1) Hamilelik periyodunda testler neden yapılır?
Hamilelik süreci, bebeğin rahim içinde gelişimi ile başlayan ve doğum ile tamamlanan bir süreçtir. Bu süreçte, anne adayına çeşitli testler yapılmaktadır. Bu testler, gebeliğin başlangıcından doğumuna kadar hamileliğin seyri ile annenin durumu hakkında gerekli olan faydalı bilgileri verir. Uygulanacak olan testlerin bir kısmı, gebeliğin belli vakitlerinde uygulanmaktadır. Yapılacak olan başka testler ise; gebelik sürecinde meydana gelmiş ya da meydana gelebilecek meselelere yönelik olarak, uygun görülen durumlarda gerçekleştirilmektedir.
2) Hamilelikte yapılacak birinci test nedir?
Hamilelik periyodu içerisinde anne adayına uygulanacak olan birinci test, gebeliğin mevcudiyetinin nihaileştirilmesi üzerinedir. Döllenme, çoğunlukla adet periyodunun ortasında gerçekleşir. Gebelik testleri ise, döllenmeden yaklaşık 15 gün sonra, bayanın adetinin gecikmesi halinde netlik kazanır.
3) Hamilelik periyodu boyunca yapılması gereken rutin testler nelerdir?
Bu testler, şahıstan bireye farklılık gösterebilmekle birlikte aşağıdaki üzere olmaktadır.
Kan kümesi tayini
Kansızlık (anemi) teşhisini yapabilmek için hemoglobin (kan sayımı)
İdrarda şeker ya da protein (hamilelik devri içerisinde diyabet ya da hamileliğe bağlı hipertansiyon-preeklampsi- teşhisi için yapılır)
Anne ve bebeği etkileyebilecek hepatit B, sifiliz ve HIV üzere infeksiyonların incelenmesi
Kızamıkçık hastalığına bağlı olan bağışıklıkların incelenmesi
Bu testler birinci muayenede, anne adayına uygulanmaktadır.
4) Bu testler dışında yapılması gereken özel testler nelerdir?
Gebelik sürecinin 3. ve 4. Ayları ortasında önerilen çeşitli özel kan testleri de bulunmaktadır. Anne kanında mevcut olan farklı kimyasalların seviyeleri, bebekte çeşitli özel durumları (ör; Down sendromu, spina bifida) teşhis etme konusunda tabiplere yardımcı olabilmektedir.
Farklı testler, anne kanında tespit edilen hormon ve protein düzeylerini ölçer. Farklı test sonuçlarının sonucunda de genel bir tarama ortaya çıkar. Tarama testlerinden elde edilen sonuçlar, hastalıkları net bir halde göstermemek ile birlikte, bu bahiste fikir vermektedir. Bu sayede alınması gereken önlemler evvelden alınabilir.
Tarama testlerinde HCG( insan koryonik gonadotropin) ve AFP (alfa fetoprotein) kullanılması halinde ikili test, buna östriol ek edilirse üçlü test, inhibin A ek edilirse dörtlü test olarak tabir edilmektedir.
İkili test, gebeliğin 11-14. Haftasında; üçlü ya da dörtlü test 16-19. gebelik haftaları içerisinde, anneden kan alınarak uygulanmaktadır.
5) Hamilelikte kan testleri dışında uygulanması gereken öteki testler nelerdir?
Kan testleri dışında; hamilelik periyodu içerisinde teşhis hedefi ile kullanılan öbür prosedürler ise aşağıdaki üzere olmaktadır:
Ultrasonografi
Ense kalınlığı ölçümü
Amniosentez, kordosentez
Koryon villus örneklemesi’dir.
Ultrasonografi
Erken hamilelik evresinde, gebeliğin mutlaklaşması, gebeliğin büyüklüğü, canlı olup olmaması ile başlayarak, ultrasonografi tüm hamilelik periyodunda başvurulan bir uygulamadır.
Ultrasonografi testleri, gebeliğin 18. Ve 23. Haftaları ortasında ayrıntılı bir halde uygulanmaktadır. Bu gebelik haftalarında, bebeğin organ ve sistemlerinin gelişimi hakkında ayrıntılı bilgi alınabilmektedir.
Bu durumda ultrasonografi; bebeğin içerisinde bulunduğu suyun oranı, bebeğin başı, omurgası, kalbi, kolları ve bacakları, midesi, idrar torbası ve böbrekleri, anne ile bebek ortasında besin alışverişini sağlayan plasentanın durumu ve pozisyonu hakkında bilgi vermektedir. Bebekteki muhtemel yapısal anormalliklerin büyük kısmı ultrason ile saptanabilmektedir. Lakin Down sendromu üzere kromozomal bozukluklar, ultrasonografi ile tespit edilmekte yetersizdir.
Ense kalınlığı ölçümü
Bu test, gebeliğin 3. Ya da 4. Ayında yapılmaktadır. Bu test, down sendromu için tarama testidir. Bebeklerin ense kalınlıkları ultrasonografi ile ölçülebilir. Fakat bu duruma, ultrason ile kesin teşhis koyulamaz. Bu kalınlık, olması gerektiğinden fazla ise, amniosentez yapılması gerekebilir. Ense kalınlığı ölçümü, ikili test ile bir arada birleştirilerek teşhis hedefli kullanılabilir.
Amniyosentez ve kordosentez
Amniyosentez ve kordonsentez, bebeğin ultrasonografi ile denetim edilerek, içerisinde yüzdüğü sıvıdan ya da göbek kordonundan örnek alınma ile uygulanmaktadır. Amniyosentez, 15-19 haftalar ortasında uygulanır. Sıvıda mevcut deri hücrelerinden, bebeğin hücreleri üretilerek bebeğin genetik araştırması yapılır.
Bu prosedür, tarama testlerinde riskli sonuç elde edilmiş olan anne adaylarına, ileri yaşta hamile kalmış bayanlara ya da bebekte genetik bozukluk riski olan bireylere önerilmektedir. Kordosentez ise gebeliğin 18-22. haftaları ortasında yapılabilir.
Koryon villus örneklemesi
Bu örnekleme, gebeliğin 2. Ya da 3. Ayında uygulanmaktadır. Test sonuçları, amniyosentez kadar net değildir. Bu testte, anne ile bebek ortasında besin alışverişi yapan plasentanın kendisinden örnekleme yapılmaktadır.
