Gebelikte İlaç Kullanımı

Gebelikte İlaç KullanımıGebelik devrinde bayanların en çok korktuğu mevzulardan bir tanesi ilaç kullanmak zorunda kalınması durumunda kullanılacak ilaçların bebeğe ziyanlı etkileridir.Kadın-Doğum doktorlarının en sık karşılaştığı sorulardan bir tanesi de hamile olduğunu şimdi anlamadığı devirde kullanılan yahut gebelik mühleti içerisinde zarurî olarak alınması gereken ilaçların bebek üzerindeki tesirleri ile ilgilidir. Gebelik periyodunda ilaçların ziyanlı tesirleri konusunda bir çalışma yapmak muhtemel olmadığı için, bu mevzudaki bilgilerimiz daha çok hadise bildirimleri ve daha evvelki kayıtların incelenmesine dayanmaktadır. Bu nedenle birçok ilacın bebek üzerindeki olumsuz tesirleri konusunda kesin bir şey söylemek hayli zordur. İlaç firmaları da bu hususta sorumluluk almak istemediği için prospektüste “gebelikte kullanımı sakıncalıdır” yahut “hekiminize istişareden almayınız” biçiminde ibareler koyarak sorumluluğu tabibe yüklemektedir. Doktorlar de tekrar tıpkı tasadan ötürü bazen gereksiz gebelik sonlandırması kararı verebilmektedir. En değerli kural gebelikte tıbbi durum ya da yakınmalar ilaç kullanımını gerektirmedikçe ilaç kullanmamak ve kullanılacak ilaçları kesinlikle hekim teklifiyle kullanmaktır. Gebelik devrinde ilaç kullanımına karar verirken göz önünde bulundurulması gereken en kıymetli husus kar/zarar oranı ve ilacın güvenilirliğidir. İlacın potansiyel olarak bebeğe ziyanlı olduğu düşünülse bile, beklenen fayda daha yüksek ise ilaç kullanımına müsaade verilebilir. Gebeliğin birinci 10 gününde embryo dış uyaranlara duyarsız olduğu için bu devirde alınan ilaçlar ya düşüğe neden olmakta, yada anomali yapmamaktadır. Yani “ya daima ya hiç” yasası geçerlidir. Gebelikte ilaç kullanımına karar verirken Amerikan Besin ve İlaç Kullanımı (FDA) kriterleri göz önünde bulundurulmaktadır. Bu kriterlere nazaran ilaçlar aşağıdaki kategorilere ayrılmaktadır. Gebelik periyodunda en sık kullanılan ilaçlar bulantı gidericiler, antiasitler (mide asidini düşüren ilaçlar), antihistaminikler (allerji belirtilerine karşı kullanılan ilaçlar), analjezikler (ağrı kesici ilaçlar), antibiotikler, sakinleştirici ilaçlar, uyku ilaçları üzere ilaçlardır.
Gebelik periyodunda kullanılan ilaçların 0’e yakını plasentadan bebeğe geçmesine rağmen, ilaçların çok az bir kısmının bebekte istenmeyen durumların oluşmasına neden olduğu belirlenmiştir. İlaç bebeğin sirkülasyonuna geçtiği andan itibaren bebeğin bulunduğu gebelik haftasına, maruz kaldığı ilaç dozuna ve ilacın teratojen (anomali yapıcı) tesirlerine nazaran bebekle ilaç ortasında etkileşim başlar. 
Gebelikte Sıklıkla Kullanılan İlaçlardan Örnekler
Gebelik periyodu hiç bir halde ilaç kullanılmaması gereken bir devir değildir. Anne adaylarının çeşitli yakınmaları olduğunda bu yakınmaları gidermek maksadıyla (bulantı, mide yanması, başağrısı gibi) ya da bir hastalığa yakalandıklarında hastalığı tedavi etmek hedefiyle (idrar yolu enfeksiyonları, şeker hastalığı gibi) ilaç tedavisi verilir.
