Dünya genelinde sıcak içecek kapsamında yaygın olarak tüketilenler arasında bitkisel çayların oldukça önemli bir yeri vardır. Bitkisel çaylar kuru meyvelerden, çiçeklerden, baharatlardan ve çeşitli bitkilerden elde edildikleri için kafein içermezler.
Hamilelikte kafein tüketiminin sınırlanması gerekliliği göz önünde bulundurulduğu zaman bitkisel çaylar ve içecekler iyi bir alternatif olarak gözükse de her bitkisel çayın hamilelikte faydası olmayacağının hatta düşük ve erken doğum gibi risklere neden olabileceğinin unutulmaması gerekiyor. Hamilelikte beslenmeye özen gösterilirken tüketilen içeceklerin de mutlaka doktor onayıyla tüketilmesi sürecin konforlu ve sağlıklı geçmesi açısından önem taşıyor.
Bitkisel ve Bitkisel Olmayan Çaylar Arasındaki Farklar
Bitkisel olmayan çaylar da temelde bitkiden elde edilirler ancak bu çayların ortak özelliği çay bitkisinden elde edilmelidir. Siyah, yeşil ve Oolong olmak üzere 3 ana kategoride incelenen bu çayların karışımı ile farklı lezzetler elde edilmektedir.
Bitkisel olmayan çaylar
- Kafein içerirler,
- Çay bitkisinin yaprağından elde edilirler,
- Antioksidan içerebilirler.
Bitki çayları ise
- Bitki, meyve, çiçek, baharatlardan elde edilirler,
- Gerçek ve/veya organik olanlar kafein içermezler,
- Geçmiş zamanlarda ilaç olarak kullanıldıkları bilinmektedir.
Bitki çaylarının tedavi edici tıbbi ilaç olarak kullanılması hamilelik döneminde bitkisel çayların ve içeceklerin tüketimine dikkat edilmesi gerekliliğini ortaya çıkarır.
Hamileyken Neden Bitki Çayı İçilmez?
Bitkisel çayların içinde bulunan etken maddeler özellikle çocuklarda ve hamile kadınlarda zararlı olabilir. Çünkü eczaneden alınan ilaçların içerdiği her bir etken madde ve miktarları net olarak bilinmesine rağmen, bitkisel çaylardaki etken maddeleri ve miktarlarını net olarak bilmek imkansızdır.
Ayrıca ilaçlarla ilgili hayvan ve insan deneyleri olmasına rağmen, bitki çayları ile ilgili bilimsel çalışmalar yoktur. Bu nedenle hamilelikte bazı bitki çaylarının içilmesi bebek için zararlı olabilir.
Hamilelikte İçilebilen Bitki Çayları
Hamilelikte güvenle içilebilen bitki çayları ve faydaları şu şekilde sıralanabilir.
Hamilelikte Ihlamur Çayı
Öksürüğe ve mide problemlerine iyi gelir, stresten uzaklaştırır. Ihlamuru kaynatarak demleyin. Hamilelikte toplamda 2-3 kupa gün içerisinde aralıklarla içebilirsiniz.
Hamilelikte Zencefil Çayı
Hamilelik döneminde bulantı ve kusma problemi yaşayan anne adayları için yararlıdır. Ancak günlük 1 bardaktan fazla tüketildiğinde kasık ağrılarına neden olabilir. Bu açıdan dikkat etmek gerekir.
Elma Çayı
Hamilelik döneminde ki mide bulantısını ve mide yanmasını önler. Hamileliğin ilk aylarında bulantı kusmayı azaltmak için elma çayı, elma kabuğu kompostosu içilebilir.
Melisa Çayı
Hamilelik döneminde meydana gelen sinirsel gerginlikler ve stres için kullanılabilir. Hamilelikte günlük 1-2 bardağı geçmemek gerekir.
Acerola
Yüksek miktarda C vitamini ihtiva eder ve doğumun kolay yapılmasına yardımcı olur. Düşük riskini önler, rahmi güçlendirir ve fazla kilo almayı engellemesi için kullanılır.
Lavanta Yağı
Kasıklara giren kramplarda lavanta yağı tavsiye edilmektedir. 5 damla lavanta yağını 1 bardak suya damlatın bir havlu veya beze emdirip sıkın ve kasıkların üzerine koyun 5 dakika bekleyin.
Nane ve Papatya Çayı
Bu 2 bitkinin hamilelik döneminde güvenli olup olmadığı ile ilgili çelişkili bilgiler vardır. Mide ve bağırsak sistemi üzerinde rahatlatıcı etkisi olduğu için, bu sistem ile alakalı problemleri bulunan anne adayları günde 1-2 bardak kullanabilirler. Papatya yağı şeklinde konsantre formları tüketilmemelidir.
Hamilelikte Kansızlığa İyi Gelen Yiyecekler
Hamilelik döneminde yaşanan kansızlık için günde 3 tane hurma (hurma aynı zamanda folik asit ihtiva eder.), günde 2 adet havuç, keçiboynuzu- harnup pekmezi, kuru üzüm kullanılabilir. Hurma fazla tüketildiğinde doğum sancılarını tetikleyebilir o yüzden fazla miktarda tüketilmesinden kaçınmak gerekir.
Hamilelikte Hangi Bitki Çayları Zararlı?
İsimleri masum görünse de, bize aşina olan bazı bitki çayları rahim kasılmalarını artırarak düşük riskini ve erken doğum riskini artırabilmektedir.
Aşağıdaki bitki çayları hamilelikte içildiğinde rahimde kasılmalara yol açarak düşüğe, erken doğuma neden olabilir.
Gebeliğe son veren bitkiler şu şekilde sıralanabilir.
