1 –Kalori ve Tartı Artışı
Gebe bir bayan hamile olmayana nazaran günde yaklaşık fazladan 300 kaloriye muhtaçlık duyar. Bu da yaklaşık %15′lik bir artış yani 2300 kalori/gün’dür. Günlük kalori ihtiyacındaki artış yalnızca %15 iken kimi hususlara olan ihtiyaçtaki artış 2 katına kadar çıkabilir. Bu durum fazla beslenmenin değil istikrarlı beslenmenin kıymetini ortaya koymaktadır.
Gebelikteki kalori tüketimi birinci 3 ayda en az seviyedeyken bu periyottan sonra süratli bir artış gösterir. İkinci 3 ayda bu kaloriler esas plasenta ve embriyo gelişimini karşılarken son 3 ayda ise temel olarak bebeğin büyümesine harcanır. Olağan sağlıklı bir bayanda tüm gebelik boyunca önerilen kilo artışı 11-13 kg. Bu 11 kilonun 6 kilosu anneye, 5 kilosu ise bebeğe ve beraberindeki oluşumlara (plasenta, amniyon sıvısı) aittir.
2 – Karbonhidratlar
Vücudun kalori ihtiyacı 3 temel güç kaynağı olan proteinler, yağlar ve karbonhidratlardan sağlanır. Şayet karbonhidratlar yetersiz alınırsa bedeniniz güç sağlamak için proteinleri ve yağları yakmaya başlar. Bu türlü bir durumda 2 sonuç ortaya çıkabilir. Birincisi bebeğinizin beyin ve hudut sitemi gelişimini sağlayacak kâfi protein olmaz, ikincisi ise ketonlar ortaya çıkar. Ketonlar yağ metabolizmasının eseri olan asitlerdir ve bebeğin asit baz istikrarını bozarak beyin gelişimini olumsuz istikamette etkileyebilirler. Bu nedenle hamilelikte karbonhidrattan yoksul diyet önerilmez
Pirinç, un, bulgur biri kompleks karbonhidrat kaynakları anne için güç kaynağı olmanın yanı sıra B kümesi vitaminleri ve çinko, selenyum, krom, magnezyum üzere eser elementleri bol ölçüde içerirler.
Karbonhidratlar fazla ölçüde tüketildiğinde ise bebek açısından ekstra bir fayda sağlamadıkları üzere yalnızca anne adayının çok kilo almasına neden olurlar.Bu da aslında gebelikte artmakta olan insülin drencini daha da artırarak gebelik diabeti gelişimine yer hazırlayabilir.
3 – Protein
Proteinler hücrelerin temel yapı taşlarıdırlar ve amino asit denilen yapılardan oluşurlar. Tabiatta toplam 20 çeşit amino asit vardır. Amino asitlerin bir kısmı bedende öteki hususlardan üretilebilirken esansiyel amino asit ismi verilen 8 tanesi bedende üretilemez ve kesinlikle besinler yolu ile dışarıdan alınmaları gerekir. Hayvansal proteinler bu 8 amino asidin tümünü de içerdiğinden çok değerlidirler.
Hamile bayanların günde 60-80 gram protein almaları önerilir.
Proteinin ana kaynağı hayvansal besinlerdir. Et, kümes hayvanları ve balık protein içerirler. Bunun yanı sıra süt ve süt eserleri de hayvansal protein muhtaçlığının karşılanmasında değerlidir.
4 – Süt ve süt ürünleri
Gebe bir bayan güçlü kemikler ve dişler için bebeğe gerekli olan kalsiyum ve öteki elementleri sağlamak niyetiyle en az 1-2 bardak süt içmelidir. Sütün pastörize olması kıymetlidir. Az yağlı sütler kilo alımı tarafından tercih edilebilir. Gaz ve hazımsızlık nedeni ile (laktoz intoleransı) süt içilemeyen durumlarda bunun yerine 1-2 kase yoğurt yenebilir. Kalsiyum alımının yetersiz olması durumunda dışarıdan verilecek ilaçlar ile dayanak sağlanabilir.