Analjezikler (Ağrı kesici, iltihap gidericiler)
Salisilatlar (aspirin) ve parasetamol (asetaminofen) hamilelerin en sık kullandıkları ilaçlardandır. Bunlardan parasetamol (asetaminofen başka adıdır) gebelikte kullanılabilecek en inançlı ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçtır. Lakin çok yüksek dozlarda (intihar hedefiyle alınması gibi) anne adayında karaciğer hasarına ve bebeğin ölmesine neden olabilmektedir.
Düşük dozlarda (80) miligram aspirin ise birtakım riskli gebeliklerde (gelişme geriliği, lupus hastalığı, evvelce ağır preeklampsi geçirmiş anne adayları gibi) hala kullanılmaktadır.
Öteki Ağrı Kesiciler
Nonsteroid anti enflamatuar ismi verilen kümede yeralan ağrı kesiciler (parasetamol hariç birden fazla ağrı kesici bu kümede yeralır.) ortasında gebelikte en sık ibuprofen ve naproksen kullanılmaktadır. Bu ilaçların bebekte anomali oluşturmadıkları kabul edilir. Fakat bebeğin ductus arteriosusun ( doğumdan sonra kapanması gereken bir kalp kapakcığı) erken kapanmasına ve bebekte pulmoner hipertansiyon gelişimine neden olabildiklerinden 34. gebelik haftasından sonra kullanılmamaları önerilir.
Enfeksiyonlar
Enfeksiyonlar tıbben tedavisi zarurî olan hastalıklardır ve gebelikte kullanıma uygun çok sayıda ilaç ortasından enfeksiyona en tesirli olanı seçilir.
Antibiotikler
Penisilinler yıllardan beri kullanılan ve antibiotikler ortasında gebelikte kullanım açısından en inançlı olanlardır. Bunlara yeni nesil penisilin türevleri de dahildir.
Eritromisin de özelllikle penisilin allerjisi olanlarda kullanılan başka bir antibiotiktir.
Sefalosporin kümesi antibiotikler konusunda yapılan kısıtlı sayıda çalışmada fetus üzerine olumsuz bir tesir bildirilmemiştir. Bu kümenin yıllardan beri anne adaylarında kullanıldığı gözöüne alınırsa penisilinler kadar inançlı olduğu söylenebilir.
Antiasitler
Bu ilaçlar ( rennie, gaviscon) alimünyum hidroxide, kalsiyum yahut magnezyum içermektedir. Genel olarak gebelikte itimatla kullanılan bir ilaç kümesidir, lakin yüksek dozlarda kullanıldığında kalsiyum ve magnesium seviyesindeki yükselmeler anne için ziyanlı olabilir.
Bulantı-Kusma İçin Kullanılan İlaçlar
Hamilelerin %80’ninde bulantı-kusma yakınmaları görülür ve bunların kıymetli bir kısmında ilaç kullanımına ihtiyaç duyulur. Bulantı-kusma tedavisinde kullanılan H1-reseptör blokörleri, fenotiyazinler, metokoloropamid ve ondensatron üzere ilaçların birçok B yahut C grubundadır ve bu nedenle gebelik sırasında kullanımı bebek için kıymetli bir risk oluşturmamaktadır. Dramamine, Postadoxin ve Emedur üzere ilaçlar rahatlıkla kullanılabilmektedir. Metpamid ve Zofran üzere ilaçlar konusunda daha az data olmakla birlikte B kümesinde incelenmekte ve kullanınımında kıymetli bir sakınca bulunmamaktadır.
Metformin
Metformin son devirlerde polikistik over sendromu olan hastalarda sıklıkla kullanılan bir ilaç olup, gebelik sırasında bebek üzerinde olumsuz bir tesiri bildirilmemiş ve kimi çalışmalarda düşük mümkünlüğünü azalttığına dair bulgulara rastlanmıştır. Ayrıyeten diyetle düzenlenemeyen gebelik diabetinde de insüline alternatif olarak kullanımı konusunda da çalışmalar devam etmektedir. Gebelik periyodunda kullanımı konusunda şimdi bir görüş birliği bulunmamakla birlikte, hamile olduğunu bilmeden kullananlarda gebeliğin devam etmesinde bir sakınca yoktur.
