İçerik:
Gestasyonel diyabet nedir?
Gestayonel diyabet neden olur?
Gestasyonel diyabet tanısı için ne yapılıyor?
Gestayonel diyabet olunca ömür uzunluğu diyabet hastası mı olunur?
Kimler gestasyonel diyabet için risk grubundadır?
Gestasyonel diyabet bulguları nelerdir?
Gestasyonel diyabet gebeliği nasıl tesirler?
Gestasyonel diyabetli anneden doğan bebeklerde hangi sıkıntılar gelişebilir?
Gestasyonel diyabetin uzun periyotta anne ve çocuğuna tesirleri nedir?
Gestasyonel diyabetik hamile doğumdan sonra ne yapmalı?
Gestasyonel diyabet nasıl tedavi edilir?
Sonraki gebeliği planlarken ne yapmalı?
Gestasyonel diyabet nedir?
Gebelik sırasında birinci kere olarak kan şeker yüksekliği gelişmesine ‘gestasyonel diyabet’ denir. Ekseriyetle doğum sonrası geçer. Gebelikte oran %5-10 ortasındadır.
Sıklıkla gebeliğin ikinci yarısında görülür, lakin her periyotta gelişebilir.
Gebelikte artan gereksinimi karşılamak için vücud kâfi insülin (kan şekerini denetim eden hormon) üretemezse gelişir.
Gestasyonel diyabet gebelik ve doğum sonrası siz ve bebeğiniz için sıkıntılara neden olabilir. Lakin erken teşhis ve uygun idare ile bunlar bertaraf edilebilir.
Gestasyonel diyabet tanısı, hamile kalmadan evvel diyabetiniz olduğu manasına gelmez ya da doğum sonrası diyabetik olacaksınız demek de değildir. Fakat bu tanıyı alan bir küme hamilede aslında teşhis konulmamış gebelik öncesi hafif derecede diyabet vardır.
Gestasyonel diyabet neden olur?
Neden birtakım hamilelerde bu tablo geliştiği tam olarak bilinmemektedir. Nasıl gestasyonel diayabet oluştuğunu anlamak için gebeğin vücud kan şekeri üzerindeki tesirlerini bilmek gerekir.
Sindirilen besinlerden şekerin kana karışmasına yanıt olarak pankreas insülin isimli bir hormon üretir. İnsülin şekerin kandan uzaklaştırılarak hücre içine girmesi ve güç kaynağı olarak kullanımını sağlar. Gebelikte plasenta birçok hormon salgılar. Bunların hepsi bedeninizin insüline verdiği karşılığı azaltarak kan şekerinin yüksek olmasına neden olur. Olağanda hamilelerde görülen öğün sonrası hafif kan şekeri yüksekliği bundan dolayıdır. Annede insüline karşı gelişen bu direnç aslında bebeğe giden kan şeker milktarının yüksek olması içindir.
Gebelik ilerledikçe bu hormonların ölçüsü da artar. Yani, gebeliğin kendisi diyabete eğilimi arttıran bir süreçtir. Annede kan şekerini denetim altında tutmak için daha çok insülin üretimi (bazen iç katı kadar) başlasa da birtakım hamilede bu kâfi olmaz ve sıklıkla 24. hafta civarı gestasyonel diyabet gelişir. İnsülin kâfi olmayınca, şeker kandı terkederek hücre içine giremez, güç gereksinimi karşılanamaz ve kanda yükselmeye devam eder. Buna ‘hiperglisemi’ denir.
Gestasyonel diyabet tanısı için ne yapılıyor?
Tüm hamilelerde gestasyonel diyabet testi yapılır. Bu test 24-28. haftalar ortasında yapılır. Fakat, birinci gebelik muayenesinde risk faktörleri saptanırsa daha evvel test yapılır. Evvelden tarama yapılanlarda sonuç meselesiz ise bu kümeye 24-28. Haftalarda tekrar tarama yapılır.
Test için iki yaklaşım vardır.
-
50 gr yükleme: açlık ve 50 gr. şeker yükleme sonrası 1. Saat kan şekeri bakılır. Test sonucu yüksek ise 100 gr. Şeker yükleme testi 3 saatlik olarak yapılır. Buna nazaran iki yüksek sonucu olan teşhis alır.
-
75 gr. yükleme. açlık ve 75 gr. şeker yükleme sonrası 1. Ve 2. Saat kan şekeri bakılır. Bir yüksek sonuç direk teşhis koydurur.
Gestasyonel diyabet olunca ömür uzunluğu diyabet hastası mı olunur?
Çoğu hamilede doğum sonrası tablo geriler. Lakin kalan ömür boyunca diyabet için artmış risk altındadırlar. Gebelik öncesi hafif derece diyabeti olanlar için ise artık hayat uzunluğu bir hastalık olmuştur.
Kimler gestasyonel diyabet için risk grubundadır?
