Kız çocukları daha anne karnında 20 haftalıkken her yumurtalığında yaklaşık 2-3 milyon yumurta vardır. Sahip olunan en yüksek yumurta sayısı bu dönemdedir. Doğduğunda her yumurtalıkta 1 milyona, ergenlik periyodunda ise yaklaşık 300 bine düşmektedir. Bayan 40 yaşına geldiğinde yumurta sayısı yaklaşık 10 bine düşer. Üreme çağı boyunca her ay yumurtalardan bir kısmı yok olur ve yalnızca bir tanesi olgunlaşır ve yumurtlanır. Her bayandan farklı olabilmesine karşın yaygın olan 13-48 yaş ortası olan üreme çağı boyunca 400 – 500 ortası yumurta ile gebelik potansiyeli olabilir. 40 yaşından sonra yumurtalar süratle kaybolur. Yumurtaların tükenmesiyle hormon üretilmemeye ve adet görülmemeye başlanır. Yani menapoz yaşanır.
Değişebilmesiyle birlikte yaklaşık 48 yaş civarı menapoz yaşıdır. Genetik faktörler, sigara kullanımı, obesite (şişmanlık) ve çevresel etkenler menapoz yaşı için etken faktörler ortasındadır. Menapoz yaşı yumurtalık içindeki yumurta hücre sayısına nazaran belirlenmektedir. Klinik olarak menapoz tanısı koyulabilir. Lakin kesin teşhis, beyinden salgılanan FSH, LH ve yumurtalıklardan salgılanan E2 hormonlarının kanda seviyeleri ile koyulabilmektedir.
Hasta adet gördüğü halde kanda o yaş kümesi için FSH seviyesi yüksekse “Gizli Yumurtalık Yetmezliği” görülmektedir. Yumurtalıkta “Follikül” ismi verilen ve yumurta üretim rezervini gösteren yapıların sayısının azaldığı ultrason ile tespit edilebilmektedir. Bu durum kimi bayanlarda interfilite (kısırlık) nedeni olabilir.
Menapoz fizyolojik bir oluşumdur ve her bayanın yaşayacağı bir süreçtir. Bayanın hayat kalitesini besbelli oranda azaltır. Bu devirde östrojen hormonu azalır. Ateş basmaları, terlemeler, hatırlama zahmetleri, konsantrasyon bozuklukları, depresyon ve cinsel istek kaybı, kemik yoğunluğunda azalma ve kemik ağrıları, göğüs dokusu kaybı, ciltte incelme, vaginada kuruluk, cinsel bağlantıda ağrı ve yanma, sık idrara çıkma ve tuvalete sıkıntı yetişme, adet düzensizlikleri ve nadiren ansızın adet kesilmesi menapozun değerli belirtilerindendir.
Menapoz devri bir hastalık değildir. Gerekli önlemlerle yan tesirler azaltılarak bu periyot sağlıklı geçirilebilir. Hayat üslubunda değişiklikler ve tertipli idman yapmak menapoz devrini kolay geçirmek için yardımcı olacak etkenlerdir. Bu periyoda yaklaşıldığında kesinlikle bir Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanına giderek bu devrin getirebileceği yan tesirleri azaltma uğraşı içinde olunmalıdır. Rahim ve yumurtalık kanseri, kalp hastalıkları riski için taramalar, göğüs sineması çekilmesi, kemik mineral yoğunluğu ölçümü yapılması önerilmektedir. Bu etaplarda uzmanın önerebileceği ilaçlar dikkate alınmalıdır.
Sıradışı yaşanan menapozlarda olabilir. Mesela 40 yaşından evvel menapoz görmek “Erken Menapoz” kümesine girmektedir. Bu yaşta olağan menapoz yaşına kadar olan periyoda geçişte tabipten yardım almak yerinde olabilir. Bir başka menapoz kümesi ise “Cerrahi Menapoz”dur. Çeşitli nedenlerle ameliyat ile yumurtalıkların alınması durumudur.
Menapoz sonrası vaginal bir kanamayla karşılaşılırsa kesinlikle tabibe başvurulmalıdır. Bunun bir çok ve hayati ehemmiyet taşıyan nedeni olabilir.