- Anason
- Ebegümeci
- Isırgan otu
- Rezene
- Meyan kökü
- Ahududu yaprağı
- Biberiye
- Adaçayı
- Civanperçemi
- Fesleğen
- Yaban mersini
- Sarı kantaron
- Kediotu
- Oğul otu
- Aloe vera
- Karahindiba
Keten Tohumu
Omega 3 açısından zengin olan bu ürün gebelikte kanama riskinizi artırır. Bu nedenle gebelikte tüketilmesi önerilmez.
Ahududu yaprağı
Eski zamanlarda ebeler tarafından doğum sancılarını etkinleştirmek için kullanılmıştır.
Yeşil Çay
Yeşil çayın folik asit emilimini azalttığı ile ilgili bilgiler literatürde bulunmaktadır. Ayrıca içerdiği anti-inflamatuar maddeler nedeniyle anne karnında bebeğin kalbindeki duktusun (normalde doğumdan sonra kapanır) erken kapatıp bebeğin hayatını tehlikeye sokabilir. O yüzden gebelikte yeşil çay kullanımı sakıncalıdır. Aşırı üzüm suyu içmenin de benzer etkisi olabilir.
Siyah Çay
Günlük 2-3 bardak açık bir şekilde hamilelikte siyah çay içilebilir ancak fazla ve demli şekilde tüketildiğinde kansızlığa ve çarpıntıya neden olabilir.
Sinameki ve Ekinezya
Vitamin ve minerallerin emilimini zorlaştırabilir. Bu nedenle gebelikte içilmesi tavsiye edilmez. Ekinezyanın bileşenleri suda çözülmediği için çay olarak içilmemelidir
Maydanoz
Maydanozun aşırı tüketilmesi rahimde kasılmaya ve dolayısıyla düşük ve erken doğuma yol açabilir. Ancak makul miktarlarda (salata, yemek vs de kullanılan miktarlar) tüketilmesinin zararı yoktur.
Hamilelikte Güvenle Tüketilebilen İçecekler
Hamilelik döneminde güvenilir bir şekilde tüketilebilecek içecekler su, taze meyve suları ve kişiyi rahatsız etmiyorsa yani kişide laktoz intoleransı yoksa süt olarak sıralanabilir. Bu içeceklerin dışında tüketilenlerin kontrollü bir şekilde ve aşırıya kaçmadan tüketilmesi önerilmektedir.
Hamilelikte bitki çayı tüketimi doğru yapıldığı zaman faydalı olabilecek bir tercihtir. Bitki çayları kafeinsiz olmaları sebebiyle anne adaylarının su tüketimini arttırabilmeleri için tercih edebilecekleri içecekler arasında yer alırlar.
Kalsiyum, magnezyum, demir, A, C ve K vitamini içeren bitki çaylarının hamilelik döneminde belirli miktarlarda tüketimi tavsiye edilebilir. Ancak bu tavsiyenin kişi ve hamilelik özelinde, doktor tarafından yapılması önemlidir.
Ahududu yaprağı, nane, zencefil ve limon balsamı çayları hamilelik döneminde güvenle tüketilebilecek çaylar arasında yer almaktadır. Bu bitkisel çayların tüketiminde aşırıya kaçılmaması ve mutlaka hekim onayının alınması gerekmektedir.
Hamilelikte Yan Etkisi Olabilecek Bitkisel Çaylar
Bitkisel çayların hamilelik döneminde düşük, erken doğum, menstrual kanama ve doğum anomalileri oluşturmaya etkisi olabilmektedir. Bu nedenle bitkisel çay ve içeceklerin tüketiminin mutlaka uzman hekimler tarafından onaylanması ile yapılması gerekir.
Rezene, kekik, meyan kökü, adaçayı, aslan kucağı, hodan otu, yaban kerevizi gibi bitkilerden elde edilen çayların hamilelik döneminde tüketilmemesi önerilir. Hamilelikte papatya çayı tüketiminin de olumsuz etkileri olabileceğine dair araştırmalar devam etse de bu çayın olumsuz etkilerinin ciddi tüketim miktarlarında ortaya çıkacağı gözlemlenmiştir.
Hamilelikte Çay ve Kafein Tüketimi
Hamilelikte kafein tüketiminin sınırlandırılması gerekmektedir. ACOG’a göre hamile kalmayı planlayan ya da hamile olan kadınların günlük kafein tüketimlerini 200 mg’ın altına düşürmeleri gerekmektedir. Bu değer yaklaşık olarak günlük 500 ml kahveye ve 240 ila 960 ml demlenmiş çay ile alınabilmektedir.
Tam hesaplama noktasında hangi çay ya da kahvenin tercih edildiği, demleme yöntemi gibi kriterler bulunsa da çay tüketimini 2 fincan, kahve tüketimini de 1 fincan ile sınırlandırmak yerinde bir tercih olacaktır.
Hamilelikte güvenle tüketilebilen çayların fincan başına kafein miktarı;
- Siyah çay için 47 – 53 mg
- Yeşil çay için 29 – 49 mg
- Beyaz çay için 25 – 50 mg aralığında değişmektedir.
Sağlıkla ve sevgiyle kalın…
Referanslar
- Pallivalappila AR, Stewart D, Shetty A, Pande B, Singh R, Mclay JS. Complementary and alternative medicine use during early pregnancy. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2014;181:251–5.
- Holst L, Wright D, Haavik S, Nordeng H. Safety and efficacy of herbal remedies in obstetrics-review and clinical implications. Midwifery. 2011;27:80–6. [PubMed] [Google Scholar]
- https://americanpregnancy.org/healthy-pregnancy/is-it-safe/herbal-tea-999/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4793610/
- https://www.healthline.com/nutrition/is-tea-safe-during-pregnancy#unsuitable-herbal-teas
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4787341/
