Günümüzde doğal yollardan hamilelik elde etme oranları giderek düşüyor. Gebelik oluşumunu olumsuz etkileyen faktörlerin başında ise bayanların yumurtalık rezervindeki azalma geliyor. Çevresel ve genetik faktörlerin de tesirli olduğu bu durum karşısında çiftler sıklıkla profesyonel yollara başvuruyor. Yumurtalık rezervini muhafazanın ve doğal yollardan hamilelik oranlarını artırmanın yollarına bakalım.
Yaş ilerledikçe yumurtalık rezervi azalıyor
Yumurtalıklar vakit içinde çok fazla değişikliğe uğrarlar. Anne karnındaki bir kız bebeğin yumurtalığında milyonlarca yumurta bulunur, ancak bu yumurtaların büyük bir kısmı daha bu süreçten başlayacak formda kullanılmadan yok olur. Anne karnında 16-20 haftalık kız bebeğin ortalama 7-8 milyon yumurtası varken, doğumda bu sayı 1-2 milyona düşer.
Ergenlik çağında bu sayı 250.000 – 500.000 civarındadır. 37 yaşındaki bir bayanının yumurtalığında ise yaklaşık 25.000 yumurta vardır. Bu yumurtalardan fakat çok az bir kısmı yumurtlamaya giderek döllenebilmektedir.
20’li yaşların başı doğurganlık oranı yüksek
Olgunlaşmamış yumurtaların belli bir kısmı olgunlaşmak için bir süreç izler. Bunlardan yalnızca bir tanesi tam olgunluğa erişir ve yumurtlama gerçekleşir. Öbür yumurtalar ise olgunlaşmadan yok olurlar. Hasebiyle her ay bir yumurtlama için bundan çok daha fazla sayıda olgunlaşmamış yumurta yok olmaktadır. Bu nedenle bayanların doğurganlık oranlarının en yüksek olduğu devir 20’li ve 30’lu yaşların başıdır. 35 yaş sonrası ise doğurganlık süratle azalmaya başlar ve 40’lı yaşlara gerçek süratli bir biçimde düşmeye başlar.
Yumurtalık kapasitesini olumsuz etkileyen faktörler
-
İş hayatında faal rol alan bayanların meslek planlarına öncelik vererek gebelik planlarına ileri yaşlara bırakmaları
-
Aşırı stres
-
Sigara kullanımı
-
Genetik faktörler
-
İmmünolojik hastalıklar
-
Karın bölgesine yapılan cerrahi işlemler
-
Kemoterapi ve radyoterapi almış olmak
D vitamini eksikliği yumurtalık rezervini olumsuz etkiliyor
Yumurtalık kapasitesinin faal bir tedavisi bulunmamaktadır. Araştırmalar; yumurtalık kapasitesi düşük olan hastalarda DHEA hormonu desteğinin yumurtlama oranlarında bir ölçü olumlu tesir gösterdiğini ortaya koymaktadır. Ayrıyeten kimi araştırmalar da D vitamini eksikliğinin yumurtalık rezervinde azalmalara yol açtığını ortaya koymuştur.
Risk varsa yumurtalar dondurulup saklanabilir
Doğal yollardan gebelik elde edemeyen çiftlerin kıymetli bir kısmı profesyonel yardım almaktadır. Birçok aile tüp bebek tedavi metotları sayesinde bebek hayallerini gerçekleştirmiştir. Tüm bu dayanak tedavilerinin yanında seçilebilecek bir usul de yumurta dondurma sürecidir. Yumurtalık kapasitesinde azalma riski olan hastalarda gebelik planlaması mümkün değilse, ileriki vakitte kullanılmak üzere yumurta dondurması seçeneği sunulabilir. Bu türlü bir tedavinin planlanmasında mevzunun etik ve toplumsal istikameti, muvaffakiyet oranları ayrıntılı bir halde aktarılıp bu doğrultuda hasta seçimi güzel yapılmalıdır.
Yumurtalık kapasitesinde azalma başladıysa…
Kadınların hayat alışkanlıklarında yapacakları birtakım değişiklikler yumurta rezervini olumlu tarafta etkileyebilir. Bu olumlu etkenler şu biçimde sıralanabilir:
Dengeli beslenin; Akdeniz tipi beslenme, hem sağlıklı bir hayat sürmede hem de gebelik işlevlerini müdafaada tesirli rol oynar. Bilhassa zerzevat ve meyve yüklü beslenme kıymetlidir.
Kırmızı et tüketimini sınırlayın; beyaz et tüketimi bilhassa de haftada 2 kez balık tüketimi çok kıymetlidir. Protein gereksinimi hayvansal kaynaklar yerine ceviz, fındık üzere yaş kuruyemişler ve kuru baklagillerden sağlanmalıdır.
Yağ ve şekerden uzak durun; yemeklerde ve salatalarda trans yağlar yerine zeytinyağı tercih edilmelidir. Kolay şekerden uzak durulmalıdır.
Folik asit, multivitamin desteklerinden uzman dayanağı alın; Folik asit gebelik planlayanların kullanması gereken değerli bir destektir. Lakin folik asit başta olmak üzere vitamin destekleri alırken katiyen doktora danışılmalıdır.
Su için; Günde yaklaşık 3 litre su tüketilmelidir. Alkol, kafein ve öteki uyarıcı içeceklerin ise beslenme programında çıkarılması ve kahve tüketiminin sınırlanması gerekmektedir.
Sigarayı bırakın; vücut sıhhatini oldukça olumsuz tarafta etkileyen sigara kullanımı yumurtalık rezervini de etkilemektedir. Bu nedenle gebelik planlanıyorsa sigara kullanılmamalı, gerekiyorsa profesyonel takviye alınmalıdır.
Kilo denetimini sağlayın; çok kilo pek çok hastalığa neden olduğu üzere doğurganlık oranlarını da düşürmektedir. Bu nedenle sağlıklı beslenme kuralları benimsenmeli, öğün sayısı değiştirilmemeli ve orta öğünler atlanmamalıdır. Çok zayıf olmanın da âlâ olmadığı unutulmamalı ve ülkü kilo korunmalıdır.
Stresten uzak durun; yumurtalık rezervinin azalmasını hızlandıran kıymetli bir etkendir. Gerilim metabolizmanın çalışmasını etkilemekte, ruhsal ve fizikî birçok hastalığa neden olmaktadır. Kişinin ömür alışkanlıklarında yapacağı birtakım değişikler, gerilimden uzak kalması elbet doğurganlık oranlarına olumlu yansıyacaktır.
Hazır besinlerden uzak durun; etiketine dikkatli bir formda bakılmadan alınan paket besinlerin değerli bir kısmı bedenin mikrop istikrarını bozup, hastalıklara neden olabilir. Yumurtalık rezervini de olumsuz tarafta etkileyen hazır besinlerden uzak durulmalıdır.