DOMİNANT FOLİKÜL GELİŞİMİ
Her ay yumurtalık rezervinden bir küme yumurta (oosit) yumurtalamaya (yumurtanın salınması)
hazırlık için seçilip gelişmeye başlar. Yumurta, sıvı dolu küçük bir kist (folikül) içinde gelişir.
Olağanda, bu kümenin içinden yalnızca bir tanesi gelişimini tamamlamak için seçilir (dominant folikül).
Dominant folikül, birlikte yola çıktığı başka yumurtacıkların gelişimini pürüzler ve öbürleri kendi
kendilerini yok eder. Bu ortada adeti takip eden hafta, östrojen hormonu, rahim iç döşemesini
(endometriyum) uyararak, damar yapılarının genişlediği ve bez salgılarının arttığı bir yatağa
dönüştürür.
2. HAFTA: YUMURTLAMA (OVULASYON)
Progesteron hormonu artarak, sıvı dolu kese içindeki (folikül) yumurtayı olgunlaştırır. Olgunlaşan
folikül çatlayarak içindeki yumurtayı, yumurtalıktan salar (ovulasyon). Yumurtlama, sıklıkla bir
sonraki adetin başlamasından 2 hafta evvel olur. Çatlayan folikül yerinde oluşan yapıdan (korpus
luteum) progesteron üretimini devam ettirir. Progesteron, rahim iç döşemesini (endometriyum)
yuvalanmaya (implantasyon) hazırlar. Yumurtalığı terk eden yumurta etrafında esirgeyici hücre
katmanı vardır.Yumurta, tüplerin parmağımsı çıkıntıları tarafından yakalanarak tüp içinde ilerlemeye
başlar. Yumurtlamayı takip eden 12-24 saat içinde bir sperm tarafından döllenmeyi bekler. Döllenme,
ortalama son adetin birinci gününden 2 hafta sonra olur. Yumurtlama sırasında rahim ağzı salgısı
akışkanlaşır ve sperm geçişini kolaylaştırır.Spermler rahimden geçerek tüplere ulaşır. Erkek
ejakulatında 200-600 milyon sperm olsa da yalnızca 200 kadarı tüplere ulaşır.
DÖLLENME (FERTİLİZASYON)
Yumurtanın esirgeyici dış katmanını geçmek için spermler kimyasal husus (enzim) salgılar. Bir
sperm, yumurtanın içine girince oluşan değişiklikler, yumurtayı saran zardan öbür bir spermin girişini
mahzurlar. Döllenme sırasında, bebeğinizin cinsiyet dahil tüm genetik yapısı belirlenmiştir ve tamdır.
Yumurtayı, Y spermi döllerse erkek, X spermi döllerse kız bebek olur.
ZİGOT
Tebrikler! Şimdi döllenme yeni oldu, lakin siz şimdiden 2 haftalık hamilesiniz. Ve döllenmiş yumurta
artık bir ‘zigot’dur. Döllenme olduğu andan intibaren ‘human koriyonik gonadotropin’ (hCG)
hormonu anne kanında belirmeye başlar. HCG, bebeğin eşi (plasenta) tarafından üretilir ve gebelik
testinde bakılan hormondur. Lakin, saptanabilecek kadar artması için son adetin birinci günü üstünden 3 –
4 hafta geçmesi gerekir.
3. HAFTA: YUVALANMA (İMPLANTASYON)
Döllenmeyi takip eden 24 saat içinde, döllenmiş yumurta (zigot), süratle bölünmeye başlar ve blastokist
haline gelir. Blastokist, 3 gün daha tüpün içinde yol alarak rahime ulaşır. Rahim içinde etrafındaki
hami katmandan kurtulur ve rahim iç döşemesi (endometriyum) ile temas eder ve birçok hormon
yardımıyla buraya tutunur (implantasyon). Bazen bu evre sırasında, 1-2 gün hafif kanama olabilir.
Rahim iç döşemesi düzgünce kalınlaşır ve rahim ağzı bir tıkaçla (mukus) kapanır.
EMBRİYO – FETUS
Döllenmeyi takip eden üç hafta içinde blastokist, küçük bir top haline gelir. Birinci hudut hücreleri
şimdiden oluşmuştur. Gebeliğin birinci 8 haftasında oluşan bu yapıya ‘embriyo’ denir. 9. haftadan doğuma
kadar ise ‘fetus’ olarak isimlendirilir.
TRİMESTER
Gebeliğin gelişimsel süreçlerine ‘trimester’ (üç aylık dönem) denir. Her periyotta kendine has belirgin
değişiklikler olur.
