Sevgili anne ve baba adayımız tabiatıyla bir gebeliğin nasıl oluştuğunu anlamak, kısırlık nedenlerini anlamak için bir temeldir. Bu kısımda gebeliğin nasıl oluştuğunu açıklayacağım.
Yumurtalıklarda yumurta hücreleri folikül ismini verdiğimiz özel bir yapının içinde saklanır. Folikül, bayan yumurta hücresi yani oosit, çabucak oositin etrafında oositi destekleyen takviye hücreleri ve en dıştada yumurtayı dış tesirlerden koruyan follikül duvarından oluşur. Ergenlik çağında her bir yumurtalıkta yaklaşık bir milyon folikül vardır. Her adet devrinin başında her bir yumurtalıktan aşikâr sayıda folikül hücresi o ay büyümek üzere seçilir. Bu seçilen foliküllerden sadece bir tanesi gereğince büyüyecek ve bu folikülün içindeki yumurta hücresi sperm tarafından döllenecektir.
Genç yaşlarda her adet periyodunda büyümek için seçilen folikül sayısı daha fazla iken artan yaşla birlikte bu sayı azalmaya başlar.
Adet periyodunun başında içinde yumurta hücresi olan bu foliküllerden, yalnızca bir tanesi kullanılabilecek öbür foliküller kullanılmadığı vakit içindeki yumurta hücreleri ile birlikte eriyecek ve bir daha kullanılamayacaktır. Bayanda doğumdan itibaren yeni yumurta hücresi üretimi olmadığına nazaran, her ay yumurtalıktaki folikül sayısı azalmaya devam edecektir. Yani her ay bir yumurta olgunlaşması için aslında birden fazla yumurtada harcanmaktadır. İşte yumurtalıkta harcana harcana hiç folikül kalmaz ve münasebetiyle yumurta hücresinin kalmayışı menopoz olarak isimlendirilir.
Adet Periyodunun Başı
Yarış başlıyor. Yarışa hazır mısınız bayanlar?
Her bir yumurtalıkta yarışa hazır foliküllere, yarışa başla komutunu beyinden salgılanan folikül uyarıcı hormon yani FSH verir. FSH foliküllerin büyümesi için gerekli besindir. Bu besini kullanabilmek için foliküller müsabakaya başlar. FSH hormonunu en yeterli kullanan folikül oburlarının önüne geçmeye ve daha süratli büyümeye başlar. Folikül büyürken, hem yumurtayı besleyen dayanak hücrelerinin sayısı artmaya başlar, hem de folikül içinde sıvı birikir. Bu da folikülün hacmini arttırır. Adet periyodunun başında 5-6 mm olan folikülün çapı sıvı birikimi ile giderek artar ve 17-20 mm ulaşır. Bu bahtı kullanamayan öteki foliküller giderek yavaşlar ve yarışı terk eder. İşte artık tek folikül yarışta yalnız kalmıştır.
Folikülden ayrılma vakti geldi çattı: Ah ayrılık, yaman ayrılık…
Folikül içinde sayıları artan takviye hücreleri yumurta hücresini besleyerek sperm tarafından döllenebilecek halde hazırlar. Elbette folikül devamlı büyüyemez. Artık hazır olan yumurta hücresinin arkadaşlarında ayrılma vakti gelmiştir. Folikül çatlamalı ve içindeki yumurta hücresi falop tüpünün içine geçmelidir. İşte folikülün çatlamasına yumurtlama ya da ovulasyon adını veriyoruz. Folikülün çatlaması sinyalini, tekrar beyinden üretilen LH hormonu verir. Böylece yumurta hücresi folikülden ayrılarak çabucak yumurtalığa yakın komşulukta bulunan fallop tüpünün içine geçer ve yumurta hücresi artık sperm ile döllenmeye hazırdır. Ovulasyon zamanı her bayan için birebir değildir. Her bayanın folikül büyüme suratı tıpkı değildir. Her bayan farklı özellikte yaratılmıştır. Ortalama olarak iki adetinin 1. günü ortasındaki mühlet 28-30 gün olan bir bayanda adetin orta vakti yani yaklaşık adetin 1. günüden itibaren 14-15.günler kesin olmamakla birlikte yumurtlama vaktidir.
