1-10 hafta
Gebelik Nasıl Oluşur?
Olgun dişi yumurta hücresi (ovum) ile erkek tohum hücresinin (spermium) birleşmesine döllenme denir. Döllenme tüpte olur, gebeliğin başlangıcıdır. Cinsel münasebet sırasında hazneye dökülen spermiumlar, uterus içine gerçek ilerler, uterustan fallop tüplerine geçerler. Bu sırada ovulasyon ile over dışına atılan dişi yumurta hücresi, fallop tüplerinin saçakları tarafından tüp içine alınır. Döllenen yumurta hormonların tesiriyle döllenmiş yumurtanın yerleşmesine uygun hale gelen endometriuma yerleşir (implantasyon). Zigottan(döllenmiş yumurta hücresi), bebek ve plasenta (eş) gelişir.
Dış gebelik nedir ?
Rahim dışında, ekseriyetle tüplerde daha az olarak yumurtalık üzerinde, ve karın boşluğunda gelişen gebeliktir. Erken teşhis ve tedavi çok değerlidir. Aksi taktirde gebelik tüpte sürer ve tüpün yırtılması ile sonuçlanır. Dış gebelik, adet gecikmesini takiben gebeliğin 6. ve 12. haftaları ortasında karnın bir tarafında başlayan kramp biçimindeki ağrıların bütün karına yayılması, koyu renkli vaginal leke yahut açık renkli kanama, bazen bulantı, kusma, halsizlik, omuzlarda ağrı ve bayılma üzere belirtiler verebilir. Tedavide ekseriyetle erken periyotta ilaç tedavisi, geç devirde ise cerrahi seçilir.
İkiz gebelik: İkizlerin %70’i bayanın yumurtalığından gelişmiş iki yumurtanın iki sperm tarafından döllenen çift yumurta ikizleridir. Her iki yumurta rahime birbirine çok yakın yerleşir ve başka olarak gelişir. Tek yumurta ikizleri ise bir spermle döllenen bir yumurtanın bölünerek iki bebek olarak gelişmesidir.
Plasenta (eş ): Olağanda rahimin üst kısmına, ön yahut art duvara yerleşir. Anne ile bebek ortasında unsur ve gaz alışverişini sağlar. Oksijen, su, besin unsurlarını anneden bebeğe, bebekteki atıkları da anne sirkülasyonuna geçirir. Hormon üretir. Bebeğin teneffüs, sindirim, idrar sistemine ilişkin fonksiyonlarını yürütür. Hastalıklara karşı kollayıcı kimi unsurların (antikor ) anneden bebeğe geçmesini sağlar. Annede hastalık yapan mikroplar plasenta aracılığı ile bebeğe geçebilirler.
Su kesesi: Bebek içi sıvı dolu bir kese içinde büyümeye başlar. Bu sıvı daima yenilenir. Bebeği çarpmalardan korur, simetrik olarak gelişmesine yardımcı olur, kol ve bacaklarının eğrilmesini mahzurlar, beden ısısını sabit meblağ, fetüsün kolay hareket edebileceği bir ortam sağlar, boşaltım sistemi misyonu yapar, basıncı sağlar. Ayrıyeten doğumun başlangıcında su kesesi açılarak doğum kanalının temizlenmesini sağlar. Doğum ağrıları başlamadan evvel açılırsa, bu duruma suyun erken gelmesi denir. Hamile çabucak sıhhat kuruluşuna başvurmalıdır. Su kesesinin açılması ansızın açık sarı renkli bol ölçüde sıvının hazneden dışarıya akması ile anlaşılır. Sıvı kokusuzdur. İçinde beyaz yağlı parçacıklar bulunabilir.
Hamile Olduğunuzu Nasıl Anlarsınız ?
Gebelikten şüphelenmenize neden olan belirtilere “Olası Gebelik Belirtileri” denir.
Gebelik dışında farklı hastalıklarda ortaya çıkabilen belirtilerdir.
Olası Gebelik Belirtileri
Beklenen adetin gecikmesi : tertipli adet gören, üreme çağındaki bir bayanda, beklenen adetin gecikmesi çoğunlukla gebeliğin birinci habercisidir.
Kusma, bulantı, aşerme : Bilhassa sabahları olan, akşama azalan bulantı ve kusmanın yanı sıra; yemek kokularına tahammülsüzlük, olağan yiyecekler dışındaki unsurlara karşı ( kül, kil, kireç, üzere ) yeme isteği birinci gebelik belirtilerindendir. Bu belirtiler çok hafif olabileceği üzere, hamile bayanın beslenmesini engelleyecek kadar şiddetli seyredebilir.
Vaginal akıntıda artma : Gebelikte östrojen hormonun fazla salgılanmasına bağlı olarak, vaginal akıntı artar. Akıntı, yumurta akı kıvamında ve kokusuzdur.
