Vajinismus, söz manasıyla, vagina (kılıf) ve ismus (eylem) sözlerinin bir ortaya gelmesiyle oluşan, bayanların vajinasının alt kısmında yer alan kasların, istem dışı ve refleks olarak kasılması durumu sonucu, cinsel alakanın kuvvetli ya da imkansız ya da epeyce ağrılı hale gelmesine neden olan durumdur. Bu kasılmanın derecesine bağlı olarak penisin vajinaya girememe durumu kelam konusu olmaktadır. Hatta bazen alakaya girme fikri bile panik atak gibisi birtakım semptomlara sebep olabilmekte, bu durum cinsel bağlantıya girme denemesi sonucunda da meydana gelebilmektedir.
Yaygın olarak gözlemlenen bayan psikoseksüel problemlerinden biridir. Çarpıntı, yaygın halde gözlemlenen beden kasılmaları, panik ve endişe genel itibariyle gözlemlenen semptomlarıdır. Yalnızca penis değil birden fazla vakit parmak ya da tamponun tesiriyle de gerçekleşebilmektedir. Jinekolojik muayenelerde kullanılan spekuluma da emsal reaksiyonların gelişebildiği gözlemlenmiştir. Bütün bunların yanı sıra vajinismus, büsbütün hayal etme sebebiyle de gerçekleşebilmektedir. Bu durum, penisin ya da bir nesnenin vajinaya girişinin hayal edilmesi sonucunda da ortaya misal semptomlarla çıkabilmektedir. Bu sebeple, cinsel bağlantıyla alakalı olmasıyla sınırlandırılmamalı, genel olarak cinsel aktiflikle alakalı ağrı ve dehşetin sonucu olarak tanımlanmalıdır. Vajinaya girilmesiyle ilgili fobi seviyesinde bir dehşet olan vajinismus, cinsel birleşme denemesi sırasında ortaya ileri derecede fizikî acı çıkmasına ve bunun yanı sıra tıpkı şiddette ruhsal acıya sebep olmaktadır. Çoklukla bu semptomlar beraberinde kaçınma yansısını getirir. Ortaya çıkan spazmlar, beraberinde fobi ve kaçınmayı getiren kısır bir döngüye yol açar. Bu bozukluk, bireyde beliğin bir ezaya ya da bireyler ortası ilgilerde zorluk ve sorunlara sebep olmaktadır.
Salemo Trotula 1547 yılında vajinismusu, “bir bayanın uyarılmasına karşın bakire kalmasına neden olacak biçimde vulvasının daralması” olarak tanımlamıştır ve birinci sefer 1867 yılında, Amerikalı jinekolog Sims tarafından vajinismus kavramı tanımlanmıştır.
Vajinusmusta Tanı
Vajinismusla ilgili olarak yapılan birinci araştırmalarda, spazmların ortaya çıkmasına sebep olan sebebin, vajinanın boyutundaki yetersizlikten kaynaklandığı savunulmuştur. Fakat sonraki yıllarda yapılan araştırmalar sonucunda, cinsel uyarılmanın vajina boyutunda ve genişliğinde büyüme sağladığı ve sahip olduğu esnek yapı sebebiyle vajinanın, neredeyse her büyüklükte penisi içine alabilecek nitelikte olduğu ortaya koyulmuştur. Bu doğrultuda, vajinismusun fizikî bir sorun olarak tanılanma çalışmalarından çok, ruhsal kaynaklı olduğu istikametinde araştırmalar tartı kazanmıştır.
Geliştirilen vajinismus teşhislerde, yalnızca cinsel organlarda görülen nitelikte bir çok hassaslık gerçekleşme durumu olduğu niyetiyle hareket edilmiştir. Bu doğrultuda da, yaşanan vajinal kas spazmı ağrıya karşı oluşturulan fobik bir cevap olarak nitelendirilmiştir. Bu nedenle vajinismus tedavilerinde, genişletme ya da ameliyat uygulamalarından çok, “psikoterapi” ve “cinsel eğitim” yaklaşımı benimsenmiştir.
