Diyabet, gebelikte en sık görülen medikal komplikasyondur . Gebelik, ikinci trimesterde başlayan insülin rezistansı, kompensatuar β-hücre artışı ve hiperinsülinemi ile karakterize diyabetojenik bir devirdir. Gebelikte insülin sensitivitesi % 80 oranında azalır . Gestasyonel diyabet (GDM) birinci olarak gebelikte ortaya çıkan ya da gebelik sırasında teşhis konulan glukoz tolerans bozukluğudur. GDM hamilelerin yaklaşık % 4’ünü komplike ederken, pregestasyonel diyabetin görülme sıklığı yaklaşık 1000 gebelikte 1-3’tür. Amerikan Diyabet Derneği hamile bayanların % 4’ünde, yani yılda yaklaşık 135.000 bayanda GDM tespit edildiğini bildirmiştir. Ama bu oran farklı toplumlarda % 1 ile % 14 ortasında değişmektedir. Türkiye’de değişik yörelerde yapılan çalışmalarda, GDM prevalansının % 3-8 ortasında değiştiği saptanmıştır .
Hamilelik öncesi ve hamilelikte mevcut olan diyabet, anne ve yenidoğanda perinatal morbidite ve mortaliteyi artırır. Gebelikte dikkatli izlem yapılması nedeniyle günümüzde maternal hiperglisemi azalmıştır. Buna karşın, diyabetik anne bebeği (DAB)’nde morbidite; hala değerli oranda devam etmektedir . DAB görülme sıklığı %5’dir. Yaklaşık %93’ü gestasyonel diyabet (GD) ve %7’si insüline bağımlı diyabet (IDDM) teşhisli anne bebekleridir . Diyabetik anne bebeğinde konjenital malformasyonların engellenmesi değerli bir sorundur . Canlı doğan bebeklerde major anomali sıklığı %1-4 ortasındadır. Maternal IDDM, konjenital anomaliler için bir risk faktörüdür . Bu annelerin bebeklerinde yapısal defektler 3-5 defa artmıştır. Diyabetik anne bebeğinde %8-8.6, diyabetik olmayan anne bebeklerinde %3.8 oranında malformasyon saptanmıştır . Yapısal kalp hastalığı sıklığı denetimli DAB’nde %2.8 iken, denetimsiz DAB’nde %3.2 olarak bildirilmiştir . Diyabetik hamileliklerde perinatal mortalite %2.2- 5.9 oranındadır . Diyabetik anne bebeğinde hipoparatiroidizm, hiperfosfatemi, mağnezyum düşüklüğü ve vitamin D metabolizması bozuklukları bildirilmiştir. DAB’indeki kemik kütlesi birebir yükteki olağan infantlardan kıymetli oranda yüksektir. Artmış kemik kütlesi kalsiyum muhtaçlığını artırır . Hipokalsemi DAB’nde yaygındır . Diyabetik anne bebeğinin %25-50’sinde bilhassa doğumu izleyen 30-90 dakika içinde olmak üzere birinci 24 saatde hipoglisemi görülür. Birçok kere asemptomatik olup spontan düzelir.Hipertrofik kardiyomiyopati, DAB’nde tanımlanan ekseriyetle benign ve süreksiz bir durumdur. HKMP interventriküler septumun hipertrofisi başta olmak üzere olguların %38’inde gözlenmiştir. Hipertrofik kardiyomiyopati nedeniyle fetal vefatın meydana geldiği olgular tanımlanmıştır.
Gestasyonel Diyabet (GD) birinci kere gebelikte saptanan glukoz tolerans bozukluğudur. GD’nin vaktinde tanınması hamile ve fetus sıhhatinin korunması açısından ehemmiyet taşır. Kimlere GD taraması gerektiği hakkında fikir ayrılıkları bulunmakla birlikte GD’nin kıymeti dikkate alındığında tüm hamilelerin taranması inançlı gözükmektedir. Tarama için ülkü devir gebeliğin 24-28. haftalarıdır. Fakat diyabet kuşkusu uyandıran değerli semptom ve bulgular varsa birinci prenatal vizitede tarama yapılabilir.
OGTT NEDİR?
Tarama için en sık kulanılan formül 50 gr oral glukoz tolerans testidir. Yükleme sonrası 1. saat glukoz seviyesini 130 mg/dl almak testin hassaslığını arttırmaktadır. Taramada olumlu çıkan olgulara günümüzde sıklıkla 100 gr glukoz tolerans testi uygulanmaktadır. Fakat 75 gr glukoz tolerans testi de bu hedefle kullanılabilmekte ve hatta gelecekte 100 gr glukoz tolerans testinin yerini alacak üzere durmaktadır. 100 gr glukoz yüklemesi sırasında aşağıdaki serum glukoz şartlarından iki yahut daha fazlasının sağlanması durumunda GD tanısı konabilir: Açlık >95 mg/dL; birinci saat >180 mg/dL; ikinci saat >155 mg/dL; üçüncü saat >140 mg/dL.
Hamilelikte şeker yükleme testi gebeliğin 24-28. haftalarında uygulanır. Gebe anne adayına 50 gram şeker içerikli sıvılar verilir ve ölçüm yapılır. OGTT olarak geçen şeker yükleme testinin hamilelik sürecinde uygulanmasındaki amaç glikoz seviyesinin anne bedeninde istikrar içerisinde tutulup tutulmadığını ortaya koymaktır.
Şeker yükleme testi testi akabinde hamileliğe bağlı şeker hastalığı teşhisi konulur ise farklı tedavi teknikleri uygulanabilir. Şayet önlem alınmıyor ise; bebeğin daha erken dünyaya gelmesine, anne için önemli sıhhat sıkıntılarının meydana gelmesine, olması gerekenden büyük bebeklerin dünyaya gelmesine, bebeğin dünyaya geldikten çabucak sonra çok düşük şeker sendromu yani, hipoglisemili doğmasına kadar önemli sorunlar ortaya çıkabilir.
Hamilelikte şeker yükleme testi ziyanlı mıdır?
Gebelerde şeker yükleme testinin anne ve bebek sıhhati bakımında ziyanlı olup olmadığı epeyce tartışılan bir mevzudur. Gebelikte anne ve bebek sıhhati bakımından istenmeyen en büyük durum, gebelikte şekerdir.
Bebek ve anne açısından riskler ortaya çıkmasına sebep veren gebelikte şeker, bu duruma karşı önlem alınması için, 24-28 haftalık hamileliklerde şeker yükleme testi yapılması gerekir. Bu test, memleketler arası kabul görmüş bir testtir ve uygulanan test için verilen 50-75 gram şekerin bebeğe rastgele bir ziyanı olmaz.