Deri renginin yoğunlaşması : Bedenin ; koltuk altı, yüz, göbek etrafı, göğüs başı etrafı, göbek altı orta çizgi üzere bölgeleri hormonların tesiriyle yoğunlaşır.
Göğüslerde dolgunluk ve hassasiyet,
Sık, idrara çıkma.
Tükürük salgısında artış.
Halsizlik, yorgunluk, uykuya eğilim.
Kesin gebelik tanısı için bebeğin ultrasonografi ile görüntülenmesi yahut bebek kalp sesinin duyulabilmesi gerekir.
Kesin Gebelik Tanısı
Ultrasonografi: Vajen yolu ile yapılan ultrasonografi ile 6. gebelik haftasında, bebeğin kalp atışı ve bebeğin kendisi ekranda görülebilir. Vajen yolu ile yapılan ultrasonografi gebeliğe ziyan vermez. En erken kesin gebelik tanısı bu sistem ile konur. Gebeliğin birinci 3 ayında vajinal yolla yapılan ultrasonografi önerilmektedir.
Gebeliğin 10. haftasından itibaren doppler aletleri ile bebeğinizin kalp atışları duyulabilir.
11-14 hafta
Bu gebelik haftasında erişkin bir insanın bir minyatürü halini alır. Mide sindirim enzimleri üretmeye başlar, böbrekler çalışır ve genital organlar oluşur. Kaslar ve hudut sistemi ortasındaki uyum oluşmaya başlar ve fetus dokunmaya karşılık verir.Ellerini açıp kapayabilir, yumruk yapabilir, bedenini ve başını hareket ettirir, alnını kırıştırabilir.
Bu gebelik haftaları ortasında ultrasonografi ile bebeğin;
– Baş çapı
– Baş-popo uzaklığı ölçülerek gebelik yaşı saptanır.
– Mide,
– İdrar torbası,
– Kollar/ bacaklar,
– Eller/ayakların,
– Burun kemiğinin varlığı görülür.
– Omurganın,
– Karın duvarının yapısı incelenir.
– Ense kalınlığı ölçülür.
Ense kalınlığının artışı Down Sendromu’nun yanı sıra kalp anomalileri ve genetik hastalıkların birinci belirtisi olabilir. Şayet çift ister ise; ense kalınlığı anne kanında bakılan Beta-HCG ve PAPP-A hormonlarının seviyeleri ile birlikte kıymetlendirilerek çiftin Down Sendrom’lu bebeğe sahip olma riski hesaplanır. Bu tarama testi ile Down Sendrom’lu bebeklerin % 90’i saptanabilir.
Bu muayene sırasında; Rh(-) olan hamilelerde uyuşmazlık riskini saptamak emeli ile İndirekt Coombs Testi yapılır.
Gebe rastgele bir nedenle tabibe müracaat etmekte gecikti ise; 15-20. gebelik haftaları ortasında 11-14. gebelik haftasında yapıldığı üzere ultrasonografi ve kan testleri yapılır. Şayet 11-14 hafta muayenesi atlandı ise; Down Sendromu taraması hedefi ile üçlü biyokimyasal test yapılır. Bu hedefle 16-18. gebelik haftasında anne kanında bakılan total HCG, hür Östriol ve Alfafetoprotein isimli hormon seviyeleri anne yaşı ve gebelik haftası ile birlikte kıymetlendirilerek bebeğin Down Sendromlu olma riski saptanır. Bu test ile Down Sendrom’lu bebeklerin %64’ü saptanabilir.
Tarama Testleri: Down Sendromlu bebek için test yaptıran hamileye has riski belirler. Örneğin tarama testi sonucu 1/315 çıkmış ise, bu testi yaptıran hamile ile birebir yaş kilo ve gebelik haftasındaki 315 hamileden 1’inin bebeğinin Down Sendromlu olabilme ihtimalini gösterir. Öteki bir deyişle 315 hamileden 314 adedinin bebeği olağan olacaktır. Bu testler yalnızca riski gösterirler, kesin teşhis için 1. trimesterde bebeğin eşinden örnek (CVS), 2. trimesterde ise bebeğin etrafındaki sıvıdan (amniosentez) örnek alıp genetik çalışma yapılması gerekir. CVS ve amniosentez ultrasonografi altında annenin karnından ince bir iğne yardımı ile ve ağrısız olarak yapılır. Her iki süreç sonrası % 0.5-1 düşük riski vardır. Bu süreçler, tabibin süreç konusunda kâfi bilgi vermesini takiben hamile ve eşi tarafından istenir ise yapılır. Hiçbir tabip bu hususta yönlendirici olmamalıdır. Karar hamile ve eşi tarafından verilir ve süreç öncesi aydınlatılmış onam formu imzalanır.
