Kadının tıpkı ergenlik üzere fizyolojik olan bu devresine klimakterium ismi verilmektedir. Bu devrede üreme çağı bitmekte ve yumurtalıklar üreme açısından saf dışı olmakta, bayan için doğurganlığın kalktığı yeni bir çağ başlamaktadır. Bu periyot için” klimakterium” belirtiler için klimakterik semptomlar, menopoz sendromları ya da yalnızca menopoz denildiğine kitaplarda rastlamaktayız. Genellikte ortaya çıkma nedeninin yumurtalıkların yaşlanması olduğu kabul edilmektedir. Menopoz tabiri bir bayan için geri dönüşümlü olmayan bir olayı söz eder. Şayet bayan 1 yıl mühletle adet görmemişse o bayan menopoza girmiş kabul edilir. Bu devirden sonraki devreye menopoz sonrası periyot, bu devirden evvelki devreye menopoz öncesi periyot ismi verilir. Genelde bu devre 40-60 yaş ortasındadır. Menopoz bayandan bayana değişik şiddette, erken belirtiler dediğimiz nörolojik ve ruhsal semptomlarla seyreder. Teşhiste evvelce kullanılan bir yol olan vajinal smear, düşük hassaslığı ve menopoz devrindeki bayandan bayana değişiklik göstermesi nedeniyle artık kullanılmamaktadır. Menopoz sonrası periyoda girmiş olan bayanlarda en değerli laboratuvar bulguları, östrojenin 20’ nin altında, FSH ve LH’ nın en az 3 ölçümde 40 ‘ ın üzerinde olmasıdır. FSH ve LH’ nın seviyeleri menopozdan 3 yıl sonra azamî seviyeye erişir ve sonra kademeli olarak azalır. Premenopozal adet görmeyen bayanlarda yaş ne olursa olsun gebelik akla gelmelidir.
Menopozdaki semptom ve bulgular; Bayanların yaklaşık % 70-80’ inde östrojen yetmezliği semptom ve bulguları ortaya çıkmaktadır. Menopozda östrojen eksikliğine bağlı semptomlar çabucak ortaya çıkar. Buna karşın bayana menopoz sonrası devirde değerli problemler yükleyen kalp-damar hastalıkları ve kemik erimesine bağlı olan patolojiler geç devirde ortaya çıkar. Sıcak basması ve terleme bayanda en çok görülen menopozal şikayetlerdir. Ayrıyeten bayanlarda iç daralması, huzursuzluk, iştah azalması, hafıza ve konsantrasyon kaybı, değişken ruh hali, libido kaybı görülebilir. Bir öteki değerli husus menopozla birlikte kemik dokusundaki değişikliklerdir.
Menopozun Tedavisi;
Bu tedaviyi menopoz öncesi (pre-menopozal ) periyot ve menopoz sonrası (post-menopozal) periyot olarak ele almalıyız. Pre-menopozal devirde tedavi; Menopozun nedeni yumurtalıkların yaşlanarak işlevlerini kaybetmesidir. Bu devrin özelliği FSH ve yumurtalıktan sentezlenen östrojenlerin eski ritmik salınımlarını kaybetmeye başlamasıdır. Bu durumda tedaviyi belirleyen hastanın şikayetleri olmaktadır. Bu periyotta hekimi ve hastayı tedaviye iten iki değerli şikayet kümesi ateş basması semptomları ve sistemsiz adet kanamalarıdır. Yapılacak tedaviler genelde hormonal tedavilerdir. Lakin dozajları menopoz sonrası tedaviden çok farklıdır. Hedef hastanın belli devirlerde adet kanamasının oluşumunu sağlamak ve hastayı rahatlatmaktır.
Post-menopozal periyotta tedavi; Temel hedef kayıp östrojen hormonunu yerine koymaktır. Östrojen tedavisindeki en değerli sorun hangi hormonların hangi biçimde hangi yoldan ne müddetle kullanılacağıdır. Ateş basması şikayetleri ya da vajinal incelmelerin önlenmesi kelam konusu olduğunda bireye uygun olarak tedavinin yol ve müddetini saptamak mümkün olabilir. Menopozun geç sorunu olan kemik erimesinin hızlanması ve kalp-damar hastalığı riskinin artması kelam konusu olduğunda ise şahsa özel tedavi dozunu ayarlamak mümkün olamamaktadır. Bu nedenle tedaviler çeşitli araştırmalardan elde edilmiş sonuçlar çerçevesinde planlanmaya çalışılmaktadır.
Kemik erimesi (Osteoporoz);
Kemiğin mikroskobik yapısının bozulması ve buna bağlı olarak kemiğin mineral yoğunluğunun azalması, kırılabilirliğinin ve diğer deyişle kırılma riskinin artmasıdır.
Kemik erimesine yönelik tedaviler; osteoporozun menopozdan sonra hızlanması nedeniyle bayanlarda menopoz sonrası devirde osteoporoza yönelik tedavi uygulanması uzun yıllardır tartışılmaktadır. Tedavide öncelikle daha evvel belirtilmiş olan çeşitli faktörlerin ortadan kaldırılması amaçlanmalıdır. Menopoz sonrası osteoporozun önlenmesinde diyet ve antrenman de değerli rol oynamaktadır. Diyette en değerli faktör günlük kalsiyum alımıdır.