4. HAFTA
Embriyo, bir haşhaş tohumu boyutundadır ve amniyon kesesi ile sarılıdır. Amniyon kesesi içindeki
amniyon sıvısı, fetusu bir hava yastığı üzere korur. Bebeğin eşi (plasenta) ve göbek kordonu gelişiminin
başındadır. Plasentanın kendi hormonunu tam olarak üretmeye başladığı 10. haftaya kadar, embriyoyu
‘yolk kesesi’ besler. Hücreler, embriyoyu oluşturmak için ortada yer alan ‘ilkel hat’ta (primitive
streak) yanlışsız göç eder.
4. HAFTA: ÜÇ TABAKA
Hücreler tam ortada yer alan ‘ilkel hat’ta gerçek göç ederek tüm organ ve dokuların gelişeceği üç
tabakayı oluşturur:
1. Dış katman: Bir boşluktan oluşan ‘sinir tüpü’ (neural tube) oluşmaya başlar. Bu tüpten, beyin,
omurga, omurilik, sonlar gelişecektir. Ayrıyeten, kulak, göz, bağ dokusu, cilt, saç ve tırnaklar da
bu katmandan gelişir.
2. Orta katman: İskelet, kaslar, kalp ve sirkülasyon sistemi, böbrekler ve üreme organları bu
katmandan gelişir.
3. İç katman: İç organlar (akciğer, bağırsak, mesane) bu katmandan gelişir.
5. HAFTA
Embriyo, susam tohumu kadardır; beşerden çok iribaşa emsal. Üst, alt, ön ve art tarafı olan, C-
harfini andıran bir hücre yumağı formundadır. Fetus, amniyon kesesi içindeki amniyon sıvısı tarafından
korunurken, bir taraftan da, embriyoya kan hücrelerini üreten yolk kesesine bağlıdır. Sırtında beliren
yarık, ilerde kapanarak omuriliği oluşturacak hudut tüpüne dönüşecektir. Bu basamakta, tüpün geniş ve
düz bir doruğu vardır. Buradan da beyin gelişecektir. Beyin ve omuriliği birbirine bağlayacak olan sinir
tüpü oluşmuştur. Embriyonun ortasında beliren kabarıklık, kalbi oluşturacak U-şeklinde tüpe
dönüşecektir. Birinci gelişen ve çalışmaya başlayan organ kalptir. Kalp, şimdi tek odacıktan oluşur ve
atım suratı 100/dakika’dır. Embriyonun dış kısmında ise uzuvların tomurcukları belirmeye başlar. Ağzı
oluşturacak açıklığın altında, boyun ve alt çenenin gelişeceği küçük pililer belirir. Embriyo, hızlı
büyüme evresine girmek üzeredir.
6. HAFTA
Embriyo, mercimek tanesi kadardır ve C-harfi biçimindedir. Kalp, dört-odacık halini almaya başlar ve
kalp atım suratı 150/dk.’dır, yani sizden iki kat daha süratli atar. Baş, gövdeden daha büyüktür. Yüz
sınırları oluşmaktadır: gözlerin yerinde siyah noktalar, burun delik açıklıkları, kulakların yerinde ufak
girintiler vardır. Ses telleri ve lisan de oluşmaya başlar. Uzuv tomurcukları barizleşir ve uzamaya
devam eder. Kas ve kemik dokusu oluşmaktadır. Üstünü kaplayan cilt şeffaftır. Beyin, omurilik,
hudutlar ve omurları gelişeceği hudut tüpü kapanır. Bu boşluk, ilerde beyin ve omurgayı koruyacak
‘beyin-omurilik sıvısı’nı üretecek sisteme dönüşecektir. Gebelik öncesi başlanan ve birinci 12 hafta
alınması önerilen folik asid, bu sistemin gelişimsel anomalilerini %85 oranında önler.
7. HAFTA
Embriyo, bir böğürtlen boyutunda ve baş-popo aralığı 1 cm.dir. Bu hafta çok ağır bir gelişim
sürecinin başlangıcıdır. Birinci haftalarda oluşan beyin, kalp üzere organlar daha özgün ve karmaşık hal
alır. Fetus, bu haftadan 20. haftaya kadar çok süratli büyür.
Baş, bedenin üçte birini oluşturur. Beyin, 1/3 oranında büyür. Yüz de süratle büyümektedir. Diş, burun
delikleri, damak ve kulaklar oluşmaktadır. Gözler hala erken gelişim evresindedir; lens oluşmaya
başlar; saydam göz kapakları kısmen gözü örtmektedir.
Kuyruk sokumu kemiği belirir ve bunun uzantısı olan ufak bir kuyruk vardır. Kollar uzamaktadır,
küreğe misal hal alırlar. Omuz, üst ve ön kol ve eller daha barizleşir. Uzuvlarda kıkırdak
gelişmektedir. Bacaklar boyunca sonlar uzanmaktadır. Siz hissetmeseniz de fetus zıplayan bir fasülye
üzere hareket etmektedir.