Epilepsi Tedavisinde Kullanılan İlaçlar
Anne adaylarının yaklaşık 200’de birinde sara hastalığı vardır ve gebelikte de sara ilaçlarının devam ettirilmesi gerekir. Bu ise önemli bir sorun oluşturur, çünkü sara ilaçlarının birçok bebekte anomali meydana gelme riskini artırır.
İlaç kullanan saralı anne adaylarının bebeklerinde anomali ortaya çıkma riski 3-4 kat yüksektir. Lakin son çalışmalarda epilepsi hastalığının kendisinin de genetik yolla bebekte anomali oluşma eğilimini artırdığı istikametinde fikirler öne sürülmektedir.
Epilepsi Tedavisinde Anomali Riskinin Azaltılması İçin:
Hamile kalmadan evvel ilaç dozu azaltılmalı yahut stoplanmalıdır
Kombine ilaç kullanımı yerine yalnızca tek bir ilaç kullanılmalıdır
Hamile kalmadan 1-2 ay evvel günde 4-5 mg folik asit kullanılmalıdır
Anomali riski en yüksek ilaç Valproat olduğu için mümkün olduğu kadar kullanılmamalı, şayet kullanımı mecburî ise mümükün olan en düşük dozda kullanılmalıdır
Öbür ilaç kesilip Lamotrigine kullanımına geçilebilir ve nöbetler denetim edilebiliyorsa gebelikte devam edilir.
Gebeliğin son 4 haftasında anneye K vitamini verilebilir
Antidepressanlar
Gebelik periyodunda ağrı kesici ve antibiyotiklerden sonra tahminen de en sık kullanılan ilaç kümesi antidepressanlardır. Antidepressanlar yalnızca psikiyatristler tarafından değil, öbür doktorlar tarafından da reçete edilebildiği için epey yaygın olarak kullanılmaktadır. Gerilimle başedebilmek, günlük telaşlardan uzaklaşma yahut günlük kolay reaktif ruhsal çökkünlüklerden kurtulmak için bile birçok bayan antidepressant kullanmaktadır. Bu hususta en çok kullanılan Prozac iile ilgili olarak bebekte değerli bir yan tesire yol açmadığı istikametinde birçok yayın bildirilmiştir.
Sigara, Kokain, Esrar v.b Maddeler
Sigara: Düşük, bebekte gelişme geriliği, erken doğum, plasentanın yerinden ayrılması, ani bebek vefatı ve doğum sonrasında teneffüs yolu hastalıklarına yol açabilir. Gebeliğin hangi devrinde bırakılırsa bırakılsın ziyanlı tesirleri değerli ölçüde azalmaktadır. Bilhassa 16. haftaya kadar bırakıldığında ziyanlı tesirleri görülmemektedir.
Kokain: Düşük, gelişme geriliğ, plasentanın yerinden erken ayrılması ve ani bebek vefatına neden olabilir.Doğum sonrasında da bebekte öğrenme ve kimi marifetlerde bozulmaya neden olabilir.
Metamfetamine: Uyarıcı gayelerle kullanılan bu küme ilaçların birçok anomaliye neden olduğu bildirilmekle birlikte, en kıymetli yan tesiri gelişme geriliğidir.
Gebelikte Aşı Kullanımı
Daha ayrıntılı bilgi ve sorularınız için bağlantı sınırını ve e-mail adresimizi kullanabilirsiniz
Aşı İsmi Aşılanma Endikasyonları
Tetanoz Son 10 yıl içinde aşılanmayanlarda yapılır
Difteri Son 10 yıl içinde aşılanmayanlarda yapılır
Kabakulak YAPILMAZ
Kızamık YAPILMAZ
Kızamıkcık YAPILMAZ
Grip Hamileliğinin son devirleri grip salgınına denk gelen bayanlarda önerilir
Kuduz Gebelik düşünülmeden yapılır
Hepatit A Mesken halkında ya da yakın temas halinde olduğu şahıslarda varsa yapılabilir
Su Çiçeği Önerilmez