Zamanı geldiğini hissettiğinde her çift kucağına almak ister evladını. Çok çeşitli sebeplerle bazen bu istek gerçekleşmez, gerçekleşemez. Endişe, dert, ümitsizlik, ıstırap, suçluluk duygusu, yetersizlik hissi, öfke nöbetleri, ağlama krizleri üzere olumsuz his durumlar çıkar ortaya…
Bir çift, hiçbir doğum denetim prosedürü kullanmadan kâfi sıklıkta (haftada 2-4 kez) cinsel bağa giriyor ve 1 yıllık mühlet içinde gebelik oluşmuyorsa bu durum infertilite (kısırlık) olarak isimlendirilir. Tüm çiftlerin yaklaşık yüzde 15’i bu kümede yer alır. Bayana, erkeğe, ya da her ikisine ilişkin sebepler infertiliteye yol açabilir.
Bir çok sebebi var infertilitenin, çocuk sahibi olamamanın;
Yumurtlama bozuklukları, düzensizlikleri; polikistik over sendromu, yumurtlamanın olmaması, anovulasyon,
tüplerin kapalı olması,
rahim içi yapışıklıklar,
endometriozis,
hiperprolaktinemi (süt hormonu yüksekliği),
tiroid hormon bozuklukları (guatr, hipotiroidi, hipertiroidi),
antisperm antikorlar,
geçirilmiş üreme organları enfeksiyonları,
sperm kalitesinin düşük olması,
yumurtalık rezervlerinde azalma üzere bir çok nedenle infertilite gelişebilir.
İnfertilite probleminin ele alınmasında öncelikle detaylı bir görüşme ve muayene yer almalıdır. Adet sisteminin nasıl olduğu,
cinsel münasebet sıklığı,
ağrılı cinsel ilgi olup olmadığı,
ne kadar vakittir korunmamaya karşın hamile kalınmadığı,
son vakitlerde kilo artışı olup olmadığı,
daha evvel geçirilen enfeksiyonlar, ameliyatlar olup olmadığı,
daha evvel kullanılan korunma tekniği,
memeden gelen bir akıntı olup olmadığı,
sigara, alkol kullanımı üzere bahisler infertil çiftle uzun vakit ayırarak detaylı olarak konuşulmalıdır.
Detaylı bir görüşmenin akabinde detaylı bir muayene ve ultrasonografi gerekir. Jinekolojik muayenede vulvaya, vajinaya ve rahim ağzına bakılır, bir patoloji, hastalık durumu olup olmadığı araştırılır. Daha sonra uterusun (rahimin) büyüklüğüne, haline, etraf dokularla olan münasebetine, tüplerde ve yumurtalıklarda ele gelen bir patoloji (hastalık durumu) ve hassasiyetin olup olmadığına bakılır.
Ardından tapılan ultrason muayenesi ile jinekolojik organların (üreme organlarının) durumu kıymetlendirilir. Rahimin boyutu, rahimde yapısal bir anormallik, myom olup olmadığı, rahim duvarının kalınlığı, yumurtalıkların durumu, boyutları, yapısı, folliküllerin (yumurtaları içeren kesecikler) boyutları, yapıları, polikistik olup olmadığı üzere durumlar kıymetlendirilir.
İnfertil çiftin değerlendirilmesinde yapılacak testler ve görüntüleme teknikleri teşhisin güçlendirilmesi ve tedavi planının oluşturulması için vazgeçilmezdir.
Adetin 2,3 ya da dördüncü günü hormon profilini kıymetlendirmek için yapılacak kan testleri, erkekte sperm kalitesinin değerlendirilebilmesi için spermiogram (sperm sayımı), bayanda üreme organlarının durumunu kıymetlendirmek, genital yollarda tıkanıklık, yapışıklık, yer kaplayan rastgele bir yapının var olup olmadığını anlayabilmek için ilaçlı rahim sineması yani HSG ile infertil çiftin birinci değerlendirilmeleri yapılmalıdır.
