1) Endometriozis (çikolata kisti) nedir?
Bayanların üreme sistemini etkileyen en sık karşılaşılan sıhhat sıkıntıları ortasında yer almaktadır. Ekseriyetle genetik faktörlerden kaynaklandığı düşünülerek, şiddetli pelvik ağrı ile ortaya çıkmaktadır.
Bayan bedeninin doğurganlık için her ay rutin olarak gerçekleştirdiği adet kanamaları, rahim içini döşeyen endometrium katmanının hormonlar vasıtası ile kalınlaşarak dökülmesi sonucu rahimden gelen bir ölçü kan ile beden dışına atılmaktadır. Bu aksiyon adet kanamasıdır. Lakin rahim içinde yer alan endometrium katmanının rahim dışında her hangi bir bölgeye konumlanması sonucu gerçekleştirdiği bu spesifik davranış, etraf dokulara ziyan vererek, adezyonlara neden olmaktadır. Kanamanın tesiri ile yerleştiği organlarda hasara yol açarak, çikolata rengini anımsatan yapışıklık imajına çikolata kisti ismi verilmektedir. Tedavisi yapılmadığı takdirde önemli sıhhat problemlerine yol açabilir.
2) Çikolata kistinin belirtileri nelerdir, nasıl teşhis edilir?
Çikolata kistinin en bariz özelliği şiddetli pelvik ağrıdır. Bu ağrılar ekseriyetle adet devirlerinde ve cinsel bağlantı esnasında ortaya çıkabilir. Ayrıyeten pelvik organlara ziyan vermesi sonucunda gebe kalamama meselelerine yol açarak, yapılan jinekolojik muayene sonucunda elde edilen manzara ile basitçe teşhis edilmektedir. Endometrium katmanının rahim dışında öbür bir bölgeye yerleşmesi halinde, her ay gerçekleştirildiği dökülme ve kanama davranışı nedeni ile etraf organlara ziyan vererek, iltihabi tepkilere neden olabilir. Bu tepkiler adet devirlerinde şiddetli ağrı ile ortaya çıkmaktadır.
3)Çikolata kisti tedavi edilmezse ne olur?
Kısırlık
Endometriumun rahim dışında göstermiş olduğu davranış nedeni ile etrafta bulunan organlarda yapışıklığa ve fonksiyonel olarak anatomik yapısının bozulmasına neden olur. Kanamalar ile birlikte endometriumun doku kalıntıları, fallop tüplerinin tıkanmasına ya da fallop tüplerinin ucunda bulunan işlevsel saçakların bozulmasına neden olarak, kısırlık meselesine yol açabilmektedir. Şayet tedavi edilmez ise yarattığı olumsuz tesir ilerleyerek, geri dönüşü olmayan kısırlık meselesini gündeme getirmektedir. Ayrıyeten yayılma eğilimi halinde, yumurtalıklara da ziyan verebilir. Bu durumda tüp bebek tedavisi için bile gerçekleştirilemeyecek bir problemdir.
Dış gebelik
Çikolata kistinin kısırlık tesiri kapsamında yumurta fallop tüplerinde ilerleyemediği için bölgede sıkışabilir. Elhasıl yumurtalıklardan salınan yumurtanın fallop tüplerinden geçememesi kısırlık meseleye, yumurtanın fallop tüplerinde sıkışması halinde dış gebeliğe neden olmaktadır. Fallop tüplerindeki çikolata kisti odakları dış gebelik riskini 6 katına çıkarmaktadır. Ayrıyeten kisti ilerlemesine bağlı olarak dış gebelik, infertilite (kısırlık) ve en önemli tesiri olarak yumurtalıkların kaybı kelam konusu olabilir.
Yumurtalıkların alınması
Yumurtalıklara yerleşen endometriumun ya da yayılma sonucu yumrutalıkara ulaşan çikolata kistinin tedavi edilmemesi üzere, yumurtalıkların işlevselliğini ve yumruta rezevlerini olumsuz istikamette etkileyebilmektedir. Ayrıyeten hastalığın ilerlemesine bağlı olarak tedavisi yapılmaz ise ilerleyen günlerde yumurtalıkların cerrahi operasyonla çıkartılması gerekebilir. Bu durumda çocuk sahibi olmak isteyen hastalar için çikolata kistini hayli tehditkar bir sorun olduğunun göstergesidir.
4)Çikolata kistinin tedavisi nasıl yapılır?
Yapılan jinekolojik muayene sonucu kistlerin 3 cm altında olduğu saptanmış ise çeşitli ilaçlarla ya da doğum denetim hapları ile tedavisi yapılmaktadır. Kullanılan bu hapların progesteron ve östrojen hormonu ihtiva etmesi ile kanamanın önlenmesi ve meydana gelen lezyonların giderilmesi amaçlanmaktadır. Lakin çikolata kistinin ilaç tedavisi hakkında uzmanlar ortasında fikir ayrılığı kelam konusu olmaktadır. Bu nedenle çikolata kistinin tekrarlama ve yayılma özelliği karşısında laparoskopi müdahale ile kistlerin çıkartılması ve adezyonların (yapışıklık) giderilmesi en tesirli tedavi olarak kabul edilmektedir. Birtakım olaylarda hastanın hamilelik elde etmesi de, çikolata kistinin tedavisinde yararlı olabilmektedir. Lakin çikolata kisti tekrarlayabilen ve rastgele bir şikayete yol açmadan ilerleyebilen sinsi bir hastalıktır. Bu nedenle çikolata kisti tedavisi gören ya da rastgele bir şikayeti olmayan hastaların bile nizamlı olarak jinekolojik denetimleri yaptırması gerekir. Ayrıyeten çikolata kisti tedavilerinde bayanın yaşı ve ilerde çocuk sahibi olması isteği de, tedavi sisteminin belirlenmesinde kıymetli rol oynamaktadır.