uyuşmazlığı denildiğinde birinci düşünülen ve kastedilen Rh uyuşmazlığıdır. Rh antijeni kandaki kırmızı hücreler ( eritrositler ) üzerinde bulunur ve protein yapısındadır. Bunlar bağışıklık sistemini uyararak yanıt oluşumuna sebep olurlar. Hücrelerinde Rh antijeni taşıyanlara Rh ( + ), taşımayanlara Rh ( – ) denilmektedir.
Gebelik öncesi devirde yapılacak kan kümesi tayini sayesinde eşler ortalarında kan uyuşmazlığı olup olmadığını basitçe öğrenebilirler. Şayet anne Rh ( – ) ise ve baba Rh ( + ) ise kan uyuşmazlığı mevcuttur. Baba’nın ( – ), annenin ( + ) olduğu durumda kan uyuşmazlığı yoktur.
Etki Düzeneği:
Anne’nin Rh ( – ) olduğu durumda şayet bebek de Rh ( + ) olursa bebeğin kanındaki bu Rh faktörü anne kanına geçerse ( doğum, düşük, kürtaj, anmiyosentez, gebelik kanamaları vs. )annenin bağışıklık sistemi Rh faktörünü ortadan kaldırmak için antikor ismi verilen unsurlar üretir. Bu şartta anne hassaslaşır ve sonraki gebelikte oluşan bu antikorlar plasenta yoluyla bebeğe geçerek sorun oluştururlar. Bunu hücre yüzeyindeki antijenlerle birleşip hücreyi parçalayarak oluştururlar.
Bebeğin kan hücreleri parçalanır, kansızlık ( anemi ) gelişir. Bebekteki anemi sonucu beden boşluklarında sıvı birikimi olur ve bebek de hidrops ismi verilen durum gelişir. Hastalığın şiddetine ve yok edilen kan hücrelerinin ölçüsüne bağlı olarak bebekte kalp yetmezliği ve anne karnında vefat bile izlenebilir.
Hangi Durumlarda Rh Etkilenmesi Olur?En sık doğumdur, lakin bunun dışında bebekten anneye olabilecek minik kanamalarda anneyi sensitize edebilir.
- Düşük
- Kürtaj
- Dış gebelik
- Amniyosentez
- Kordosentez
- Koryon villus örneklemesi
- Gebelikte olan fazla kanamalar
- Bu durumlarda bebeğin kan kümesi bilinemeyeceği için esirgeyici olarak Rhogam ( Anti-D ) yapılmalıdır.
- Takip:
Öncelikle anne ve babanın kan kümelerini hakikat olarak tespit etmiş olmalıyız. Annenin kan kümesi ( + ) ise zati risk yoktur. Kan uyuşmazlığı tespit edilen hamilelere belirli aralıklarla testler uygulanır. Gebelik takibi esnasında annenin kanında olağanda olmaması gereken anti-Rh aranır. Bu teste İndirekt Coombs Testi denilir. Bu testte olağan kabul edilen titreler ortasındaki bedellerin varlığı riskin düşük olduğunu gösterir. Doğum sonrası bebekte anneden geçen antikorların aranmasına ise Direk Coombs Testi ismi verilir. Bebeğin kan uyuşmazlığından etkilenip etkilenmediğini anlamak için az de olsa kordosentez yapmak gerekebilir.
