Doğum kontrol yöntemlerinden biri olan doğum kontrol hapları, beyin ile yumurtalık arasındaki hormonal mekanizmaya etki ederek yumurtlamayı engeller, dolayısıyla gebelikten de korur. Doğum kontrol hapı ile gebelik olma ihtimali 1/1000’dir. Tüplerin bağlanmasından sonra en etkili korunma yöntemidir.
Bu yazımda sizlere doğum kontrol haplarının faydaları ve zararlarından bahsedeceğim. Bu konuya geçmeden önce “Doğum kontrol hapı nedir? Ne işe yarar? Nasıl kullanılır?” gibi en çok sorulan soruları cevaplayalım.
Doğum Kontrol Hapı Nedir? Ne İşe Yarar?
Doğum kontrol hapları içerisinde sadece progesteron veya östrojen+progesteron içeren haplardır. Östrojenle birlikte progesteron içeren doğum kontrol haplarına kombine doğum kontrol hapı denir.
Doğum kontrol hapları 3 mekanizma ile gebelikten korur.
- Yumurtlamayı engeller
- Rahim ağzındaki mukusu yoğunlaştırarak spermin rahime girişini engeller
- Rahim duvarında değişiklikler yaparak embriyonun tutunmasını önler
Doğum Kontrol Hapı Çeşitleri
Doğum kontrol hapları içerisinde bulunan östrojen ve progesterona göre çeşitlere ayrılır. Hem östrojen ve progesteron çeşidi farklı olabilir hem de hormon dozu farklı olabilir. Buna göre piyasada bir çok çeşit doğum kontrol hapı markaları ve isimleri bulunur.
Bazı doğum kontrol hapı çeşitleri bazı kadınlara iyi gelirken bazılarında aşırı yan etki yapabilir. Bu durumda hasta için en uygun ve en zararsız doğum kontrol hapını doktor belirleyecektir.
Doğum Kontrol Hapı Nasıl Kullanılır?
Doğum kontrol hapına adetin ilk 5 günü içinde başlanır. Bu şekilde kullanılmaya başlanan ilk aydan itibaren gebelikten koruyuculuk başlar. Adetin ilk 5 gününden sonra kullanılmaya başlanırsa koruyuculuk azalır. Bu durumda başka bir yöntemle de korunmak gerekir.
Doğum kontrol hapı her gün aynı saatte alınmalıdır. 3 saatten fazla gecikme olursa koruyuculuk azalır. Eğer doğum kontrol hapı almayı unutursanız ilacı içmeye devam edin ama o ay başka bir yöntemle de korunun.
Eğer 21 tabletlik doğum kontrol hap markasını kullanıyorsanız, kutu bittikten sonra 7 gün ara vermeniz gerekir. 8. Gün yeni kutuya başlamanız gerekir. 28 tabletlik doğum kontrol hapı çeşidinde ise ara vermeye gerek yoktur. Kutu bitince direk 2. kutuya başlanır.
Doğum kontrol hapına ara verildikten 3-4 gün sonra adet başlar. Ara verilen 7 günde de hap hamilelikten korur.
Doğum Kontrol Hapları Güvenli mi?
Yaklaşık 50 yıldır son derece etkin ve güvenli bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılan doğum kontrol hapları ile ilgili yüzlerce bilimsel çalışma yapılmıştır. Bu çalışmaların sonucu göstermiştir ki gerek korunma yöntemi olarak gerekse yaşamı tehdit eden jinekolojik ve non-jinekolojik hastalıkların tedavisinde ve bu hastalıklardan korunmada, doğum kontrol hapları etkilidir.
Daha önce de belirttiğim gibi doğum kontrol hapları içerdiği hormonların yan etkisi nedeniyle bazı hasta grubunda riskli olabilir. Risk grubundaki hastalar, bu haplardan faydadan çok zarar görebilir. Kimlerin doğum kontrol hapı kullanabileceği, kimlerin kullanamayacağı ile ilgili bilgilere buradan ulaşabilirsiniz.
Doğum Kontrol Hapının Faydaları
Doğum kontrol hapının faydalarını 4 ana başlıkta toparlayabiliriz.