8. HAFTA
Bu hafta, insan gelişiminin erken devri olan ‘embriyonik dönem’in sonudur. Embriyonun baş-popo
aralığı 1.6 cm.dir; bir fasülye tanesi boyutundadır. Beyin hudut hücreleri dallanıp, birbirleriyle sinir
ağları kurmaya başlar. Böylelikle, beyin dalga aktivitesi başlar. Koku duyu bölgesi gelişmeye başlar.
Akciğerler oluşmaya başlar. Yüz sınırları giderek daha barizleşir; üst çene, üst dudak ve burun
şekillenir. Kollar, kalp önünde ellerin birleşeceği kadar uzamıştır. Bacaklar da uzamaya devam eder.
Fakat, kol ve bacak eklem yerleri (diz, dirsek, bilekler) şimdi besbelli değildir. Parmaklar perdeli
biçimde oluşmaya başlar. Embriyodaki kuyruk nerdeyse yok olmuştur. Onun yerinde kuyruk sokumu
kemiği gelişecektir. Vücud duruşu düzleşmeye başlar. Muhakkak bilinmeyen hareket etmeye başlar.
9. HAFTA
Fetal gelişim süreci başlar. Fetus, bir üzüm tanesi kadardır: 2.3 cm., 2 gr. Kuyruk kısmı kaybolmuştur.
Daha çok insan görünümündedir. Kollarda kemikler gelişmektedir. Kollar, dirseklerden kıvrılır. Eller
yüze değmeye, bacaklar hareket etmeye başlar. El ve ayak bilekleri daha gelişmiştir. Parmaklarda
perdemsi görünüm kaybolur ve parmaklar daha bariz hal alarak seçilmeye başlar. Kulak kepçesi
artık besbellidir. Kıl kökleri oluşmaya başlar. Lisanda tat duyu hücreleri belirmeye başlar. Süt diş
kabarıklıkları belirir. Dış genital bölge oluşmaya başlar. Memebaşı oluşmaktadır. Hıçkırma refleksi
başlar. Plasenta kendi hormonlarını artık kendi üretir.
10. HAFTA
Fetus, bir zeytin tanesi kadardır: Baş-popo aralığı 3.1 cm., tartı: 4 gr. Yolk kesesine ihtiyaç
kalmadığından gerilemeye başlar. Artık plasenta kendi hormonlarını üretmektedir. Alın süreksiz olarak
kabarık biçimdedir. Dış kulak tam olarak gelişmiştir; çene daima göğüse yaslanır; göz kapakları tamamen
kapalıdır ve 27. haftadan sonra açılacaktır. Kalp, tam gelişmiştir; erişkinden 3 kat süratli atar. Cilt daha
az saydamdır. Tırmaklar gelişmiştir, uzamaya başlar. Kol ve bacaklar, omuz ve kalçadan dönme
hareketi yapar. Fetus, küçük, ancak etkin hareketlidir. Karın kasları gelişmeye başlar. Vakit zaman
teneffüs hareketi yapar. Üreme organları oluşmaya başlar.
11. HAFTA
Fetus, incir boyutundadır: Baş-popo aralığı 4.1 cm. Nerdeyse tüm organ ve vücud yapıları
oluşmuştur ve işlev görmeye başlar. Fetus, etkin hareketlidir. Parmaklar artık farklı başka seçilir.
Dış genital organlarda kız-erkek ayrımı başlar. Ciltaltı damarları gelişmektedir ve cillten görünür.
Ağız nerdeyse tamamlanmış, damaklar karşılıklı gelip kaynaşmakta, süt dişlerinin kökleri
büyümektedir. Ağız içinde diş yuvaları belirmeye başlar.
12. HAFTA
Fetus, misket limonu kadardır: Baş popo arası 5.4 cm., tartı: 14 gr. Daha çok beşere benzemeye
başlar. Üçüncü ayın sonunda fetus tam oluşmuştur. Tüm organ ve uzuvları vardır ve fonksiyonel
olmak için gelişmeye devam edecektir. Dolanım sistemi ve idrar yolları çalışmaktadır. Karaciğer, safra
üretmeye başlar. Göbek deliğinden fıtıklaşan barsaklar karın içine geri döner. Üreme organları da
gelişmektedir, lakin cinsiyet ultrasonla şimdi belirlenemez. Kollar, eller, parmaklar, ayaklar tam
gelişmiştir. Ellerini yumruk yapabilir. Yumruğunu açılıp kapayabilir. Emme refkelsi vardır. Tırnaklar
gelişmeye başlar. İskelet yapısı, kıkırdaktan oluşur, fakat yavaşca kemikleşmeye de başlar.
