Rahim ağzı yarası kadın doğumun tartışmalı konularından biridir. Çünkü kimilerine göre rahim ağzı yarası diye bir şey yoktur, fizyolojik bir durumdur. Kimilerine göre de acil tedavi edilmesi gereken jinekolojik bir problemdir.
Bu yazımda “Rahim ağzı yarası nedir? Önemi var mıdır? Tedavi edilmeli midir?” gibi merak edilen soruların cevabını açıklayacağım.
Rahim Ağzı Yarası Nedir?
Servisit, servikal erozyon veya ektropion olarak bilinen duruma halk arasında rahim ağzı yarası denir. Rahim ağzı yarasının görülme sıklığı %20-50 arasındadır.
Rahim ağzının 2 bölümü bulunur.
Endoserviks jinekolojik muayenede görülmez ve kolumnar epitelle çevrilidir. Ektoserviks rahim ağzının spekulum muayenesinde görülen bölümüdür ve skuamoz epitelle döşelidir. İkisinin birleşim yerine de skuamokolumnar junction (transformasyon zonu) denir.
Bazı durumlarda endoserviks (kolumnar epitel) muayenede görünür hale gelir. Bu duruma rahim ağzı yarası denilse de çoğunlukla fizyolojik bir durumdur.
Ancak bazı durumlarda önemli bir problemin habercisi de olabilir. Bu nedenle rahim ağzı yarasının ayırıcı tanısının doğru yapılması çok önemlidir.
Servikal Erozyon Belirtileri Nelerdir?
Rahim ağzı yarası çoğunlukla belirti vermez. Jinekolojik muayene sırasında tesadüfen saptanır. Servikal erozyonun diğer belirtileri şunlardır:
Rahim ağzı yarasının en sık 2 belirtisi akıntı ve ilişki sonrası kanamadır. Akıntı çoğunlukla sarı beyaz renktedir ve iltihap yoktur. Bunun nedeni de kolumnar epitelden üretilen salgının artmasıdır.
İlişki sonrası kanama yarası olanların %20-25’inde görülür. Kanamanın sebebi ektoserviksteki damarların kolayca kanamaya meyilli olmasından kaynaklıdır.
Rahim Ağzı Yarası Neden Olur?
Rahim ağzı yarasının nedeni yüksek östrojen düzeyidir. Östrojenin etkisiyle rahim ağzı epitelinde çoğalma ve değişiklikler olur. Özellikle ergenlerde, gebelerde ve hormon ilacı alan üreme çağındaki kadınlarda sık görülür.
Adet döngüsünün yumurtlama fazında servikal ektropionun görülme ihtimali daha da artar. Doğum sayısı arttıkça da servikal erozyonun görülme ihtimali artar. Buraya kadar sayılanların hepsi fizyolojiktir yani normaldir.
Servikal erozyon enfeksiyona bağlı da görülebilir. Özellikle cinsel yolla bulaşan hastalıklar açısından risk altında olan kadınlarda enfeksiyon araştırılmalı ve tedavi edilmelidir.
Rahim ağzı kanserinin başlangıcı rahim ağzında yara şeklinde görülebilir. Kanser ayırıcı tanısı için servikal erozyonu olan hastalardan mutlaka smear testi alınmalı ve kanser veya kanser başlangıcı lezyonlar ekarte edilmelidir.
Rahim Ağzı Yarası Nasıl Teşhis Edilir?
Rahim ağzı yarası jinekolojik muayene sırasında tespit edilir. Vajinaya yerleştirilen spekülüm sayesinde rahim ağzı görünür hale gelir ve yara varsa anlaşılır. Servisit smear testi ile de teşhis edilebilir. Bir kadın kendi kendine rahimde yara olduğunu anlayamaz. Çünkü rahim ağzı dışarıdan bakıldığında görülebilen bir organ değildir.
Rahim Ağzı Yarası Ultrasonda Görünür mü?
Hayır, rahim ağzı yarası ultrasonla görülmez. Ultrasonda rahim yumurtalıklar görülür. Rahim ağzında naboth kisti varsa sadece bu ultrasonla tespit edilebilir.
Servikal Erozyonda Smear Testi Neden Önemli?
Smear testi rahim ağzı kanserini erken teşhis etmeye yarar. Servikal erozyon ile rahim ağzı kanserinin görüntüsü benzerdir. Gözle kanser ekarte edilemez.
Bu nedenle rahim ağzında yara veya servikal erozyon görülen hastada rahim ağzı kanseri olup olmadığının anlaşılması sadece smear testi ile mümkündür. Bu nedenle rahim ağzı yarasında smear testi çok önemlidir.
