Normal çiftlerde , şayet olağan sıklıkla cinsel bağ varsa aylık hamile kalma oranı %25, yıllık hamile kalma oranı %90, 2 yıl sonunda ise %95 dir. İnfertil çiftler dikkatli değerlendirildiğinde %85-90’ında muhtemel sebep tespit edilebilmektedir.
Gebelik nasıl oluşur?
Erkek tohumu (sperm) bayan tohumu (Ovum) ile birleşir. Buna döllenme denir. Bayan rahminde gerçekleşen bu olay birinci kademedir. Daha sonra rahmin içine (uterusa) yerleşerek embriyo haline gelir.
Kısırlık Tarifi Nedir?
Olağan bağlantı sıklığında (haftada 2-3) rastgele bir doğum denetim formülü uygulamadan 1 yıl içinde hamile kalamama durumuna kısırlık (infertilite) denir.
Yapılan araştırmalarda ENSIK rastlanan kısırlık nedenleri:
• Yumurtlama bozuklukları %15-%20 ;
• Karın zarı (peritoneal) patoloji %30-40 ;
• Erkek faktörü (%30-40)
• Nedeni açıklanamamış infertilite (%10)
• Ender sorunlar (Uterin /servikal patoloji) (%5). %10 hastada ise rastgele bir neden bulunamaz.
Kısırlık nedenleri:
1.Erkek Kaynaklı Nedenler
Tüm kısırlık olaylarının %30-40 nedeni erkek kaynaklı patolojilerdir. Araştırmada 3 günlük cinsel perhiz sonrası verilen sperm örneği kıymetlendirilir. Sperm hücresinin sayısı, yapısı, hareketleri kıymetlendirilir. Travma, enfeksiyonlar, çok sigara ve alkol, kimyasallara maruz kalam sperm sayı ve ölçüsünü bozar.
Semene (meni) ilişkin nedenler:
Dünya Sıhhat Örgütü kriterlerine nazaran semen tahlilinin olağan olarak kabul edilebilmesi için hacminin en az 2 mililitre, sperm sayısının mililitrede en az 20 milyon olması ve spermlerin en az %50’sinin hareketli ve en az %70’inin halinin olağan olması gerekir.
Form bozukluğu açısından daha ayrıntılı bir inceleme olan ve özel boyama usulü ile yapılan Kruger testinde %14 ve üstü olağan olarak kıymetlendirilir.
Semenin taşınmasındaki problemler:
Testislerde sperm üretiminin olağan olmasına karşın, spermin taşınmasını sağlayan kanalların doğuştan yahut sonradan geçirilen bir hastalık nedeniyle tıkalı olması da gebeliğin oluşumunu mahzurlar. Varikosel olarak isimlendirilen damar genişlemesi (testislerden kirli kanı taşıyan toplar damarların genişlemesi ve kirli kanın testislerin yanında birikmesi) , testislerin sıcaklığını arttırarak sperm üretimi ve hareketi üzerine olumsuz tesir eder. Çeşitli cerrahi müdahale sistemleri ile tıkanıklığın giderilmesi (vazovazostomi, vazoepididimostomi, TURED ameliyatları) mümkün olmaktadır.
2. Bayana İlişkin Nedenler:
Rahim ağzı kaynalı kısırlık (servikal faktör):
Cinsel ilgide spermler vajinaya ve rahim ağzına dökülür. Hareketli yapısı olan spermler rahim ağzından gerçek rahmin içine gerçek hareket ederler. Yumurtlama periyodunda rahim ağzından geçiş en üst düzeydedir. Kimi bayanların rahim ağzı salgısı sperme karşı antikor üretir ve spermin işlevini bozar. Bu çarçabuk tespit edilebilen bir durumdur ve aşılama metodu ile çarçabuk tedavi edilir. Servikal faktör nadiren tek başına infertiliteye neden olur.
Rahim kaynaklı kısırlık (uterin faktör):
Rahmin içindeki yapışıklık, yer kaplayan lezyonlar, doğuştan gelen form bozuklukları gebeliğe mahzur olur. Bunların tespiti ve tedavisi mümkündür.
Tüp Kaynaklı Kısırlık (Tubal Faktör):
Gebeliğin oluşumu için en az bir tüpün sağlıklı mümkün gereklidir. Yumurtayı rahme taşıyan tüpler çok hassas bir yapıya sahiptir. Bu hassas yapının bozuk olması gebeliği engelleyebilir yahut dış gebeliğe neden olabilir.