- Adet döngüsü üzerine faydaları
- Jinekolojik problemler üzerine faydaları
- Kanserden koruyucu etkileri
- Diğer sistemler üzerine faydaları
Doğum Kontrol Hapının Adet Döngüsü Üzerine Faydaları
- Adetleri düzenler
- Adet ağrısını (dismenore) azaltır
- Adet kanamalarının miktarını azaltır, süresini kısaltır
- Vücut demir deposunu artırır
- Premenstrüel sendrom (adet öncesi gerginlik) belirtilerini azaltır
- Polikistik over sendromlu kadınlarda adetleri düzenler, kilo almayı engeller
Doğum Kontrol Hapının Jinekolojik Problemler Üzerine Faydaları
- Yumurtalık kistini engeller
- Endometriyozisin (çikolata kisti) yayılmasını engeller
- Tüylenme (hirsutizm) ve sivilcelenmeyi (akne) azaltır
- Pelvik enfeksiyon riskini azaltır
- Dış gebelik riskini azaltır
- Kemik erimesini engeller
- Hormonları düzenler
Doğum Kontrol Hapının Kanser Üzerine Etkileri
- Rahim kanseri (endometriyum kanseri) riskini azaltır
- Yumurtalık kanseri (over kanseri) riskini azaltır
- Barsak kanseri (kolorektal kanser) riskini azaltır
Doğum Kontrol Haplarının Diğer Sistemlere Faydası
- Memede fibrokistik hastalık, fibroadenom riskini azaltır
- Romatoid artrit (eklem romatizması) riskini azaltır
Doğum Kontrol Hapının Zararları
Doğum kontrol hapı özellikle 35 yaş üstü sigara içenlerde zararlıdır. Çünkü doğum kontrol hapı kanın pıhtılaşmasını artırır ve emboliye neden olabilir. Bu nedenle kan pıhtılaşması olanların da doğum kontrol hapı kullanması zararlıdır.
Doğum kontrol haplarının zararları şu şekilde sıralanabilir;
- Kan basıncını artırabilir
- Kan pıhtılaşmasını artırabilir
- Kalp krizi riskini artırabilir
- Emboli riskini artırabilir
- İnsülin direncine neden olabilir
Doğum kontrol hapının bu zararlı etkileri herkeste görülmez. Risk faktörü olan kadınlarda görülür. Bu nedenle doktor kontrolü olmadan doğum kontrol hapı kullanmamanız gerekir.
Doğum Kontrol Hapları Cildi Güzelleştirir mi?
Bazı doğum kontrol hapı markalarının içindeki progesteron çeşidinden dolayı sivilcelenme ve ciltte yağlanma azalır. Bu da cildin daha temiz ve güzel görünmesini sağlar. Özellikle polikistik over sendromlu kadınlarda doğum kontrol haplarının sivilceyi azalttığı ve cildin güzelleştiği yapılan bilimsel çalışmalarla gösterilmiştir.
Doğum Kontrol Hapı Zayıflatır mı?
Doğum kontrol haplarının kilo aldırdığı ile ilgili halk arasında yanlış bir inanış vardır. Eski nesil doğum kontrol hapları kilo aldırıyordu. Ancak son nesil doğum kontrol haplarının içerdiği progesteron türü nedeniyle kilo aldırma yan etkisi yoktur. Hatta ödem sökücü etkisi nedeniyle kullananlar zayıfladığını düşünebilir.
Doğum Kontrol Hapları Cinsel İsteksizlik Yapar mı?
Doğum kontrol hapları yumurtlamayı baskıladığı için ve hormonları etkilediği için bazı kadınlarda cinsel isteksizliğe neden olabilir. Ancak bu konu ile ilgili fikir birliği yoktur. Hatta bazı çalışmalarda doğum kontrol hapı kullananların cinsel hayatının daha iyi olduğu gösterilmiştir. Bu durum da kadının hamile kalmaktan korkmadığı için cinsel ilişkiye daha iyi konsantre olması ve buna bağlı olarak da daha çok zevk alması ile açıklanmaktadır.
Sonuç olarak reçeteli satılan ve “yaşam süresini uzatan ilaç” olarak da tanımlanan doğum kontrol haplarını kullanmaya başlamadan önce kadın doğum doktoruna muayene olunması gerektiği ve kullanım boyunca düzenli kontrollerin yapılması gerektiği de akıldan çıkarılmamalıdır.
Sağlıkla ve sevgiyle kalın…
Referanslar
- , . Menstrual reduction with extended use of combination oral contraceptive pills: Randomized controlled trial. Obstet Gynecol2001; 98: 771– 8.
- , , , , , , et al. Effectiveness of an oral contraceptive; effects of a progestin-estrogen combination upon fertility, menstrual phenomena, and health. Science1959; 130: 81– 3.
- , , , . Ovarian activity and safety of a novel levonorgestrel/ethinyl estradiol continuous oral contraceptive regimen. Contraception2009; 80: 245– 53.
- , . Evidence-based management of endometrioma. Reprod Biomed Online2011; 23: 15– 24.