Kemikleşme yirmili yaşlara kadar devam edecektir. Gözler ortaya yanlışsız yakınlaşır. Kulak kepçesi
şekillenmeye başlar. Bebeğiniz en kritik gelişme sürecini tamamladığı için artık düşük riski azalmıştır.
13. HAFTA
Fetus, bezelye kabuğu uzunluğunda: 7.4 cm., ve 23 gr. ağırlığındadır. Baş, bedenin üçte birini
oluşturur. Burun ve dudaklar büsbütün oluşmuştur. Yüze ilişkin özgün çizgileri belirmiştir. Özgün parmak
izi oluşmaya başlar, lakin 17. haftada tamamlanacaktır. Emme refleksi uygunca gelişmiştir, baş
parmağını emer. Hıçkırık refleksi diyaframı güçlendirerek solumun hareketine hazırlar. Amniyon
sıvısını yutmaya başlar. Amniyon sıvısının çoğunluğu sudur, fakat karbonhidrat, protein, glikoz,
elektorlit üzere fetusun gelişimi için gerekli besinleri de içerir. Fetus, bunları kullanır. Arta kalan ise
böbreklerden süzülerek idrar olarak tekrar ortama salınır. Yani, yutulan amniyon sıvısı, idrar olarak
ortama salınır. Erkek ise testisler oluşmuştur, penis büyümektedir. Kız ise yumurtalık gelişimi
nerdeyse bitmiştir ve yumurtalık iki milyon yumurta içerir. Beynin hafıza, sorun çözme gibi
karmaşık işlevlerini yapan kısmı gelişmeye başlar. Daha az göşterişli, lakin çok elzem olan
organlar hormon üretmek, besinlerin emilimi, artıkların filtrelenmesi için devreye girmiştir. Pankreas,
safra kesesi ve tiroid gelişmiş; böbrekler idrar üreten; kemik iliği beyaz küre hücrelerini üreten
gelişmişlik seviyesindedir.
14. HAFTA
Fetus bir limon boyutundadır: baş-popo arası: 8.7 cm, tartısı 43 gr’dır. Gövde ve uzuvlar, baştan
daha süratli büyür. Bu biçimde gövde-uzuv orantısı normalleşecektir. Kol ve bacak hareketleri daha
koordinedir. ‘Lanugo’ denen ince tüyler (ayva tüyü) bedende belirir. Bunların, vücud ısısının
denetiminde rolü olduğu düşünülür. Doğumdan 4 hafta evvel dökülmeye başlayacakllardır. Fakat,
doğumdan sonra da görülebilirler. Yüz mimik kasları çalışmaya başlar; yüz kasları daima hareket
halindedir; yüz tabiri devamlı değişir.Gözler kapalı olsa da yavaş yavaş göz hareketleri yapmaya
başlar. Pankreas insülin hormonu salgılamaya başlar.
15. HAFTA
Fetus, bir elma boyutundadır: baş-popo uzaklığı 10.1 cm, tartı 70 gr.’dır. Teneffüs sistemi
gelişmektedir. Fetus, yutma ve emme yeteneği ile amniyon sıvısını nefes üzere içine çekmeye çalışır.
Bu hareketler, akciğer gelişimi için yeterli bir idmandır. Kemikler sertleşmekte, kaslar gelişmektedir.
Bacak uzunluğu uzamaya devam eder. Göz kapakları büsbütün kapalıdır, lakin ışığa hassas olmaya
başlamıştır. İşitme yeteneği de gelişmektedir. Bu haftanın sonunda sizin kalp sesinizi, barsak
hareketlerine ilişkin sesleri duyacaktır.
16. Hafta
Fetus bir avokado boyutunda: baş-popo arası 11.6 cm, tartı: 110 gr. Sonraki 3 hafta çok süratli bir
büyüme gösterecek: tartı 2 katına çıkacak. Fetusla bir arada plasenta da büyür. Boyun kasları ve sırt
kemikleri daha güçlü olduğundan başını daha dik fiyat, vücud daha düz durumdadır. Yakalama
refleksi geliştiğinden ellerini birarada tutabilir. Üst dudak-burun ortası bölge şekillenir, üst dudak şekli
belirlenir. Saçları gelişeceği nizam çizgi halinde başta belirir. Şimdi saç yoktur. Dolanım sistemi tam
güç çalışmaktadır: kalp, günde 28 lt. kan pompalar. Doğduğunda bunun 12 katı kadarı pompalanıyor
olacak. Cinsiyet, ultrason ile net beirlenir.
17. HAFTA
Fetusun baş-popo uzaklığı: 13 cm., yükü 140 gr.’dır. Tüm vücud ayva tüyü (lanugo) ile kaplıdır.