HSG, yani ilaçlı rahim sineması çekilmesi hastalarım tarafından çoklukla korkutucu bulunur. Daha evvel birebir tecrübesi anestezi almadan yaşamış olan etrafı hastayı sürecin çok güç ve ağrılı olduğu istikametinde korkutur. Halbuki anestezi uygulanmasıyla süreç sırasında hasta uyuduğu için ağrı duymaz.
Yumurtlama takibinin nizamlı yapılması gebe kalmayı kolaylaştırır. Yumurtlama günü bireye nazaran farklılıklar gösterebilir. Bu nedenle USG yardımıyla bu günün hakikat saptanması çok kıymetlidir. Zira yumurta hücresi epeyce kısa bir müddet canlılığını ve döllenme yeteneğini korur, ortalama 24 saat canlı kalır. Bir upuzun ayda tek bir günü, o 24 saati yakalayabilmek çok kıymetlidir. Yumurta takibi foliküllerin, yani yumurta hücresini içeren küçük keseciklerin mümkünse gün çok USG ile takip edilmesidir. Bayan yumurtalıklarında çok sayıda folikül bulunur ve bunlardan her adet döngüsünde bir tanesi büyüyerek çatlar içerisinden yumurta hücresi atılır. Yumurta ölçümü yumurtalıkta büyüyen folikülün kademe evre boyutlarının ölçülmesidir. Bu ölçümlerin yapılmasının sebebi folikül çapı belirli bir büyüklüğe ulaşınca çatlama vaktini belirlemek, zamanlamalı alakayı programlamayı sağlamaktır. Vajinal ultrason yoluyla folikül büyüklüğü ölçülür. Karından yapılan ultrason yoluyla da ölçüm yapılabilir; lakin vajinal ultrason kadar net imaj sağlanamaz. Ultrason süreci sırasında ağrı olmaz bu kolay ve rahat bir uygulamadır.
Düzenli yumurtlama takipleri ile yumurtanın oluşup oluşmadığının, olgunlaşıp olgunlaşmadığının, çatlayıp çatlamadığının USG yardımıyla takip edilmesi ve yumurtlama sürecinde bir sorun olup olmadığının tespiti ve tedavisi ile infertilite tedavisinde birinci adımlar atılır.
Bazen ilaç tedavisi ile her şey yolunda sarfiyat. Yumurta oluşur. Vaktinde çatlar. Lakin birkaç sefer denendiği halde zamanlanmış alaka ile hamile kalınamıyorsa yahut erkekte de sorun varsa, bu durumda tercih edilen tedavi metodu aşılama olur.
İnfertilite tedavisi sabır ister çünkü basamak aşama, adım adım ilerlenmesi gerekir. Bazen birinci takipte gebelik sağlanır. Bazen müjdeli haberi vermek aylar sürer. Etrafın de baskısıyla çiftlerin tez etmelerini doğal karşılıyorum. Lakin çocuk sahibi olmak için geçen müddet büsbütün bireye özeldir. Tıp biliminde sık kullandığımız ve benim çok sevdiğim bir kelam var. ”Hastalık yoktur, hasta vardır” Tıp eğitimimiz mühletince kazandığımız en kıymetli nosyonlardan birisi de “hastalığı değil, ancak hastayı tedavi etmeye” çalışmaktır. Çocuk sahibi olamama sebebinin hakikat tespiti ve tedavisi vakit alıcı bir durumdur. Ne de olsa yumurta ya da yumurtaların gelişimi günler alır. İlaç dayanağı ya da zaten oluşan çatlama sürecinden sonra yumurtanın ömür müddeti yalnızca 24 saattir. Gebelik oldu oldu, olmadı, bir sonraki ay sil baştan yeni tedbirlerle tekrar takibe başlanır.
Gebelik haberini vermek inanın tabip için de her seferinde inanılmaz bir memnunluk. Hele ultrasonla o gebeliği adım adım takip etmek ve sağlıklı bir gebelik sürecinden sonra doğurtmak tanım edilemez bir gurur ve sevinç kaynağı. Bir düşünün siz o bebeği daha annesinin yumurtalığında minicik bir yumurta iken görüyorsunuz, annesinin karnında adım adım büyüyüp geliştiğini izliyorsunuz sonra onu birinci siz görüp kucağınıza alıyorsunuz. Bunun verdiği mutluluğun tanımı var mı?