Tüplerin kapalı olması infertilite hastalarının üçte birinde görülür.
“Tüplerin yapısını pahalandırmak için HSG yahut LAPAROSKOPİ yapılması gereklidir.Op.Dr.Fatma Gençtürk Özer her iki metotta rutin olarak yaygın biçimde kullanılır…”
Yumurtlama sorunlarından kaynaklı kısırlık (ovulatuar faktör):
Kısırlık sorunu ile uğraşan bayanların %15-20 sinde çeşitli derecelerde yumurtalam sorunu mevcuttur. Ultrasonografi ve hormon analizleri ile yumurtlama takip edilebilir.
Başka bir yumurtalama takibi ise Bazal beden ısısı takibidir. Uygulaması kolay, kolay ve ucuz bir usuldür. Yumurtlama sonrasında progesteron hormonu , bol ölçüde salgılanır. Yumurtlama sonrasında salgılanan progesteron hormonuna bağlı olarak adet periyodunun ortasına rastlayan periyotta beden ısısı yaklaşık 1 derece yükselir. Yumurtlama olmaz ise beden ısısında artış olmaz.
“Yumurtlama sorunu olan bayanlarda, yumurta gelişimi için kullanılan hormon ilaçları ile hastaların %80’inde yumurtlama sağlanabilir. Gebeliğe mahzur öteki bir durum yok ise başarılı 6 yumurtlama tedavisi ile aşılama hastaların yarısı hamile kalabilir.”
Karın zarı kaynaklı kısırlık (peritoneal faktör):
Tüm kısırlık vaklarının %30-40 ının nedenidir. Bilhassa geçirilmiş ameliyatler, üst genital sistemi tutan enfeksiyonlar, endometriozis hastalığı, karın iç zarında (peritonda) yapışıklık yaratarak tüplerde ve yumurtanın etrafında olağandışı durumlara neden olabilirler . Bu olağandışı durumlar tüplerin yapısını bozarak yahut yumurtanın tüplere ulaşmasını engelleyebilir .
Endometriozis, rahim iç zarı olan endometrium dokusunun rahmin dışında bulunmasıdır. Genelde overde yerleşir ve “çikolata kisti” teşhisini alır. Bu etapta hem yumurtalığa ziyanı olur hemde yaratacağı yapışıklık ile ovumun tüpe geçişini engelleyebilir. Bu etapta laparoskopik operasyonlar ile çok rahat çıkartılır.
Yaş Faktörü:
Bayanda 40 yaşından sonra da gebelik oranları ileri derecede azalır. 40 yaş ve üzeri bayanlarda adet tertibi çoğunlukla olağan olduğu halde hamile kalma oranı %10’un altına düşer. Yumurtaların gelişmesi ve ovulasyon meydana gelse de, oluşan yumurtanın kolay kolay döllenebilmesi epey güçtür. Gebelik oluştuğunda anne yaşının ileri olması nedeni ile bebekte kromozom anomalilerinin ve düşük riskinin arttığı da göz önüne alınmalıdır.
3.Nedeni Açıklanamayan Kısırlık (unexplained infertilite):
Kısırlık sorunu yaşayan çiftlerin %10 kadarında tüm tetkikler olağan olmasına karşın gebelik oluşmamasıdır. Bu çiftlerde gebeliği sağlamak emeliyle yumurtlamayı uyarıcı ilaçlar ve rahim içi aşılama (IUI) kullanılır. Bu tedaviler ile 3-6 adet periyodunda gebelik elde edilememesi durumunda tüp bebek metodu uygulaması önerilir. Kliniğimizde aşılama (IUI) prosedürü ile yüksek gebelik oranları yakalanmıştır. Tüp bebek hazırlık tedavileride ağır halde yapılmaktadır.
Muayenehanede Yapılan İnfertilite Uygulamaları
-Tüm Hormon Tahlilleri
-Spermiogram
-Folikül Takibi
-Over Rezerv Testleri
-Aşılama (İntra Uterin İnseminasyon )
-Tüp bebek hazırlığı
-Ağrısız Rahim Sineması (HSG)
-Tanısal ve Operatif Histeroskopi
Kısırlık Tedavisi Değerli Bir Tedavi midir?
Evli çiftlerin %15ini etkileyen kısırlık tedavisi , değerli tetkikler ve tedavi metodları içerir. Artan hayat pahalılığı ve dönemsel ekonomik ezalar sonucunda, artık kısırlık tedavisi adayı çiftlerin merkez seçerken dikkat ettikleri kriterlerin başında kısırlık tedavisinin toplam maliyeti gelmektedir.