Cilt hala çok incedir. Vücud ısısının denetiminde rol oynayan kahverengi yağ dokusu
depolanmaktadır. Parmak izi büsbütün oluşmuştur. Başın gövdeye oranı olağanlaşmaktadır. İşitme
duyusu gelişmeye devam eder: Müzik sesini duyabilir. Omurilik etrafı ‘myelin’ denilen, beyin
mesajlarının, sonlarla bedene yayılmasını sağlayan kılıf tarafından yavaşça sarılmaya başlanır. Myelin,
hudut iletisinin suratı için kıymetlidir. Bu kılıfın, sonları gözetici ve izolasyon sağlayıcı misyonu de vardır.
İskelet sistemi güçlenmektedir; kıkırdak yapıdan kemik yapıya dönüşüm devam eder. Plasentadan
besin getiren göbek kordonu güçlenir, kalınlaşır.
18. HAFTA
Fetusun boyutları, baş-popo arası 14.2 cm. ve yükü 190 gr.’dır. Fetus, kol ve bacaklarını hareket
ettirmekle meşguldür. Kulaklar baştaki son yerini alır, baş yanlarında çıkıntı biçiminde saçlı deriden
görülür. İç kulak yapıları ve duyu sonları gelişimine başlar. Kaşlar belirmeye başlar. Fetus göz
etrafındaki kaslarını kullanmaya başlar. Kız fetusta vajen, rahim ve tüpler yerini alır. Erkek fetusta,
penis barizdir; testisler karın içinden dış genital bölgede skrotuma gerçek yol almaktadır.
19. HAFTA
Rahiminiz göbek deliği hizasına varmıştır; her hafta 1 cm. üst çıkarak büyümeye devam edecektir.
Fetusun baş-popo uzaklığı 15.3 cm., tartısı 240 gr.’dır. Uzuvların gövdeye oranı olağanlaşmıştır.
Saçlı deride ince tel formunda saç belirmeye başlar. Beyin içi yapılar farklılaşmaya, özelleşmeye başlar:
duyu merkezleri belirmektedir. 18-20. hafta ortası bebek hareketleri hissedilmeye başlanır. Daha önce
gebelik yaşayanlar, bebek hareketlerini daha erken hissedebilir. Birinci hareketler, kas seyirmesi, barsak
hareketi yahut ince bir tüy dokunuşu üzere hissedilir. Kız bebeklerde yumurtalıklarda yumurta gelişimi
başlar.
20. HAFTA
Gebeliğin yarı yolundasınız ! Fetus boyutları: 300 gr., ve artık uzunluk olarak söz edilebilecek uzunluğu 25.6
cm.’dir. Fetusun her geçen gün daha faal kol ve bacak hareketleri var. Bebek hareketleri hissedilmeye
başlanır. Emme refleksi düzgün gelişmiş. El ve parmaklarını emer. Cildi kaplayan beyaz, yağlı, yapışkan
örtü (verniks kazeoza) oluşmaya başlar. Amniyon sıvısı içindeki fetusü su kaybından koruyan,
nemlendirici, kayganlaştırıcı bir unsurdur. Ter bezleri oluşur.
21. HAFTA
Fetus yükü 360 gr., uzunluğu 26.7 cm.’dir.Şeffaf olan cilt rengi, cilt altı kılcal damarların oluşmasına
bağlı olarak yavaş yavaş pembeden kırmızıya dönmektedir. Kaşlar kalınlaşıp belirmeye başlar.
Dudaklar yeterlice barizleşir ve şekillenmiştir. Gözler etkin hareketlidir. Kısa lakin sık olan bir uyku-
uyanıklık ritmi oluşmuştur. Plasenta bu haftaya kadar fetustan ağırdır. Bu haftadan sonra fetusun
tartısı öne geçecektir.
22. HAFTA
Fetus boyutları 430 gr. ve 27.8 cm. Fetus, yenidoğan devrindeki orantısına kavuşmuştur. Sadece
daha zayıf versiyonudur, zira yağ dokusu daha gelişmemiştir. Bu yüzden, cilt buruşuk
görünümdedir. Tırnaklar parmak ucuna kadar uzar. Göz tam gelişmiştir, yalnızca göze rengini veren iris
yapısı renksizdir. Sindirim sisteminin artık eseri olan yapışkan bir husus (mekonyum) barsaklarda
birikmeye başlar. Doğum sonrası birinci dışkı bu ‘mekonyum’ olacaktır. Kız fetusta, göğüs dokusu
gelişmeye başlar. Erkek fetusta, testisler skrotuma yanlışsız ilerlemektedir.