-
> 25 yaş
-
Kilolu olmak (VKİ≥30)
-
İnsulin direnci öyküsü
-
Aile hikayesi: Anne, baba, kardeşler üzere yakın akrabalarda tip 2 diyabet
-
Önceki gebelikte gestasyonel diyabet öyküsü
-
İri bebek (>4000 gr) doğum öyküsü
-
Ölü doğum öyküsü
Gestasyonel diyabet bulguları nelerdir?
Gestasyonel diyabet genelde şikayete neden olmaz. Birden fazla olay tarama testinde kan şekeri yüksekliği ile yakalanır. Lakin kan şekeri çok yüksek olanlarda şu şikayetler olabilir: çok susama hissi, sık idrara çıkma, ağızda kuruluk, yorgunluk. Yeniden de bu şikayetler gebelikte de sık olduğundan test yapmadan teşhis konulamaz.
Gestasyonel diyabet gebeliği nasıl tesirler?
Gestasyonel diyabet, iri bebek (doğum yükü > 4000 gr) riskini arttırır. Bu da artmış sezaryan oranı demektir. Bu küme hamilede gebelikte hipertansif hastalık riski de artar. Bazen günü gelmeden doğum aksiyonunu uyarmak gerekebilir.
Gestasyonel diyabet bebeği nasıl tesirler?
Gestasyonel diyabet sıklıkla gebeliğin ikinci yarısında gelişir ki bu periyot bebeğin de büyüme suratının arttığı devirdir. Bu yüzden gebelik öncesi diyabeti olanların bebeklerinde artmış yapısal anomali riskine karşın gestasyonel diyabetiklerin bebekleri için bu risk kelam konusu değildir. Lakin tedavi edilmez ya da berbat yönetilirse gestasyonel diyabet bebekte kan şekeri yüksekliğine, dolayısı ile artmış yağ oranına neden olur. ‘İri bebek’ olarak tanımlanan bu bebeklerde amniyon sıvı fazlalığı ve buna bağlı erken doğum tehtidi, meyyit doğum, müdahaleli doğum, ilerlemeyen travay, sezaryan, omuz takılmasına bağlı hudut hasarı üzere sıkıntılar kelam bahsidir.
Gestasyonel diyabetli anneden doğan bebeklerde hangi meseleler gelişebilir?
Bu bebeklerde doğum travması dışında yenidoğan periyodunda uzamış sarılık, teneffüs külfeti (prematür olmasalar bile), hipoglisemi ve buna bağlı konvülsiyon (nöbet), hipokalsemi ve hipomagnezemi riskleri vardır.
Gestasyonel diyabetin uzun devirde anne ve çocuğuna tesirleri nedir?
Gebeliğinde bu tanıyı alan bayanlar ilerde tip 2 diyabet adayıdır. Doğum sonrası olağan kilosuna geri dönen bayanların dörtte birinde tip 2 diyabet gelişir. Bir sonraki gebelikte de tekrarlama riski üçte ikidir. Çocuklar ise ilerde obezite ve tip 2 diyabet riski altındadır.
Gestasyonel diyabetik hamile doğumdan sonra ne yapmalı?
Lohusalık periyodunda kan şeker takibine devam edilir. Doğumdan sonraki 6 – 12 ayda şeker yükleme testi yapılır. Bunlar olağan ise yılda bir tekrarlanır. Çocuğunuz da obezite ve diyabet açısından takipli olmalıdır. Uygun hayat stili değişiklikleri (sağlıklı beslenme, spor) ile bu risklerin önüne geçilmeye çalışılır.
Gestasyonel diyabet nasıl tedavi edilir?
Bu tanıyı alan hamilede oluşabilecek sıkıntılar kan şekeri denetimi ile önlenebilir. Bu da diyet ve idmanın birlikte yapılması ile mümkündür. Ömür usulü değişikliklerinin aktifliği ise açlık-tokluk kan şekeri takibi ile anlaşılır. Günde önerilen kilokalori 2500 olup açlık şekeri ≤ 95 mg/dl, tokluk 1. saat ≤ 140 mg/dl, 2. saat ≤ 120 mg/dl’dir. Buna karşın az bir kümede insülin başlamak gerekebilir.
Sonraki gebeliği planlarken ne yapmalı?
Gestasyonel diyabet hikayeniz varsa tekrar hamile kalmadan mutlak tekrar diyabet açısından denetimlerinizi yaptırın. Ülkü kilonuza gelin. Antrenmanı hayatınızın olmazsa olmazı yapın. Metabolik parametreleriniz normalleşmeden hamile kalmayın. Folik asid 400 mgr/gün başlayın.
Plansız hamile kalırsanız çabucak doktora başvurun. Birinci evvel diyabet açısından testiniz yaptılacaktır. Bu olağan ise ya 24-28. haftada gebelikte şeker taraması yaptırlır yada açlık-tokluk kan şeker takibine çabucak başlanır.
