Yumurtalık bayanlarda yumurta hücrelerini barındıran organdır. Yumurtalıkta meydana gelen oluşumlara kist ismi verilir. Yumurtalık kistlerinin büyük bir kısmı düzgün huylu olup az bir kısmı de kansere dönüşme potansiyeli vardır. Kist denince dışarıda cidarı yahut yalancı cidar bulunan ve içeriği genelde sıvı, ağır sıvı kıvamda unsur, katı ve yarı sıvı -katı biçiminde olabilmektedir.
Yumurtalık Kistlerinin Kolay Yumurtalık Kistleri, Müsinöz Kist, Endometriozis Kisti(Çukulata Kisti), Dermoid kist, Fibrom üzere çeşitleri mevcvuttur. Kolay Yumurtalık kistinde kisti içindeki sıvı berraktır ve iç yüzeyi düvzgündür. Müsinöz kistlerde ise kistin içi bazen bal peteği üzere kompartmanlardan oluşmakta ve içindeki sıvı ağır berrak jöle biçimindedir. Çukulata kistinde kist içindeki sıvı erimiş çukulata üzeredir. Dermiod kist ise embriyonik hayattan yani anne karnındayken kalıntıların yumurtalıkta yaptığı kistlerdir. Dermiod kist içinde saç, diş, yağ kesimleri ve bazen tiroid üzere organlara ilişkin doku kalıntıları vardır. Fibrom ismi verilen kistlerde ise kist büsbütün katı olarak doludur ve serttir.
Yumurtlaık Kistlerinin Tanısı
Yumurtlaık kistleri genelde kasık ağrısı, karında şişlik ve bel ağrısı ile kendilerini belirli eder. Bazen belirti olmadan tesadüfen gidilen jinekolojik muayene esnasına tanısı konur. Teşhiste en değerli araç ultrasonograifidir. Ultrasonografik bulgular hem kistin çeşidi, boyutu hakkında bilgi verirken, hem de kanser olma potansiyeli hakkında bilgi verir. Ultraonografide kist boyutu ne kadar büyükse, içindeki sıvı ne kadar koyu kıvamda ise ve doppler incelemesinde damarlanması ne kadar fazla ise kanser riski o kadar fazladır. Ayrıyeten ultrasonografide karında ek olarak sıvı toplanmışsa kanser riski vardır.
Ultrasonografi ve renkli doppler bulgularına ek olarak kanda yapılan ve yumurtalık kanser markerleri de bakılmaktadır bunların başlıcaları Ca12-5, CEA, Ca15-3,B-hCG ve AFP dir. Bilhassa Ca12-5 olağan kıymetinden 2 kat ve fazlası yumurtalık kanseri açısından kuşkuyu arttırır. Ama değerli ve unutulmaması gerekne nokta Ca12-5?in birçok olağan durumda ve bazen başka sorunlarda de yüksek olabildiğidir.
Bunlardan en değerlisi adet kanamasıdır. Adet vaktinde Ca12-5 yüksektir ve yumurtalık kistlerinde istendiğinde adette bakılmamalı. Ayrıyeten karın içindeki enfeksyonlarda, böbrek yetmezliği, pankrestit ve karaciğer sorunlarında de yükselebilir.
Yumurtalık Kistlerinde bariz kanser bulguları varsa, o vakit tüm batın tomografi yahut MR incelemesi gerekebilir. Burada maksat hastalığın yaygınlığını saptamaktır. Bahsimiz güzel huylu kistler olduğundan, bunlarda MR ve tomografi gereksizdir. Ultrasonografi ve doppler kâfi bilgiyi verir.
Yumurtlalık Kistlerinin Çeşidine Nazaran Tedavi ve Takip Sistemleri:
1. Kolay yumurtalık kistlerinde 1-2 adet sonrası yapılan ultrasonografi ile değerli bir kısmı kaybolabilmektedir.
2. Açık cerrahi ile yumurtalık kistlerinin çıkarılması yahut yumurtalığın alınması
3. Laparoskopi ile yumurtalık kisti çıkarılması yahut yumurtalığın alınması
4. Yumurtalık kisti sıvısının dışarı çekilmesi ? çok özel durumlarda başvurulan ve tekrarlama mümkünlüğü yüksek olan formüldür.
Laparoskopi İle Yumurtalık Kistlerinin Tedavisi
Laparoskopi ile yumurtalıklardaki kistlerin çıkarılması artık standart uygulama haline gelmiştir. Evvelce kıymetlendirilerek âlâ huylu kistlerin laparoskopi ile çıkarılması kist boyutu ve karında yapışıklıkların durumuna nazaran 30 ile 60 dakika kadar süren operasyonlardır. Laparoskopi ile kist çıkarılması genel anestezi ile yapılan süreçtir. Göbek altından ve kasığın iki tarafından toplam 3 adet trokar ismi verilen delikten karın içine girilir. Öncelikle rahim ve yumurtalıklar ile tüpler denetim edilir. Etraf organlar ve barsaklar muayene edildikten sonra sürece geçilir. Şayet sağlam yumurtlaık dokusu varsa kist yumurtalıktan sıyrılarak cidarı çıkarılır. Şayet sağlam yumurtlaık dokusu yoksa bazen yumurtalığın büsbütün alınması gerekebilir. Kist cidarı ile çıkarıldıktan sonra kist patlamadıysa endobag ismi verilen torbalar içine konarak sıvısı çekilir ve boyutları küçültüldükten sonra karın dışına alınır. Kist patladıysa cidarı torba içine alınır ve dışarı çıkarılır. Geri kalan yumurtalık dokusu ise kanama odakları yakılır ve kanama durdurulduktan sonra karın içi sıvı ile yıkanır ve sürece son verilir. Bazen geri kalan yumurtalık dokusu çok dağınık görünümde ise dikişler ile birleştirilebilir.
Laparoskopi ile yumurtalık operasyonundan 3 saat sonra birinci besin alımı ve ayağa kalkma e yürümeye müsaade verilir ve 5-6 saat sonra hastamız konutuna taburcu olabilmektedir.Operasyon sonrası 5-6 gün içinde hastamız işine dönebilmektedir.
Laparoskooi ile yumurtalık kisti operaysonunda muvaffakiyet, süreci gerçekleştiren cerrahın deneyimi ve kullanılan aletlerin kalitesi ile paraleldir. Düzgün bir ekipman ameliyat mühletini kısaltır, travmayı azaltır ve hastanın ağrısı daha az olur.