Endometriozis rahim içini döşeyen, endometrium olarak isimlendirilen dokunun rahim dışında da
bulunmasıdır. Endometriozis çoğunlukla yumurtalıklar, yumurtalık kanalları (tüpler) ve rahmin dış
yüzeyinde görülür. Az olarak bedenin öteki bölgelerinde de görülmektedir. Rahim içi doku menstrual
siklus (adet siklusu) boyunca östrojen ve progesteron hormonlarının tesiri ile değişiklik gösterir. Östrojen
hormonun tesiri ile büyüyüp gelişen endometrium, menstrual siklusun ikinci yarısında östrojen ve
progesteron hormon seviyelerinin düşmesi ile dökülmeye başlar. Dökülen endometrial doku menstrual
kanama (adet kanaması) ile atılır. Endometriozis hastalığında rahim dışında yerleşen endometrial
dokularda da hormonal ihtarlara bağlı değişiklikler görülür ve kanama olur, bu kan birden fazla zaman
atılamadığı için birikerek etraftaki doku ve organlara ziyan verir.
Endometriozis ne sıklıkta görülür?
Endometriozis jinekologların en sık karşılaştığı sorunlardan biridir. Üreme çağındaki sağlıklı kadınların
%5’inde görülen endometriozis çocuk sahibi olamayan bayanların %35-40’ında görülür.
Endometriozis daha çok hangi yaş kümesinde görülür?
Endometriozis üreme çağındaki bayanlarda görülür, yani mensturual kanamaların başlamasından itibaren
menopoza dek geçen müddet içerisinde endometriozis hastalığına rastlanır. Endometriozis hastalığının
başlaması ve ilerlemesi için yumurtalıkların işlevsel olması gerekir. Endometriozis en sık 30-40
yaşları ortasındaki bayanlarda görülmesine karşın son yıllarda teşhis hedefiyle yapılan laparoskopik
teşebbüslerin yaygınlaşmasıyla endometriozis hastalığının 20’li yaşlarda da epeyce sık teşhis edildiğini
görmekteyiz.
Endometriozis genetik yahut ailesel bir nedeni var mıdır?
Yapılan çalışmalar endometriozis hastalığının genetik yahut ailesel bir faktöre bağlı olduğunu
göstermiştir. Annesinde yahut kız kardeşinde endometriozis hastalığı olan bayanlarda endometriozis
görülme mümkünlüğü 7 kat daha fazladır. Bunun nedeni tam olarak bilinmemesine karşın immün sistemin
(bağışıklık sisteminin) o dokuları tanıyarak yok edebilmesindeki bozukluğun genetik geçişle olabileceği
düşünülmektedir. Ailesinde endometriozis hastalığı olan hadiselerde hastalık daha fazla yayılma ve
ilerleme eğilimi gösterir.
Menstruasyon sırasında cinsel bağlantı kurulmasının endometriozis riskini arttırdığı gerçek mudur?
Menstruasyon periyodunda cinsel münasebet kurulmasının yumurtalık kanalarındaki aktiviteye arttırarak
menstruasyon kanının tüplerden zıt tarafa karın içine akmasına neden olacağı ve endometriozis riskini
arttıracağı düşünülmekte ise de bu görüş bilimsel olarak kanıtlanmamıştır.
Laparoskopi sırasında endometriozisin odaklarının görülmesi teşhis için kâfi midir?
Endometriozis yaralarından alınan biyopsi hastalığın teşhisini kesinleştirse de endometriozis yaralarının
laparoskopik olarak görüntülenmesi ve incelenmesi teşhis için kafidir. Günümüzde bir çok jinekolog bu
bahiste tecrübelidir. Laparoskopik inceleme ile endometriozisin tanısı kesin olarak konulabilir.
Endometriozisin birtakım ırklarda daha yaygın olarak görüldüğü gerçek mudur?
Endometriozis Kafkas ırkında bilhassa ülkemizin Doğu Anadolu bölgesinde yaşayan bayanlarda daha sık
görülmektedir. Asya kıtasında (özellikle Doğu Asya) yaşayan bayanlarda endometriozis görülme olasılığı
daha fazladır. Endometriozis hastalığı sosyo-ekonomik seviyesi yüksek olan toplumlarda daha sık görülür.
Endometriozis hastalığı olan bayanlarda menstrual sikluslarda değişiklik görülür mü?
Menstrual siklusları erken yaşta başlayan ve sistemli olan bayanlarda endometriozis hastalığı görülme
mümkünlüğü daha yüksektir. Bunun yanı sıra endometriozis hastalığı olan bayanlarda da menstrual sikluslar
ekseriyetle kısa sürer. Bu bayanların bir birçok menstruasyon sırasında şiddetli ağrıdan yakınır. Şiddetli
ağrısı olan bayanlarda endometriozis görülme mümkünlüğü 4 kat daha fazladır. Yapılan çalışmalar da
menstrual kanaması bir haftadan daha uzun süren bayanlarda endometriozis görülme riskinin 2,5 kat
daha fazla olduğu saptanmıştır.