16-20 Hafta: 16 gebelik haftasında bebeğiniz yaklaşık 10-11 cm ve 250 gr ölçülerine ulaşır. 18.gebelik haftasında işitme başlar ve annenin kalp atışlarını ve sesinini duyabilir tabi dşarıdaki sesleri de..Göbek kordonu günde yaklaşık 300 lt kanın dolanımını sağlar. 20 gebelik haftasına yaklaştıkça bebek dönme hareketleri yapmayı, yutkunmayı, tekme atmayı, el yahut baş parmağını emmeyi öğrenmeye başlar. 20. gebelik haftasıyla bir arada anne adayı ufak hareketler hissedebilir.
22-24 hafta
Bu haftada bebeğiniz yaklaşık 27-28 cm 400-450 gr ölçülerine ulaşır. Anne adayı büyüyen bebeğinin tekmelerini daha kuvvetli olarak hisseder. Bebeğiniz yüksek seslere yahut ani hareketlere cevap verir. Bu haftalarda yapılan ayrıntılı ultrasonografi ile bebeğin ;
– Baş çapı, etrafı, karın etrafı, uyluk kemiği uzunluğu (femur uzunluğu) ölçülerek gebelik gelişimi kıymetlendirilir.
– Baş içi yapılar,
– Yüz, dudaklar,
– Omurga,
– Göbek kordonunun karın boşluğuna giriş yeri incelenir.
– Plasentanın yerleşim yeri saptanır.
– Kalp,
– Mide,
– Böbrekler,
– İdrar torbası,
– Kollar/bacaklar,
– Eller/ayakların varlığı görülür.
– Rahim damarlarının akımları incelenerek ilerleyen gebelik haftalarında preeklampsi ve bebeğin gelişme geriliği öngörülebilir. Böylece bebekteki bariz yapı anormallikleri erken gebelik periyodunda saptanabilir.
50g glukoz tarama testi ile gebelikte şeker hastalığı taraması yapılır. Bu test için günün rastgele bir saatinde 50g glukoz içiminden 1 saat sonra kan şeker seviyesi ölçülür. Kan şeker seviyesi 140mg/dl ve üzerinde ise 100g glukoz ile oral tolerans testi yapılır teşhis bu test sonuçlarına nazaran konur.
Kan sayımı yapılarak; kansızlık varlığı yahut riski araştırılır. Rh(-) hamilelerde Indirekt Coombs Testi tekrarlanır.
24-28hafta
Anne adayı bebeğinin hıçkırıklarını ritmik atlama hareketleri olarak hissedebilir. Yağ ve ter bezleri çalışmaya başlar. 28. gebelik haftasının sonuna gerçek yaklaşık 1000-1150 gr ve 37 cm ölçülerine ulaşır.
28-32 Hafta :
Bebeğinizin saçları ve kirpikleri artık barizleşir. Bebeğiniz duyularını kullanmaya başlar yani görebilir, işitebilir, tad alabilir ve dokunabilir. Annesinin sesini öteki seslerden ayırt edebilir. Rahimin duvarlarından ışığı görebilir ve gözlerini kırpar. Çoklukla birçok bebek 32. gebelik haftasında başı aşağıda poposu üstte olacak halde durum alır. Bu nedenle anne adayı bebeğinin güçlü tekmelerini kaburgalarında bebeğin başını da aşağıda çatı kemiklerinde baskı olarak hisseder. 32. haftada bebeğiniz 1700-1800 gr ve 43-44 cm ölçülerine ulaşır.
32-38 hafta
– Baş etrafı, karın etrafı ve uyluk kemiği ölçülerek gelişimi kıymetlendirilir.
– Plasentanın yerleşim yeri,
– Bebeğin etrafındaki sıvı miktarı
– Bebeğin rahim içindeki konumu belirlenir.
Bu muayenelerin yanı sıra her doktor ziyaretinde;
– Kan basıncı,
– Tartı ölçülür.
– Ödem ve varis varlığı araştırılır.
Bebeğinizin başı bu haftalarda doğum kanalına yerleşir, sizin kaburgalarınıza olan baskı ve nefes almada zahmet azalır. Yeniden bu haftalarda yalancı doğum ağrıları dediğimiz rahimde sistemsiz kasılmalar başlar. Bu kasılmalar dinlenme, durum değiştirme, sıvı almanın artmasıyla yahut resen geçerek gerçek doğumdan ayrılır.
38-41. hafta
Doğumun beklendiği bu haftalarda haftalık denetimler yapılır, 40. gebelik haftasından sonra haftada 2 kere bebeğin kıymetlendirilmesi gerekir. Bebeğiniz ortalama 3000-3500 gr ve 49-50 cm ölçülerine ulaşır. Rahim ağzında açılmayı oluşturan sistemli kasılmaların başlamasıyla yahut su kesesinin açılmasıyla doğum başlar, bebeğiniz doğum kanalı içinde yavaş yavaş inerek kuvvetli seyahatini tamamlar sevgili annesine fakat en evvel tabibine merhaba der.
