Adet kanaması yaklaşırken bayanların %75′inde değişen hormon seviyelerine bağlı olarak kimi şikayetler ortaya çıkar.Bu bayanların yarısında yakınmalar hafiftir ve kişinin günlük yaşantısını etkilemez. Başka yarısında ise depresyon da dahil olmak üzere çok daha önemli şikayetler ortaya çıkar. (Premenstrüel Sendrom, PMS)
Adet kanaması yaklaşırken bayanların %75′inde değişen hormon seviyelerine bağlı olarak kimi şikayetler ortaya çıkar.Bu bayanların yarısında yakınmalar hafiftir ve kişinin günlük yaşantısını etkilemez. Öteki yarısında ise depresyon da dahil olmak üzere çok daha önemli şikayetler ortaya çıkar. Premenstrüel şikayetler fizyolojik ya da ruhsal olabilir ve kültürel farklılıklardan etkilenebilir. PMS hem fizyolojik hem de ruhsal olayların bileşkesidir. Çalışmalar değişik kültürlerden gelen bayanlarda farklı şikayetlerin ortaya çıktığını göstermektedir. Uzakdoğulu bayanlarda en sık rastlanılan şikayet ağrı iken gelişmiş batı toplumlarında depresyon en sık karşılaşılan bulgudur. Kişinin toplumsal hayatını olumsuz etkileyen ve her ay görülen yakınmalar bayanın kendine olan itimadını yitirmesine dahi neden olabilir.
Fiziksel belirtiler
PMS bulguları veren bayanların çabucak hemen hepsinde göğüslerde hassasiyet ve hafif süreksiz kilo artışı saptanır.Diğer belirtiler ise sindirim sitemi bozuklukları, baş ağrısı, döküntüler, kas ve eklem ağrıları, halsizlik, diş eti kanamaları, çarpıntı, istikrar bozuklukları, sıcak basmaları, ses ve kokulara çok hassasiyet, ajitasyon, uykusuzluk olarak sayılabilir. Adet kanamasının ağrılı ya da fazla olması yani dismenore PMS olarak kıymetlendirilmez.
Duygusal belirtiler
Duygusal hipersensitivite PMS de çok sık görülür. depresyondan telaşa ve çok sinirliliğe kadar pek çok değişik his durumu olabilir. Kimi bayanlarda hafif hafıza kaybı görülebilir. Konsantrasyon bozukluğu PMS’de ender olmayan bir durumdur. Kimi bayanlarda görülen depresyon hali, huzursuzluk ve gerginlik tablosuna premenstrüel disforik bozukluk (PMDD) ismi verilir.
Nedenleri
PMS nedenlrini bulmaya yönelik çalışmalar bu tablonun altında yatan faktörleri tam olarak ortaya koyamamıştır.Ancak birtakım teoriler mevcuttur. Ovülasyonu baskılayan birtakım hormonların verilmesi halinde PMS belirtilerinde gerileme olmaktadır. Buna nazaran üreme hormonları PMS’ye neden olabilir, fakat bu rolün ne olduğu açıklanamamıştır. PMS’nin bu hormonlar ile hudutlarda iletimi sağlayan birtakım hususların ortak hareket etmesi sonucu ortaya çıktığı tarafında güçlü bulgular vardır. En çok suçlanan hususlar GABA ve serotonin ismi verilenlerdir. Birtakım araştırmacılar ise kalsiyum ve magnezyum istikrarındaki bozukluğun PMS tablosuna yol açtığına inanmaktadırlar. Bu iki mineralin bedendeki dağılımı hudut hücreleri ortasındaki bağlantısı etkileyerek tabloya neden olabilir. Bu araştırmacılar PMS’li bayanlarda magnezyum eksikliği ya da kalsiyum fazlalığının şikayetleri yarattığını öne sürmektedirler. PMS etiyolojisinde öne sürülen bir öbür neden de stress hormonlarıdır.Bu hormonların fazlalığı şikayetlerin daha ağır yaşanmasına neden olabilir. PMS etiyolojisinde bedende salgılanan çabucak hemen tüm hormon ve hususlar suçlanmaktadır. Lakin kanıtlanmış bir neden bulunamamıştır.
Kimlerde görülür
PMS tüm dünyada bütün kültürlerde rastlanılan bir durumdur.Yapılan bir çalışmada bayanların %88′inde değişik seviyelerde PMS bulgularına rastlanmıştır. Yaş arttıkça şikayetlerin şiddeti azalmakta fakat çocuk sayısı ile birlikte şiddet artmaktadır.Annesinde PMS olan bayanlarda da şikayetlere daha sık rastlanmaktadır. PMS birtakım hastalıkların da şiddetini arttırabilir. Örneğin migreni olan bayanlarda atakların büyük bir kısmı adet öncesi periyoda rastlamaktadır. Yeniden şeker hastalarında kan şekeri seviyeleri ve insülin gereksinimi adet öncesi devirde değişiklikler gösterir. Astım atakları daha sık görülür ve pekçokkronik hastalık alevlenmeler gösterir. Bu devirde kişinin etrafı ile olan ahengi bozulur işte yahut meskende alakada bulunduğu şahıslar ve çocukları ile ortası bozulabilir. Ergenlik periyodundaki genç kızlarda intihara olan eğilim artabilir. Yeme bozukluklarına rastlanabilir.
Tanı
PMS tanısı müspet bulgulara dayanmaz. Teşhis için en emniyetli yol 2-3 ay mühlet ile şikayetleri kaydetmek ve şiddetlerini skorlamaktır. Şikayetler fizikî ve ruhsal olarak ayrılmalı ve ne vakit başlayıp ne vakit bittiği tertipli biçim de kaydedilmelidir.
Tedavi
PMS nedeni tam olarak bilinmediği için tedavisi de kesin değildir. Bu mevzuda çok değişik tedavi yaklaşımları mevcuttur.
Diyet: Azar azar ve sık sık yemek yemenin şikayetleri azalttığı tarafında raporlar vardır.Adet öncesi devirde taze meyve ve zerzevat tüketilmesi, kırmızı et ve donmuş yağlardan uzak durulması, içinde katkı unsuru içeren besinlerin tüketilmemesi bazen faydalı olabilmektedir. Birebir formda kafein ve alkol tüketiminin azaltılması da yararlı olabilmektedir.
Egzersiz: yapılan bir çalışmada idman yapmayan bayanlarda PMS’ye daha sık rastlandığı bulunmuştur. Hergün yapılan 30 dakikalık bir yürüyüş faydalı olabilir.
Kalsiyum ve Magnezyum: Günlük 1200 mg kalsiyum alımının 3 ay sonunda şikayetleri yarı yarıya azalttığını bildiren bir çalışma vardır. Birtakım bayanlarda ise magnezyum dayanağından yarar sağlanmıştır.Ancak bu bahiste kesin bulgular şimdi yoktur.
Vitaminler: A, E ve B6 vitaminlerinin PMS’ye neden olduğu ileri sürülmüş olsa da kesin olarak kanıtlanmış bir bulgu yoktur.
Öteki tedavi seçenekleri ortasında seratonin metabolizması ile ilgili ilaçlar, hormon ilaçları, antidepresan ve anksiyete üzere psikiyatrik ilaçlar, idrar söktürücüler, erkeklik hormonları sayılabilir lakin bunlardan hiçbirinin katılaşmış yararı yoktur.
Başka az tedavi yaklaşımları ortasında ise psikoterapi ve akupunktur bulunur.