Erkekler bayanlarla kıyaslandığında çok duygusal değiller. Fakat kelam konusu kısırlık olduğunda, erkekler de bir oldukça hassaslaşabiliyor. Çocuğu olmayan çiftlerin %30 – 50’sinde sorunun erkekten kaynaklandığı düşünüldüğünde haksız da sayılmazlar.
Her kültürün kendine mahsus klasikleri vardır. Bizim kültürümüzün en değerli klasikleri ortasında yeni evlenen çiftlere ‘Eee, çocuk ne vakit olacak?’ sorusunu sormak yer alıyor. Çocuksuz geçen bir kaç yılın akabinde artık yakın etrafta ‘Galiba çocukları olmuyor’ sesleri yükselmeye başlar. Bundan en çok mağdur olansa tekrar bayanlar. Zira bir çifttin çocuğu olmuyorsa evvel bayan kuşkulu duruma düşer. Meğer çocuğu olmayan çiftlerde sorun %30 – 50 erkekten kaynaklanır.
Erkekteki bu sorunların nedeni %30 – 40 olguda açıklanamaz. Sperm kalite ve sayısındaki bozuklukların nedeni bulunamadığında bir kadro deneysel ilaç tedavileri uygulanırdı. Lakin bu tedavilerin rastgele bir aktifliğinin olmadığı görüldü.
Mikroenjeksiyon tekniğinin 1992 yılından itibaren uygulanılmaya başlanmasıyla birlikte erkek kısırlığının tedavisinde bir dönüm noktası yaşandı. Bu teknikle şiddetli erkek kısırlığı durumlarında bile yüksek gebelik oranları elde etmek mümkün hale geldi.
Azımsanamayacak bir orana sahip olan erkekteki kısırlık nedenlerini 2 ana kümede toplamak mümkün.
Spermin sayı ve kalitesini etkileyen üretim bozuklukları.
Spermi dışarıya taşıyan kanallardaki tıkanıklıklar.
1. Sperm üretim bozuklukları:
Erkek kısırlığı olaylarında spermin üretim ve olgunlaşma bozuklukları en sık rastlanılan durumdur. Üretim bozukluğu sperm sayısından kaynaklanabilir. Bayan yumurtasının döllenmesini engelleyen sperm hareketlerinin zayıflığı yahut sperm formlarının (morfoloji) anormalliği ile de ilgili olabilir. Erkeğin sperminin olağan kabul edilebilmesi için sayısının en az 20 milyon/ml, hareketli sperm oranının %30 ve yapısal olarak olağan sperm oranının %4’ün üzerinde olması gerekir. Sperm bedellerinin üstte belirtilenin altında olması halinde doğal yollardan gebelik elde edilmesinde besbelli zorluklar yaşanmaya başlanır. Birçok faktör spermiogenezi (sperm hücrelerinin üretimi ve olgunlaşması) olumsuz istikamette etkileyebilir.
Bunlar aşağıdaki başlıklar altında toplanabilir.
İltihabi hastalıklar: Kimi bakteri ve virüsler erkekte yumurtalık iltihabına sebep olur. Yumurtalıklarından iltihabi bir hastalık geçiren erkeklerin yaklaşık %25’inde kısırlık sorunu oluşur.
Hormon bozuklukları: Sperm ve erkeklik hormonunun üretimi beyin sapından salgılanan iki hormon (folicle stimulating hormon ve luteinizing hormon) tarafından denetim edilir. Bu hormonların salınımına ilişkin bozukluklar erkek kısırlığının %2 – 5’inden sorumludur.
Çevresel sorunlar: Kanser tedavisi için kullanılan ışın ve ilaçlar sperm üretimini bozabilir.
2. Yapısal bozukluklar:
Spermin üretim yeri olan yumurtalıklardan dışarı çıkmasını engelleyen tam yahut kısmi tıkanıklıklar kısırlık nedeni olabilir. Bu tıkanıklıklar doğuştan olabileceği üzere sonradan birenfeksiyona da bağlı olabilir. Yumurtalık bölgesinden geçirilmiş bir cerrahi müdahale de tıkanıklığa yol açabilir