Eğer yaşanan sorun ve gerçekleşen semptomlar, birinci cinsel tecrübeden itibaren ortaya çıkıyorsa,birincil vajinismus söz bahsidir. Birincil vajinismus, ömür uzunluğu vajinismus olarak da tanımlanabilir.
Eğer semptomlar, daha sonra ortaya çıkıyorsa ve bireyin cinsel hayatında rastgele belirti ve sorunun yaşanmadığı doyurucu bir periyot bulunmaktaysa, ikincil vajinismus söz mevzusudur.
Durumsal (kısmi) vajinismus ise, makul ortamlarda semptomların meydana gelmesi ve diğer durumlarda oluşmamasıdır.
Yaygın (total) vajinismus ise, yaşanan cinsel sorunun bütün cinsel aktiviteler esnasında ortaya çıkmasıdır.
Vajinismusun Nedenleri
Araştırmalara nazaran, vajinismusun tek bir nedeni olmadığı ortaya koyulmuş ve nedenleri, fizikî ya da ruhsal nedenler olarak sınıflandırılmıştır.
Vajinismusa Sebep Olan Organik/ Fizikî Nedenler
- Vajinal küçülme ve vajinal küçülmeye bağlı olarak gerçekleşen adezyonlar
- Vajinal Operasyon
- İntra-Vajinal Radyasyon
- Rahim Sarkması
- Cinsel bağ sırasında ağrı
- Çikolata Kisti
- Vajinal doku bozuklukları ve tümörleri
- Cinsel yoldan bulaşan hastalıklar
- Pelvis Kan Basıncı anormallikleri
Ancak belirtmek gerekmektedir ki bu nedenlerin, vajinismusa tesirleri sonludur.
Vajinismusa Sebep Olan Ruhsal Nedenler
Psikolojik nedenlerle, vajinismusla birlikte ortaya çıkan spazmların neden ortaya çıktığı değil, temelinde yatan ruhsal süreçler saptanmaya ve anlamlandırmaya çalışılmaktadır. Vücutta gelişen bu kasılmalara sebep olan ruhsal yapının bilinçdışı süreci anlaşılmaya çalışılmaktadır. Bu yaklaşım çerçevesinde bilinçdışı sürecin merkezini genel olarak, karşı cinse beslenen düşmanlık yahut kıskançlık ya da cinsel tavırdan ziyan görmeye ait endişe bulunmaktadır.
Bilişsel Yaklaşıma nazaran ruhsal nedenler: Vajinismusta vajinismik karşılık gelişmesinde bilişsel sürecin anlamlandırma, yorumlama ve algılama bozuklukları etapları etken formda rol oynamaktadır. Temelde yanlış yorumlama durumu geliştiren beyin, tıpkı vakitte otomatik birtakım kanılarla hareket etmektedir. Bu otomatik süreçlere neden olan şeyler genel olarak; cinsellikle ilgili eksik ve yanlış bilgilerden kaynaklı, abartılı ya da gerçekçiliği olmayan beklentiler vs. dir.
Davranışsal Yaklaşıma nazaran ruhsal nedenler: Davranışsal yaklaşıma nazaran bireyin doğal cinsel refleksi olumsuz bir iç ya da dış uyaranla şartlandırılmıştır ve bu durum cinsel davranışın doğal akışını bozmaktadır. Cinsel ihtar durumlarına birey, bu iç ya da dış uyaranlardan ötürü reaksiyon geliştirmektedir. Bu reaksiyon şahısta olağanın üzerinde bir anksiyeteye dönüşür ve cinsel karşılık olumsuz biçimde oluşur. Böylelikle bir kısır döngü ortaya çıkar.
Klinik uygulamalar, davranışsal yaklaşımın da bilişsel yaklaşımın da eşit biçimde ele alınması yoluyla gerçekleştirilmektedir.
Psikodinamik Yaklaşıma nazaran ise, bireylerin vajinismik cevap geliştirmesinin temelinde; karşı cinse karşı şuurda ya da şuur öncesinde geliştirilen kızgınlık temelli hisler geliştirmektedirler. Bu hisleri geliştiren bayanlar, farkında olmadan eşlerini cinsel açıdan mutsuz etmek ya da cinsel birleşmeye müsaade vermemek üzerinden bir tatmin duygusu geliştirmektedirler.