23. HAFTA
Fetus boyutu, 500 gr., 28.9 cm. Duyma yetisi güzelce gelişmiştir. Köpek havlamasını, otomobil sireni gibi
uzaktan gelen sesleri bile duyabilir. Anne karnından gelen sesli uyaranlara yanıt verebilir.
Bebeğinizle konuşabilir, ona müzik dinletebilirsiniz. Kemik iliği kan hücrelerini üretmeye başlar. Bu
vakte kadar bu rolü, karaciğer ve dalak üstlenmişti. Kalp düzgünce güçlü atar. İlerde deri rengi ne olursa
olsun bu haftada, kan damarları ciltaltında belirginleştiği için cilt kırmızı renktedir. Kız fetusta rahim
ve yumurtalıklar gelişmiştir.
24. HAFTA
Fetus 600 gr. Yükünde ve 30 cm. uzunluğundadır. Artık, rahimi doldurmaya başlar. Uyku periodları
daha barizleşir. Beyin süratle gelişmeye devam eder. Yüz kasları o denli faaldir ki daima yüz ifadesi
değişmektedir. Akciğerler gelişmeye devam eder. Bu haftadaki fetuslar ‘yaşamla bağdaşır’ kabul
edilir. Doğsalar bile çok düzgün bir yenidoğan bakımı ile yaşama tutunma talihleri vardır.
25. HAFTA
Fetus 660 gr., 34.6 cm.’dir. Kilo almaya başlar, ciltaltı dolar, buruşuk cilt görünümü kaybolmaktadır.
Yenidoğan görünümünü kazanmaktadır. Cilt altı yağ dokusu, doğumda vücud ısısının kontrolününe
yardımcı olacaktır. Saçlar uzamaya devam eder ve artık kendine mahsus bir renk ve yapısı vardır. Bu
saç, doğum sonrası dökülecektir. Gözlerdeki gelişim ilerlemiştir; ışığa hassas hale gelir. Refleksler
gelişmektedir. Ani, yüksek sesli uyarana, sıçrama, tekmeleme hareketi ile yanıt verebilir. Uyku-
uyanıklık periyotları bir sistem kazanmaya başlar.
26. HAFTA
Fetus boyutları 760 gr. ve 35.6 cm.’dir. Omurga güçlenir. 26 haftalık fetusun omurgası, 150 eklem,
1000 bağ ve 33 diskten oluşmaktadır. Böylelikle, omurga dayanağı de artmıştır; sırt daha dik durabilir.
Beyin gelişmeye devam ettikçe, sesli uyaranlara karşılığı daha dengeli olmaya başlar. Duyu yetisi
büsbütün gelişmiştir. Sesleri daha ayırtederek duyar. Sizin sesiniz ayırt edebilir. Uyku mühleti uzamaya
başlar. Akciğer gelişimi sürat kazanır: akciğer damar yapısı artar, teneffüs yolları dallanır, solunum
yolları ucunda hava kesecikleri (alveoli) oluşur. Bu hava kesecikleri birinci nefesle hava ile dolacaktır.
Bunları saran damar yapısından bedene oksijen sağlanacaktır. Erkek fetusta, testisler skrotuma doğru
ilerlemektedir, lakin asıl yerine ulaşması, doğum sonrası 6 ayı bulabilir. Tat duyusu tamamen
gelişmiştir. Dudaklar ve ağız giderek daha hassas hal alır. Diş tomurcukları barizleşir. Burun
deliklerindeki tıkaç kaybolur, burun delikleri açılmaya başlar.
27. HAFTA
Fetus boyutu: 36.6 cm., 875 gr. Birinci sefer gözlerini açar! Uyku devirleri tertipli olmaya başlar, bu da
bebek hareketlerine bir sistem gelmesinden anlaşılır. Uykunun hayal görülen devirleri de başlar.
Akciğer için değerli olan, hava keseciklerini birinci nefes sonrası açık tutacak olan ‘surfaktan’ isimli madde
imali başlar. Şimdilik, teneffüs idmanı olarak, amniyon sıvısının nefes üzere içeri çekilip dışarı
verilmesi hareketleri vardır.
28. HAFTA
Son üç aylık devriniz başladı. Fetus 1000 gr. ve 37.6 cm. boyutlarında. Bu haftadan intibaren
fetusun yaşamsal organ (beyin, akciğer, karaciğer) gelişiminde ince dokunuşlar başlar. Beyin
boyutları, bu haftadan doğuma kadar %400, tartısı ise %500 artar. Bu haftadan başlayarak kilo alma
suratı artar. Şu anda bedenin lakin % 3’ü yağdan oluşur. Koku ve tat duyusu gelişmiştir. İnce yapıda
kirpikleri vardır; gözyaşı üretebilir. Kalp suratı yavaşlar: 140/dk. Lakin, yeniden de sizin 2 katınız kadar
süratlidir. Ufak ritmik hareketler biçiminde bebeğinizin hıçkırığını hissedebilirsiniz. Hıçkırık, doğal ve
olağan bir reflekstir. Sık olabilir. Olağan bebek hareketlerinden ayırdetmek kolay olmayabilir. Emme
ve yutkunma marifeti güzelce gelişmiştir.