Hastamıza ayırdığımız geniş vakit , eksiksiz bilgilenme ve farkındalık sayesinde gerek doğal yollarla, gerekse yardımla üreme teknikleri ile hamile kalma bahtı artmaktadır.
Bilhassa de son 5-6 yıl içinde kliniklerin rutin tedavi uygulamaları ortasına girmeyi başaran yeni teknolojiler klasik tüp bebek uygulamalarının formunu ve konseptini de neredeyse büsbütün değiştirmektedir. Ve bu gelişmelere bağlı olarak da yardımla üreme teknikleri ile bebek sahibi olabilmek mümkün olabilmektedir.
Aşılama
Çocuk sahibi olmakta zahmet çeken çiftlerde ayrıntılı bir inceleme ile sorunun nereden kaynaklandığı aydınlatılmalı, tedavi gerekliliği belirlenmeli ve çiftin en kolay formda gebelik elde etmesini sağlayacak olan tedavi usulü belirlenerek ikili sunulmalıdır. Sperm yıkama teknikleri sperm ve semen sorunları doğrultusunda geliştirilerek intra uterin aşılama için olağan sperm elde etmeyi amaçlamaktadır. Aşılamada süreç görmemiş kullanılmaz. Sperm dışı içeriğinden ötürü direk olarak ejekulat rahim içine verilirse alerjik tepkilere, şiddetli ağrıya ve enfeksiyona yol açabilir. Tedavi formülleri; yumurtlama uyarısı ve takibi, aşılama ve tüp bebek tedavisidir.
Uygun kurallara sahip olan çiftlerde (sperm sayısının 20 milyon ve üzeri olduğu, total hareketliliğin %50 nin üzerinde , progressive hareketliliğin %15 in üzerinde olduğu çiftlerde), ilaçlarla yumurta gelişiminin sağlanmasını takiben spermin makul süreçlerden geçirilerek (yıkanıp seminal plasmadan temizlenmesi işlemi)rahmin içerisine verilmesi manasına gelen intrauterin inseminasyon” (aşılama) tedavisi ile gebelik elde edilebilir.
Yıkama süreci ejekülattan fertilizasyon için gerekli olmayan hücrelerin ayrılması temeline dayanır. Ejekülat aerobik ve anaerobik bakterileri içerebildiğinden steril bir örnek değildir. Vas deferensten, prostat bezinden, seminal vesikül ve üretradan gelen hücresel döküntüler de ejekülat içinde bulunabilir. Sperm yıkama süreci ile tüm bu hücreler ayrılır.
Tüp Bebek Hazırlık
Tüp bebek formülünde ,göbekten iğne formunda uyguladığımız kadınlık hormonları(FSH, FSH+LH) ile yumurtalıklar uyarılır. Uygun aralıklarla ultrasonografi yapılır. Folikül ismi verilen yumurtalık içindeki kesecikler makul büyüklüğe ulaştığında yumurta toplama süreci için hazırlıklar tamamlanır. Olgunlaşmadaki son basamak olan Çatlatma İğnesi uygulamasını takip eden 35.-36. saatte Yumurta Toplama Süreci gerçekleşir.Elde edilen yumurtalar laboratuvar koşullarında bu sürece özel solüsyonlar içinde bekletilir. Ortam anne rahmini taklit eden özellikler içerir. Hastanın eşinden alınan spermler de özel bir süreçten geçrilerek yumurtayı döllemeye hazırlanır.
Hazırlık süreçlerinden sonra yumurtalar ile spermler mikroskop altında bir ortaya bırakılarak döllenmesi sağlanır. Her bir yumurta etrafında çok sayıda sperm olması gerekir.Spermler döllenmeyi sağlayacak kadar çok değilse ICSI ismi verilen sürece geçilir.Bu süreçte sperm yumurta içine özel kataterle yerleştirilir.
Grubun (embriyolog ve jinekoloğun) ortak kararı ile belirlenenen uygun vakitte (işlemi takip eden ikinci, üçüncü, dördüncü yahut beşinci gün) en kaliteli embriyolar seçilir. Yöentmelikle belirlenen kurallara uyara uygun sayıda embriyo ince bir kanül vasıtası ile rahim içerisine yerleştirilir.Yönetmelikler ve tıbbi kurallara nazaran yerleştirilecek embriyo sayısı belirlenir . Yumurta toplamadan 14 gün sonra gebelik testi için beklenir.