Tampon kullanımı ile endometriozis ortasında bir bağ var mıdır?
Bilimsel olarak menstruasyon sırasında tampon kullanımının endometriozis ile bir münasebeti saptanmamıştır.
Anne olması 30 yaşından sonraya erteleyen bayanlarda endometriozis daha sık mı görülür?
Gebeliğin endometriozise karşı esirgeyici tesiri olduğuna inanılır. Gebeliğin daha ileri yaşarda elde
edilebilmesinin endometriozisin bir nedeni değil sonucu olduğu da düşünülür.
Menopozdan sonra endometriozis görülebilir mi?
Menopozdan sonra yumurtalıklarda östrojen hormonu üretilmediği için endometriozis görülmez. Fakat
menopoz sonrası hormon replesman tedavisine bağlı olarak yahut çok kilolu bayanlarda bedendeki yağ
dokusunda üretilen östrojenin tesiri ile bu devirde endometriozisin başladığı yahut devam ettiği vakalar
görülebilir.
Endometriozis yaraları neye misal?“Endometriozis hastalığında etkilenen organların üzerinde mavi gri
renkte yaralar görülür. Hastalığın birinci evrelerinde yaralar bulundukları yüzeyde düzensizliklere ve hafif
renk değişikliklerine neden olur. Daha sonraki evrede bu yaralar kırmızı ve koyu kırmızı renklerde
görülebilirler. Hastalığın daha ileri evrelerinde ise yaralar tipik mavi gri yahut yanmış barut görüntüsünü
alır. Kimi endometriozis yaraları ise renksizdir.
Endometriozisin en sık görülen bulguları nelerdir?
Endometriozisin klinik bulguları hastadan hastaya çok değişiklik gösterir ve hastalığın yaygınlığı ile
orantılı olmayabilir. Endometriozis ilerledikçe infertilite görülme ihtimali artar. Klinik bulgular çoğunlukla
hastalığın anatomik olarak yerleştiği yere bağlıdır. Endometriozisin en sık görüldüğü yerler yumurtalıklar,
üreme organları etrafındaki karın zarları, rahim gerisindeki boşluk, rahim bağları ve rahmin arka
yüzüdür. En sık görülen bulgu ise menstruasyon periyodunda yahut cinsel ilgi sırasında ağrıdır.
Endometriozis hastalığına bağlı olağandışı kanama, lekelenme ve infertilite de sık görülür.
Endometriozis hastalığı niçin en sık yumurtalıklarda görülür?
Endometriozis olaylarının % 75’inde yumurtalıklar etkilenir. Menstruasyon devrinde menstrual kanının
fallop tüplerinden karın boşluğuna geri akması sonucunda endometriozisin oluştuğu düşünülür. Fallop
tüplerinin ucunda bulundukları için bundan en çok etkilenen organlar yumurtalıklar olur. Yumurtalıklarda
steroid hormonlarının yüksek seviyede bulunması da bu organlarda endometriozis oluşma ihtimalini
arttırır.
Çikolata kisti nedir?
Endometriozis yaraları yumurtalıklar üzerinde kanamalar yapar, hastalık ilerleyince bu yaralar yumurtalık
dokusu içine yayılır. Pıhtılaşmış koyu renk kan ile dolu kistler oluşur. Bunlara çikolata kisti veya
endometrioma ismi verilir.
Karın içerisindeki sıvıdaki endometriozise hastalığına bağlı meydana gelen ve infertiliteye neden olan
değişiklikler nelerdir?
Karın boşluğunda bulunan ve organların birbiri üzerinden kaymasını sağlayan sıvı periton sıvısı olarak
isimlendirilir. Endometriozis varlığında bu sıvının içinde bulunan hücreler ve sıvının biyokimyasal içeriği
değişir. Sıvının ölçüsü artarken, içinde iltihaplı hücreler ve prostoglandin seviyesi de artar. Bu değişiklikler
yumurtalıkların ve fallop tüplerinin işlevlerini tesirler. Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalar
endometriozis varlığında periton sıvısının embriyolar için toksik tesire sahip olduğunu ve embriyo
gelişimini erken safhada durdurduğunu göstermiştir.
Üreme organları dışında endometriozisin sıklıkla görüldüğü yerler nerelerdir?
Endometriozis üreme organları dışında en sık ince ve kalın bağırsak üzerinde daha az olarak da safra
kesesi, mide, dalak ve karaciğer üzerinde görülebilir.
Yapışıklık nedir? Endometriozisle birlikte yapışıklık neden oluşur?