29. HAFTA
Fetus boyutu: 1100 gr., 38.6 cm. Beyin gelişimi devam etmektedir. Beyin kıvrımları artmaktadır.
Fetus, gücünün yarısından fazlası beyin gelişimine harcamaktadır. Beyin, ritmik teneffüsü ve vücud
ısısının denetimini sağlayabilir. Uykunun düş devirleri güzelce barizleşir. İskelet yapısı
kemikleşmektedir. Kemikler sertleşmeye devam eder. Her gün 200 mg kalsiyum depolanmakta. Bu da
bir bardak süte muadil kalsiyum demektir. Süt üretimini sağlayan hormon (prolaktin) üretimi uyarılır.
30. HAFTA
Fetus 1.3 kg., 39.9 cm. Bu haftadan intibaren fetusun uzunluk uzaması yavaşlar. Son 6 haftada uzunluğu 2
katına çıkmıştır. Artık, kilo artışı hızlanacaktır ve kendine mahsus genetik potansiyeline uygun oranda
kilosu artacaktır. Karnınıza parlak bir ışık tutarsanız başını ona gerçek dönecektir. Lakin, görme alanı
doğum sonrası da gelişmeye devam edecektir. Doğduğunda 20-30 cm. uzaklıktaki yüz ve eşyaları
görecektir. Etrafını saran amniyon sıvısı her hafta artmaktaydı. Fakat, fetus büyüdükçe bu artış
yavaşlar. Sonraki birkaç hafta içinde, amniyon sıvısı en yüksek ölçüsüne ulaşacaktır: 800-1000 ml.
Doğumda ise 600 ml. kadardır. Beyin, süratle gelişimine devam etmektedir.
31. HAFTA
Fetus boyutu: 41.1 cm., 1.5 kg. Cilt altı yağ depolanması artar. Kilo aldıkça deri buruşuk görünümünü
kaybeder. Cillteki ayva tüyleri dökülmeye başlar. Yedikleriniz amniyon sıvısına koku ve tat verir.
Fetusun beyni ve duyuları bunların farkına varacak kadar gelişmiştir. Büyüme suratı arttığından içeride
hareket alanı azalır ve klasik fetal konumu almaya başlar. Fakat, bu durumda bile aktif
hareketlidir. Bu yüzden, bebek hareketlerini daha farklı hissedebilirsiniz, fakat sistemi birebir kalır.
32. HAFTA
Fetus boyutu: 1700 gr., 42.4 cm. Bebeğiniz bu haftada doğsa bile ömür talihi yüksektir. Yeniden de,
teneffüs takviyesine gereksinim duyma oranı sıktır. Zira akciğerler gelişimini tamamlamamıştır. Tırnaklar
büsbütün gelişmiştir. Kaşınma isteği olabilir. Baş, saçla kaplanmıştır. Saçlar doğum sonrası incelecek
olsa da kalınlaşır. İçerde hala hareket alanı olmasına karşın, sıklıkla geliş konumunda durur.
Bebekler %95 baş gelişi doğdukları için başın aşağıda olma oranı yüksektir.
33. HAFTA
Fetus boyutu 1900 kg, 43.7 cm. Beyin ve hudut sistemi gelişimi ilerlemiştir. Fetusun kendi bağışıklık
sistemi gelişmeye başlar. Ciltaltı yağ dokusu arttığından, cilt eskisi kadar kırmızı görünmez. Cilt
renginin oturması doğum sonrası birkaç ay alabilir. Kafatası yapısı yumuşaktır; başı oluşturan
kemikler şimdi kaynaşmamıştır. Doğum kanalında baş kemikleri birbirinin üstünden kayarak başın
inişini sağlar. Kemiklerin birleşme yerinde yumuşak halde hissedilen bıngıldaklar doğum sonrası 18.
aya kadar açık kalırlar. Doğum sonrası beyin, doğumdaki boyutunun üç katına çıkar. Böylelikle, bir
yaşında beyin erişkin boyutunun ¾’ü kadar olmuştur. Erkek fetusta testisler inmeye devam eder.
Bazen, doğumda bile yerlerine gelmemiş olabilirler. Bunların da birden fazla doğum sonu 6. ayda testise iner.