Kimse Yok Mu? Çok Sıkıldım…
Evet artık yumurta tüpün içine geçmiştir. Yumurta tüpün içine geçtikten sonra spermle döllenebilme bahtı yaklaşık 24 saattir. Bu mühlet içinde döllenme olmaz ise o ay için gebelik talihi olmayacaktır. Spermlerin bayan genital sistemi içindeki ömrünü ortalama 48 saat kabul edersek yumurtlama vakti öncesi 24 saat ve yumurtlama sonrası 24 saat içinde olan beraberlikler gebelik açısından çok değerlidir. İşte bu nedenle gerçek vakitte cinsel beraberlik gebelik için çok kıymetlidir. Sağlıklı bir cinsel ömrü olan çiftler (ortalama haftada 3 kez) bu bahtı yakalayabileceklerdir.
Yumurta hücresi tüpün hareketleriyle birlikte rahime yanlışsız yuvarlanmaya başlar. Bu periyotta olan beraberlik sonrası spermler vajina içinden evvel rahim içine buradan da tüplere geçer ve yumurtaya yanlışsız yol alırlar. Rahim ağzı adeta bir filtre üzere davranır. Yalnızca hareketli spermlerin geçişine müsaade verir. Hatta bazen olağan hareketli spermler bile rahim içine giremeyebilir.
Erkekte yaklaşık 20 milyon sperm olduğu kabul edildiğinde bir cinsel beraberlikten sonra yumurtaya ulaşabilen sperm sayısı lakin 500 tanedir. Bunlardan da yalnızca bir tanesi yumurtayı dölleyebilecektir.
İlk Karşılama…
Yumurtaya ulaşan spermler adete yumurtaya kendilerini beğendirebilmek için bir yarışa başlar. Spermler yumurtaya ulaştıklarında döllenme kesin garanti değildir. İşte bu nedenle yumurtlama devrinde de olsa her beraberlik kesin gebelikle sonuçlanmayabilir. Bu nedenle korunmayı bıraktıktan sonra bayanın yaşı genç ise 1 yıl beklemek önerilmektedir.
Korunmayı bıraktıktan sonra nizamlı bir cinsel hayatın olması kuralıyla 1 yılın içinde 10 çiftten 8’i gebelik maksadına ulaşır. Lakin bu 8 çiftten kimi birinci ay, kimi 3. ay, kimi 6. ay hamile kalır. Görüldüğü üzere hiçbir sorun olmasa da gebelik korunmayı bıraktığınız birinci ay gerçekleşmeyebilir.
İşte O Mucizevi An…
Yumurtanın etrafındaki spermlerden yumurtanın kabul ettiği 1 güzel, yumurtanın zarını delerek yumurtanın içine ulaşır. Yumurtanın zarı sertleşir ve öteki hiçbir spermin artık yumurta içine girmesine müsaade vermez. Spermin yumurta hücresi zarını delerek yumurtanın içine girmesine ve spermin çekirdeğinde yer alan bilgilerin yumurta hücresinin genetik bilgilerinin saklandığı yumurta çekirdeği ile birleşmesine döllenme yani tıp tabiri ile fertilizasyon ismini veriyoruz.
Sperm ve yumurta hücresinin çekirdeklerinin birleşmesi ile zigot oluşur. Zigot tüpün içinde oluşuyor. Zigot yerleşeceği rahim içi boşluğuna hakikat yuvarlanırken bir yandan da hücre bölünmesi başlar. Zigot hücre bölünmesine başladığı vakit Embryo adını alır. Embryoda hücre bölünmesi devam ederken bir yandan da rahime hakikat adeta yuvarlanır. Döllenme olduktan yaklaşık 5 gün sonra embryo tüp içindeki seyahatini tamamlayarak rahim içi boşluğuna yani döl yatağına ulaşır ve buradaki en uygun bölgeye evvel tutunur. Rahim içine tutunup anne kan sirkülasyonundan beslenmeye başlayan embriyo gebelik hormonu üretmeye başlar, gebelik hormonu yumurtalıktan gebeliğin desteklenmesini sağlayan gebelik hormonu üretimini sağlar. Kanda yapılan gebelik testinde işte B Hcg ismini verdiğimiz bu hormonun ölçümünü yapıyoruz.