5 – Et, balık, kümes hayvanları, yumurta, kuru baklagiller
4 – Süt ve süt ürünleri
Gebe bir bayan güçlü kemikler ve dişler için bebeğe gerekli olan kalsiyum ve öteki elementleri sağlamak niyetiyle en az 1-2 bardak süt içmelidir. Sütün pastörize olması kıymetlidir. Az yağlı sütler kilo alımı tarafından tercih edilebilir. Gaz ve hazımsızlık nedeni ile (laktoz intoleransı) süt içilemeyen durumlarda bunun yerine 1-2 kase yoğurt yenebilir. Kalsiyum alımının yetersiz olması durumunda dışarıdan verilecek ilaçlar ile takviye sağlanabilir.
5 – Et, balık, kümes hayvanları, yumurta, kuru baklagiller
Bu besinler vitamin ve mineral yanında protein de sağlarlar. Hamile bayanda ve bebeğinde doku gelişimi ve yeni doku oluşumu için protein kaidedir. Bu çeşit besinlerden varlıklı beslenmek yararlıdır. Etler uygun pişmiş olarak tüketilmeli çeşitli paraziter enfeksiyonlardan uzak kalmak için çiğ et tüketiminden kaçınılmalıdır.
6– Vitamin ve mineral dayanağı, demir ve folik asit
Dengeli ve gerçek beslenen gebe bir bayanda dışarıdan vitamin dayanağı mecburî değildir. En uygunu vitamin ve mineralleri doğal besinler ile almaktır. Enfeksiyonlardan korunmak için meyve ve sebzelerin düzgün yıkanmış olmasına itina gösterilmelidir. Gerçek beslenildiği takdirde vitamin ve mineral takviyesine gerek olmaz. Lakin demir ve folik asit bu durumun dışındadır.
Folik asit bebeğin beyin ve hudut sistemi gelişimi için kilit değere sahip olduğundan gebe kalmadan evvel alınmaya başlanması gerekir. Gebelikteki artmış demir ihtiyacı doğal yollardan karşılanamaz. Bu nedenle bilhassa gebeliğin 2. yarısından sonra dışarıdan verilen demir ilaçları ile dayanak yapılır. Bizim toplumumuzda demir eksikliği anemisi çok sık görüldüğünden gebeliğin başında yapılan kan sayımında anemi saptanması durumunda gebeliğin en başından itibaren takviyeye başlanabilir. Gebelikte demir kullanımının bir diğer kıymeti de kansızlık olmasa dahi hem anne adayının hem de bebeğin demir depolarını kâfi biçimde doldurmak için gerekli olmasıdır.
7 – Tuz
Gebelikte özel bir tuz kısıtlaması şayet tansiyon yüksekliği, kalp hastalığı üzere özel durumlar yoksa mecburî değildir. Gebe bir bayan günde 2 gram tuz almalıdır. Yetersiz ya da çok tuz alımı anne adayının sıvı elektrolit istikrarını olumsuz biçimde tesirler.Yine de bilhassa çok tuz tüketiminden kaçınmak her sağlıklı insan üzere ödemin ağır olduğu gebelik periyodunda de uygun bir tavır üzere görünmektedir.
8– Vejetaryen Diyet
Sakıncalı olmakla birlikte muhakkak kurallara uyulmak kaydıyla gebelik sırasında vejetaryen diyete devam edilebilir. Lakin bu durumda hekim ve gerekirse diyetisyen yardımı ile besin düzenlemesine profesyonel dayanak sağlanması; et ve et eserleri nedeniyle oluşabilecek besinsel açığı öbür kimi besin ve vitaminlerle yerine koymak uygun bir yaklaşım olacaktır.
9-Su-sıvı
Gebelikte sıvı alımı çok değerlidir. Susama hissi olmasa dahi günde 8 bardak su alınmalıdır. Kâfi ölçüde su alımı ile kandaki toksinler seyreltilmiş olur, gebelikte kabızlık sorunu azalır. Ayrıyeten su alımı, cildin esnekliğini muhafazası ve çatlakların oluşumunda azalmaya yardımcı olur.
10-Kahve-Çay
Gebelikte kafein alımı kısıtlanmalıdır.Günde 1 fincan kahve ya da nescafe tüketilebilir. Fazlası rahim kasılmalarını artırabileceğinden önerilmemektedir.Çay mümkünse açık ve çok abartılı ölçülere kaçmadan tüketilmelidir.
Özellikle gebeliğin erken devrinde olan bulantılarda az az ve sık sık beslenmek bulantı ve şişkinliği azaltır. Gebelik bulantıları için tuzlu ve katı besinler (kraker vb) yararlı olabilir.
