1)Adet Düzensizliği nedir?
Adet kanamaları, her ay tertipli bir halde hormonlar vasıtası ile kalınlaşan rahim iç katmanı endometriumun döktüğü doku kalıntıları ile birlikte rahminden gelen bir ölçü kanın beden dışına atılmasıdır. Bu aksiyon doğurganlık sistemin devamlığını sağlayan yumurtalık, rahim, hipotalamus ve hipofiz bezinin bir arada yürüttüğü sistemik münasebetten kaynaklanmaktadır.
Adet kanamalarının 2-7 gün ortasında sürmesi ve iki adet devri ortasının 21-35 gün olması olağan kabul edilmektedir. Bu müddetler kişiye göre değişmekle bir arada, en az ve azamî pahaların dışına çıkması olağan kabul edilmeyen bir sorun olarak isimlendirilir. Bayanların sistemli adet döngülerinin günü, ölçüsü ve mühletinin artması ya da azalması, seyrekleşmesi, sıklaşması ve uzun periyodik olmama durumu bir hastalığın göstergesi olarak, adet düzensizliği olarak tanımlanmaktadır. Yapılan araştırmalara nazaran sağlıklı bir bayanın yılda ortalama 11-13 kez adet görmesi gerekir. Bu kıymetlere yakın bayanlar olağan olarak kabul edilirken, adet düzensizliği tarifi için kişinin 1 yıl boyunca kaç kez adet gördüğü kıymetlendirilir.
2)Adet düzensizliği neden olur?
Adet kanaması, bedenin hormonal sisteminin doğurganlık özelliğini sürdürebilme çalışmaları olarak, her ay nizamlı bir halde gerçekleşmektedir. Lakin bedenin hormonal istikrarının bozulması sonucunda bu sistematik döngüde birtakım aksamalar meydana gelerek, birinci olarak adet kanamalarını etkilemektedir. Velhasıl bayanların yaşadığı adet düzensizliğinin esas nedeni hormonal sistemin yaşadığı meseleleri kapsamaktadır. Bu nedenle bedenin hormonal sistemini etkileyen ve adet düzensizliğine neden olan faktörler aşağıdaki üzere olmaktadır:
- Beslenme alışkanlığı
Kişinin çok kilolu olması ya da ülkü kilosunun altında olması fizikî olarak büyük bir tesire sahip olsa da, metabolik sistemi etkileyen en değerli faktörlerden birisidir. Sistemsiz beslenme, sık sık düşük kalorili diyet programları uygulama, sıhhatsiz ve çok yağlı beslenme üzere metabolizmanın etkilenmesi sonucu hormon aktiviteleri yavaşlayarak, adet düzensizliğine neden olmaktadır.
- Stres
Kişinin sosyoekonomik durumu, eğitim seviyesi ve hayat biçimine bağlı olarak şekillenen biyolojik hayatının en çok etkilendiği ve günümüzde birçok hastalıkta tetikleyici tesire sahip olan gerilim yer almaktadır. Ağır gerilime maruz kalan bayanlarda en sık karşılaşılan problemlerden birisi adet düzensizliğidir. Kişinin gerilime maruz kalması sonucunda salgılanan gerilim odaklı hormonlar bedenin hormonal istikrarının bozulmasına neden olmaktadır.
- Doğum denetim hapları
Doğum denetim hapları progesteron ve östrojen hormonu ihtiva eden ve bu sayede yumurtlama döngüsünü süreksiz olarak durdurarak hamileliği engelleyen doğum denetim yollarından birisidir. Lakin şahsa uygun olmaması ya da yanlışsız dozlarda kullanılmaması ve sistemsiz kullanım sonucunda hormonal sistemi etkileyerek birtakım yan tesirlerle birlikte adet düzensizliğine neden olmaktadır.
- Endometriozis (çikolata kisti)
Çikolata kisti rahim içini döşeyen iç astar dokusu endometrium katmanının, rahim dışında rastgele bir organa yerleşmesi sonucunda her ay gerçekleştirdiği kanama döngüsünün bir eseri olarak çikolata rengini anımsatan yapışıklık ve kisttik oluşumdur. Ekseriyetle adet düzensizliği, adet devirlerinde şiddetli ağrı ve ağrılı cinsel bağ üzere belirtilerle ortaya çıkmaktadır.
- Prematüre yumurtalık yetmezliği
Kadınların 40 yaşından evvel yumurta rezevlerinin azalması ve yumurtlama işlevlerinin gerçekleşemediğinin göstergesi olarak, adet düzensizliği ortaya çıkmaktadır. Ekseriyetle yakın aile bireylerinden erken menopoz öyküsü olan ve kanser tedavisi gören hastalarda yaşanmaktadır.
- İltihaplı pelvik hastalık
Kadın üreme sistemini etkileyebilecek bakteriyel enfeksiyon çeşitlerini kapsayan iltihaplı hastalık olarak isimlendirilir. Çoklukla cinsel yolla bulaşan hastalık virüsleri rahim ve üst genital organları etkileyerek önemli sıhhat problemlerine yol açabilir. Ayrıyeten mevcut enfeksiyon küretaj operasyonları ile yayılma eğilimine sahiptir. Adet düzensizliği, olağandışı vajinal akıntı, berbat koku, şiddetli alt karın ağrısı, ateş, bulantı, kusma ve ishal üzere birçok semptomla ortaya çıkmaktadır.
- Polikistik over sendromu
PKOS, yumurtalıklarda çok sayıda içi sıvı dolu kesecik olarak isimlendirilen kistik oluşumdur. Yumurtalıklardan çok fazla androjen hormonu salgılanmasına neden olarak, yumurtlama işlevleri ve yumurta gelişimi etkilenmektedir. Bunun sonucunda adet düzensizliğinin yaşanması kaçınılmaz olacaktır.
3)Adet düzensizliğine neden olan öteki etkenler nelerdir?
- Diyabet (şeker hastalığı)
- Antidepresan kullanımı
- Obezite (aşırı kilo)
- Hızlı kilo alma ya da süratli kilo verme
- Hormon bozukluğu
- Östrojen tedavileri
- Steroid kullanımı
- Karaciğer sirozu
- Rahim kanseri
- Kan sulandırıcı ilaç kullanımı
- Sistemik lupus
- Ağır ve çok fizikî aktivite
- Trioid sorunları
- Endometrial hiperplazi (endometrium kalınlaşması)
4)Adet düzensizliği nasıl teşhis edilir?
- Adet kanamalarını 21 günden kısa, 35 günden uzun sürmesi
- Arka geriye 3 siklus adet görmeme
- Adet kanamalarını ölçüsünün artması yahut azalması
- Adet periyotları dışındaki orta günlerde lekelenme üslubunda kanama
- 7 günden uzun süren kanama ile birlikte ağrı, kusma ve kramp
- Cinsel bağ sonrasında kanamanın olması
- Genel olarak olağan adet sisteminin ölçüsünde, gününde ve yoğunluğunda önemli değişimlerin olması halinde adet düzensizliği teşhis edilmektedir.
