Tüp bebek tedavisi (tüp bebek ankara) başladığından bu yana doğal yollarla çocuk sahibi olamayan birçok çiftimize yardımcı olmuştur. Gelişen teknoloji ile daha fazla çiftimizde çocuk sahibi olma imkânına kavuşacak.
Tüp bebekten evvel infertilitenin tanımını yapalım. Bir yıl boyunca tertipli ilgi (ortalama haftada 2-3) olmasına karşın çocuk sahibi olamayan çiftlere infertil denir. Günümüzde yaklaşık her 10 çiftten biri bu meseleyle karşı karşıyadır.
Tüp bebek klasik yolla gebe kalamayan bayanlara uygulanan bir tedavi hali. Erkekten sperm, bayandan yumurta hücreleri alınıp laboratuar ortamında birleştirilmesiyle oluşan embriyoların rahim içine nakli ile sağlanır. Laboratuar şartlarındaki döllenme ya bizatihi (ivf; in vitro fertilizasyon) ya da tek yumurta içine tek spermin verilmesi (icsi; mikroenjeksiyon) ile olur.
Erkekten ejakülasyon ile sperm elde edilemezse testis biyopsisi ile (tesa) sperm bulunabilir. Tüp bebek yapılacak çiftlerimiz de sorun nedir? İnfertilitenin sebebi hem bayan hem de erkek olabilir. Bayana bağlı nedenler rahim ağzı ve rahimde yapısal bozukluk, tüplerde tıkanıklık, rastgele bir nedenden ötürü ovulasyon yani yumurtlamada sorun olması. Erkeğe bağlı neden yeteri kadar sperm olmaması ya da spermin olağandışı olması. Bunları dışında erkek ve bayanda rastgele bir sorun tespit edilememesine karşın çiftler infertil olabiliyor. Biz buna açıklanamayan infertilite diyoruz.
Normal olarak bir bayan her ay bir tane yumurta oluşturur. Bu devir beklenen adet tarihinden 14 gün evvelki gündür. Yumurtanın ömrü 1, spermlerin ise 3-4 gündür. Bir adet döneminde ovulasyondan evvelki 3-4 gün ya da ovulasyon günü alaka olursa hamile olma ihtimali olur. Bu vakit dışında gebelik olmaz.
Tüp bebek tedavisinde bir tane yumurta bizim için kâfi olmaz. Kaliteli embriyo elde etmek için birden fazla yumurtaya muhtaçlığımız olur. Fazla sayıdaki yumurta için ovulasyon indüksiyonu yapılır.
Ovulasyon indüksiyonu bayanın over rezervi ve hormonal durumu kıymetlendirilerek hormonların baskılanması ile (uzun dönem) ya da âdetin 2.- 3. günü (kısa dönem) protokolü ile yapılır. Ovülasyon indüksiyonu için uzun devir protokolünde doğum denetim hapının 17.-20. günleri burundan sprey ya da koldan iğne yapıldıktan sonra birinci adet kanaması olunca tetkikler ve tedavi başlar.
Ovülasyon indüksiyonu ilaçları kullanılırken hasta sıkı bir formda takip edilir. Kanda estradiol (E2), progesteron ve LH hormonlarına bakılır ve ultrason takibi yapılır. Yaklaşık 8–10 gün içinde foliküller 17 mm yi (en az 3 adet) bulunca takip biter. Sonrasında yumurtaların çatlaması için yapılan iğneden 32–37 saat sonra yumurtalar toplanır. 2–5 gün içinde embriyoların durumuna nazaran transfer yapılır.
Embriyo transferi evvelce gebelik bahtını arttırmak için çok fazla embriyo ile yapılmaktaydı. Lakin ikiz, üçüz ve daha fazla sayıdaki çoğul gebeliklerde gebelik riskleri ve erken doğuma bağlı bebekteki risklerin fazla olması nedeniyle tek embriyo transferi ve gebelik ihtimali az olan bayanlarda çift embriyo transferi yapılır.
Tüp bebeğin riskleri kanama, enfeksiyon, over torsiyonu, çoğul gebelik, dış gebelik ve yumurtalıkların fazla uyarılmasına bağlı OHSS (ovarian hiperstimülasyonu) gelişmesi olarak sıralayabiliriz. OHSS de yumurtalıklarda çok büyüme, damar içindeki sıvının damar dışına çıkması ve beden boşluklarında sıvı birikmesi olur. OHSS nin ileri derecesinde hayati tehlike bile olabilir. Bunun için ovülasyon indüksiyonunun denetimli yapılması koşul.