Rahim Ağzı Yarası Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Tüm rahim ağzı yaralarının tedavi edilmesine gerek yoktur. Yukarıda da belirttiğim gibi çoğunlukla servikal erozyon veya ektropion fizyolojik bir durumdur. Ancak erozyona bağlı hastanın kanama, akıntı gibi şikayetleri varsa rahim ağzı yarası tedavi edilebilir. Bunun dışında smear testi temiz çıkan ve şikayeti olmayan hastaların tedavi edilmesine gerek yoktur.
Servikal Erozyon Tedavisi
Rahim ağzı yarası için 3 tedavi yöntemi vardır. Eğer enfeksiyona bağlı erozyon varsa antibiyotik tedavisi yapılmalıdır. Eğer eş tedavisine gerek olan enfeksiyon ajan varsa eş tedavisi de beraberinde yapılmalıdır.
Enfeksiyon yok sadece hormonal değişikliğe bağlı erozyon veya ektropion varsa ve hastanın akıntı, ilişki sonrası kanama gibi şikayetleri varsa yara yakılması veya dondurma işlemi yapılabilir.
Yara Yakılması (Koterizasyon)
Rahim ağzı yara tedavisinde en sık kullanılan yöntemlerden biri de elektrokoterizasyondur. Halk arasında yara yakılması olarak bilinen bu yöntemde elektrik akımı verilerek ektropion yakılır. Böylece anormal hücreler ortadan kaldırılır.
Rahim ağzı yarası yakma işlemi ağrılı bir işlem değildir. Bu nedenle anesteziye gerek yoktur. İşlem poliklinik şartlarında kolayca yapılabilir. Yara yakma işlemi yaklaşık 5-10 dakika sürer ve hasta aynı gün normal hayatına dönebilir.
Yara Dondurulması (Kriyoterapi)
Rahim ağzı yara dondurma işlemi de servikal erozyonda sıkça tercih edilir. Soğuk azot ile yara olan bölge dondurulur. Yara dondurma işlemi de koterizasyon gibi ağrılı olmadığı için anesteziye gerek yoktur, hasta aynı gün günlük hayatına dönebilir.
Rahim Ağzı Yara Yakma ve Dondurma Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Rahim ağzı yarası takıldıktan veya dondurulduktan sonra kanlı akıntı olması normaldir. Bu kanama yaklaşık 10 gün sürer. Yara yakma/dondurma sonrası hasta ayakta duş alabilir. Ancak 14 gün cinsel ilişki, havuz, hamam gibi aktivitelerden uzak durmak gerekir.
Tedavi sonrası Rahim Ağzı Yarası Tekrarlar mı?
Yara yakma veya dondurma işleminin başarı şansı %80-90 civarındadır. Ama yine de tedavi sonrası yaranın tekrarlama riski vardır. Bu durumda aynı işlem tekrarlanabilir.
Her Rahim Ağzı Yarası Kanser midir?
Hayır rahim ağzındaki her yara kanser anlamına gelmez. Kanseri ekarte etmek için smear testi yapılmalıdır. Smear testi temizse servikal erozyonun kanser olmadığı anlaşılır
Rahim Ağzı Yarası Kansere Dönüşür mü?
Hayır rahim ağzı yarası kansere dönüşmez. Eğer smear testi temizse ve smear kontrolleri yapılıyorsa servikal erozyonun kansere dönüştüğü ile ilgili bilimsel veri şimdiye kadar saptanamamıştır.
Rahim Ağzı Yarası Kendiliğinden Geçer mi?
Evet, rahim ağzı yarası kendiliğinden geçebilir. Örneğin gebe bir kadında yüksek östrojen seviyesine bağlı olarak erozyon görülebilir. Gebelik bittikten sonra bu erozyon kendiliğinden geçecektir. Özellikle yaş ilerledikçe rahim ağzı yarasının kendiliğinden geçme ihtimali çok yüksektir.
Sağlıkla ve sevgiyle kalın…
Referanslar
1-Mitchell L, King M, Brillhart H, Goldstein A. Cervical Ectropion May Be a Cause of Desquamative Inflammatory Vaginitis. Sex Med. 2017 Sep;5(3):e212-e214.
2-Goldacre MJ, Loudon N, Watt B, Grant G, Loudon JD, McPherson K, Vessey MP. Epidemiology and clinical significance of cervical erosion in women attending a family planning clinic. Br Med J. 1978 Mar 25;1(6115):748-50. [PMC free article] [PubMed]
3-Jacobson DL, Peralta L, Graham NM, Zenilman J. Histologic development of cervical ectopy: relationship to reproductive hormones. Sex Transm Dis. 2000 May;27(5):252-8.
4-Selo-Ojeme DO, Dayoub N, Patel A, Metha M. A clinico-pathological study of postcoital bleeding. Arch Gynecol Obstet. 2004 Jul;270(1):34-6