34. HAFTA
Fetus boyutları 2100 gr., 45 cm. Bu haftada doğanlarda yaşama bahtı çok yüksektir ve solunum
meşakkati da azdır. Ciltaltı yağ dokusu ile dolmakta. Bu yağ, doğumda vücud ısı denetimini sağlar. İç
kulak da geliştiğinden zati sesiniz tanırken artık müzik, ninni ayrımını da yapabilir. Derin nefes alır.
Uyku sırasında gözkapakları kapalıdır. Işık uyaranına göz bebekleri genişleyip küçülerek yanıt verir.
35. HAFTA
Fetus boyutu: 2400 gr., 46.2 cm. Fetus günde 28 gr. almaya başlar. Fetusu saran amniyon sıvısı doğal
olarak azalmaya başlar. Fetusun giderek büyümesi ve amniyon sıvısının azalmasından ötürü, bebek
hareketleri rahatsızlık verici olabilir. Dışardan bile hareketler takip edilebilir. Hudut, bağışıklık ve
sindirim sistemleri gelişimine devam eder. Tırnakdan saça kadar öbür herşey tamamdır.
36. HAFTA
Fetus boyutu: 2600 gr., 47.4 cm. Ciltten lanugo ve verniks kazeoza dökülmeye devam eder. Yuttuğu
ince tüyler ve verniks kazeoza birinci dışkı içeriğini oluşturacaktır. Önde gelen kısım sıklıkla aşağıda
olacak formda durur. Hatta bazen, gelen kısım yerleşmiş bile olabilir. Lakin bu, çabucak doğumun
başlayacağı manasına gelmez.
37. HAFTA
Fetus boyutu: 2900 gr., 48.6 cm. Mimik kasları devrede; yüz sözü daima değişmekte. Tırnaklar,
parmak hizasını geçmeye başlar. Sindirim sistemi olgunlaşmaya devam ediyor. Hatta, doğum sonrası
birkaç yıl da devam edecek bu süreç. İnce bağırsaklar birinci bir yaşta 100 cm. uzar. Bağırsaklarda doğum
sonrası birinci dışkı olan mekonyum birikmeye devam eder. Mekonyum, yeşil-siyah renkte, fetusun deri,
lanugo üzere artıkları ve amniyon sıvısından oluşan, yapışkan, macunumsu kıvamda bir dışkıdır.
Hareket ritmi kendi tertibinde devam eder.
38. HAFTA
Fetus boyutu: 3000 gr., 49.8 cm. Ayva tüylerinin birden fazla dökülmüştür. Bazen, doğum sonrası üst kol ve
omuzda görülebilirler. Elleriyle sıkı kavrama hareketi yapar, kavrama gücü çok kuvvetlidir. Göze
rengini veren irisin gelişimini tamamlaması için doğal ışığa gereksinimi vardır. Bu yüzden yenidoğan göz
rengi nihayi rengi değildir. Birçok bebek doğduğunda göz rengi mavimsidir. Sonradan asıl renk belirir.
Birinci bir yılda göz rengi oturur. Fetusun hareketleri düzgünce kısıtlanmıştır.
39. HAFTA
Fetus boyutu: 3300 gr., 50.7cm. Tüm organlar düzgünce gelişmiştir. Deri kalınlaşmaktadır. Üstteki deri
döküldükçe alttan gelen daha soluk renkte yeni deri vardır. Akciğerler büsbütün gelişmiştir; daha çok
surfaktan üretirler. Fetus, birinci nefesini almaya hazırdır artık. Doğumla birinci nefes alınır, lakin düzenli
teneffüs ritminin oturması birkaç dakika alabilir. Yenidoğanın yavaş ve sonra süratli soluk aldığı bir
ritmi vardır. Bazen ortada, 5 saniyeden fazla duraksayabilir. Size düşen yalnızca doğum zamanını
bekleyip görmektir artık.
40. HAFTA
Fetus boyutu: 3500 gr., 51.2 cm. Hamilelerin yalnızca %5’i beklenen doğum tarihinde doğurur. Çoğu
hamile 38-42 hafta ortasında doğurur. 40-42 hafta ortası doğan tüm fetuslar hala ‘miyad’ında kabul
edilir. Her geçen gün saçlar kalınlaşmaya, tırnaklar uzamaya devam eder. Fetuslarda baş kemikleri
karşılıklı kaynaşmadığından iki tane bıngıldak başta yer alır. Böylelikle, doğum kanalından geçerken
kemikler birbiri üzerinde kayarak başın kanaldan inişine müsaade verir. Baş formunun oturması birkaç gün
alabilir. Bıngıldaklar ise doğum sonrası 18. aya kadar kapanır. Fetusun, yenidoğan periyodunda büyüme
ve gelişmesine yardımcı olacak, yaklaşık 70 doğal yetisi vardır. Doğduğunda içgüdüsel olarak meme
başını arar; avucuna konan eşyayı sıkı sıkıya kavrar.
