Ağrı, insanlık tarihi kadar eski bir kavram olup, kendini oluşturan uyarandan kaçmak için bireyde uyanıklılığa yol açan güzel olmayan bir his olarak tanım edilir. Nispi bir kavram olup, bireyden şahsa farklılık gösterebilmektedir. Cinsiyet, ırk, din, lisan, sosyokültürel etraf üzere birçok faktör ağrı eşiğini, münasebetiyle da ağrılı uyarana yansıyı değiştirmektedir .
Doğum ağrısı kendine has özellikleriyle fizyolojik ve ruhsal tarafları olan bir ağrıdır. Fizyolojik faktörlere örnek; yaş, doğum sayısı, hamilenin fizikî durumu, doğum yolu ve bebeğin ölçüsü sayılabilir. Doğumda ağrının daha fazla olacağının göstergeleri; birinci doğumunu yapacak olmak, anne yaşının genç olması, yapay sancı verilmesi, bebeğin büyüklüğü, adet sancısı hikayesinin olmasıdır. Ruhsal faktörlere örnek ise doğum kaygısıdır. Doğumun ağrılı olması genel olarak kabul görse bile denetim edilebilecek bir ağrıdır. Doğum esnasında birden fazla hamilenin yaşadığı endişe ve anksiyete ağrıya toleransı azaltarak ağrının daha şiddetli algılanmasına sebep
olur. Burada değerli olan doğum ağrısı şuurlu bir formda yönetilirse ağrının şiddetinin daha az algılanabileceğidir. Şuurlu ağrı idaresi içinse zihinsel ve bedensel olarak doğuma hazırlık değerlidir.
Gebeler ortasında ağrının şiddeti farklı algılanır. Herkesin ağrı eşiği birbirinden farklı olabilir. Doğum sürecinde kimi faktörlerin anneyi olumsuz etkilediği saptanmıştır. Bu faktörlere değinecek olursak;
- KÜLTÜREL FAKTÖRLER
Kültürel kıymetler ve inançlar, hamilenin ağrıya vereceği cevabı etkilemektedir. Kimi kültürler ağrı çeken bireyin his ve davranışlarını açıkça göstermesine müsaade verirken birtakım kültürlerde ise hislerin ve davranışların açıkça gösterimi güzel karşılanmaz.
- DOĞUMA HAZIRLIK EĞİTİMİN ETKİSİ
Doğum için hazırlanma annenin rahatlamasını sağlayarak analjezi gereksinimini azaltmaktadır. 21-23 . haftalarda doğuma hazırlık kurslarına katılan bayanların ağrı
seviyelerinin azaldığı, ağrıyla başa çıkma tekniklerini öğrenmiş oldukları görülmüştür.
- HALSİZLİK VE UYKU SORUNLARI
Doğum sırasında anne yorgun olabilir bu da ağrıya verilen karşılığı tesirler. Yorgunluk sonucunda annenin gücü azalır, ağrı ile baş etmekte zorlanır. Uzun doğumlar ve yorgunluk ağrının daha fazla algılanmasına ve ağrı eşiğinin düşmesine sebep olur.
- AĞRININ HAMİLE İÇİN ANLAMI
Ağrının algılanması bayanın kendini algılaması ile ilgili olduğu üzere, kültürel beklentilere de bağlıdır. Bayan doğum hareketini kaygı dolu bir olay olarak algılayabilir ya da memnunluk dolu bir olay olarak düşünebilir. Hamilenin doğumu ağrılı bir süreç olacağını düşünmesi dehşet ve gerginliğini artırarak ağrı algısını artırır. - DAHA EVVEL YAŞANAN DENEYİMLER
Gebenin geçmiş ağrı tecrübeleri, o sırada ve gelecekte yaşayacağı ağrı seviyesini tesirler. Güç ve uzun sürmüş bir
doğum tecrübesi yaşanmış olabileceği üzere ağrı ile başa çıkma maharetlerinin kazanıldığı olumlu tecrübelerde yaşanabilmektedir.
- DOĞUM DESTEĞİ
Doğuma yardımcı bir kişinin bilhassa profesyonel ebe veyadoula, ayrıyeten eğitimli eş takviyesinin doğum müddetinin kısaldığı, tıbbi müdahale ve ağrı seviyesinin azaldığı görülmüştür.
- ÇEVRE
Gebeler çoklukla doğumda yabancılık çekmeyecekleri konforlu ve birebir vakitte inançlı ve mahremiyetlerinin korunduğu fiziki ortamı tercih ederler. Bu türlü bir ortam hamilenin kendini rahat ve özgür hissetmesine müsaade verir. Hamilenin rahat hareket edebilmesine yardımcı olacak ilaç dışı uygulamaları (müzik, doğum topu vs.) kullanabilmesine imkan sağlar.
Sonuç olarak ağrı, hamilenin doğumunu fizikî, ruhsal, ve toplumsal istikametten etkileyerek kalitesini düşürmektedir. Bu nedenle, hamilenin deneyimlediği ağrının denetim altına alınması kişinin rahatlaması, doğum kalitesinin yükseltilmesi, komplikasyonların azaltılması açısından değerlidir. Dünya Sıhhat Örgütü sağlıklı anne ve bebek için mümkün olan en az teşebbüs ile inançlı bir halde doğum hareketinin gerçekleşebileceğini belirterek, doğum aksiyonu boyunca hamileye duygusal ve fizikî takviye verilmesini önermektedir. Doğumhanede çalışan sıhhat profesyonelleri, doğum sırasında hamilenin muhtaçlık duyduğu fizikî ve ruhsal ihtiyaçları karşılamak, doğum ağrısı ile baş etme konusunda tecrübe ve bilgilerini hamileyle paylaşarak olabildiğince problemsiz bir süreç geçirmesine yardımcı olacaklardır.