Endometriozis yaralarının oluşturduğu nedbe dokuları ve karın boşluğuna dökülen kanın oluşturduğu
iltihabı tepkiler karın zarı yüzeyinde yapışıklıklara neden olabilir. Bu yapışıklıklar çoğunlukla üreme
organları ve daha az hareket eden organlar ortasında görülür. Yapışıklıklar bilhassa yan duvarlar ile rahim
ve kalın bağırsağın son kısmı ile rahmin ardını örten karın zarları ortasında görülür.
Endometriozis neden oluşur?
En sık kabul edilen teori, menstrual kanın fallop tüpleri aracılığı ile karın boşluğuna karşıt tarafta akması ve
karın boşluğu içerisinde endometrial dokuların yerleşmesine neden olmasıdır. Başka bir teori ise
endometrial hücrelerin öteki organlara lenf kanalları aracılığıyla ulaşmasıdır. Bunların yanı sıra kabul
edilen öbür teoriler ise endometrial hücrelerin akciğer, deri ve bedenin öteki kısımlarındaki organlara
kan damarları aracılığıyla ulaşması ve daha ender olarak da cerrahi süreç sırasında endometrial
hücrelerin bedenin öteki bölgelerine bulaştırılmasıdır.
Endometriozis hastalığı ne kadar eski bir hastalıktır?
Teorik olarak endometriozis hastalığı insanlık tarihi kadar eskidir ve günümüzden yaklaşık 300 yıl önce
birinci sefer tanımlanmıştır. Sampson isimli bir doktor 1920’li yıllarda New York Albany?de endometriozis
hastalığını günümüzün normları ile tanımlamış ve endometriozisin menstrual kanın fallop tüplerinden ters
istikamette karın boşluğuna akması ile oluşabileceğini tabir etmiştir.
Endometriozisin çoğunlukla yumurtalıkları etkilediğini duyuyorum. Tüplerin de etkilenmesi mümkün mü?
Fallop tüpleri erken evre endometriozis olaylarında nadiren etkilenirken ilerlemiş endometriozis
hadiselerinde tüplerin etkilenmesi mümkündür. Bu durum tüp hareketliliğinin azalmasına ve infertiliteye
neden olur.
Endometriozis hastalığında kasık ağrısı neden olur?
Endometriozisin erken safhalarında endometriozis yaralarının yırtılması ile kasık ağrısı oluşabilir. Bunun
yanı sıra ilerleyen endometriozis olaylarında üreme organlarının birbirine yapışması ile hareketlerinin
kısıtlanarak zorlaşması da kasık ağrısına neden olur.Bunun yanı sıra karın içi sıvının kimyasal yapısının
değişmesinin de ağrıya neden olduğu düşünülmektedir. Çikolata kistlerin yırtılmaları da şiddetli ve ani
başlayan ağrılara neden olabilir.
Endometriozisin karakteristik klinik bulguları nelerdir?
Endometriozis olaylarının yaklaşık %75’inde kasık ağrısı görülür.Ağrının yeri çoğunlukla endometriozis
yaralarının yerleşimine bağlıdır.Ağrı çoğunlukla menstural kanama ile başlar ve birinci birkaç gün şiddetli
olarak devam eder.Yumurtalıkların etkilendiği hadiselerde ise ağrı yumurtlama döneminde
görülür.Endometriozis hastalarında sık görülen bir başka yakınma ise ağrılı cinsel alakadır.Bu durum
olayların %30-35’inde görülür.Bunun yanı sıra bağırsak hareketlerinde ağrı, menstruasyon öncesi
devirlerde gerginlik ve gerilim, lekelenme ve sistemsiz kanamalar, mesanenin bulunduğu bölgede ağrı ve
ağrılı idrar yapma, vakit zaman idrarda kan bulunması ve infertilite sık rastlanan bulgularıdır.
Hiçbir klinik bulgu olmadan endometriozis hastalığı olabilir mi?
Bu durum birtakım olaylarda görülebilir. Zira endometriozisin bulguları epeyce değişkendir. Bazı
hastalarda çok yaygın endometriozis olmasına karşın hiçbir bulgu görülmeyebilir. Bulguların varlığı
endometriozis hastalığının teşhisini koymamıza yardımcı olmasına karşın klinik bulguların olmaması
endometriozis olmadığı manasına gelmez. İnfertilite olaylarında hiçbir bulgu olmamasına rağmen
endometriozis düşünülebilir ve teşhis gayeli laparoskopi yapılabilir.
Endometriozis hastalığın yanında rahimde myom da olduğu tespit edildi. Bu sık görülen bir durum
mudur?
Endometriozis hastalığı başka jinekolojik sorunlarla birlikte görülebilir. Uzamış ve sistemsiz kanamalar,
kasık ağrısı, kasıklarda bası hissi üzere yakınmalara ve infertiliteye her iki sorun birden neden olabilir.
Hadiselerin %15’inde endometriozise ek olarak myom üzere öbür jinekolojik sorunlar de görülebilir.
Endometriozis kansere neden olur mu?
Bilimsel çalışmalar endometriozis hadiselerinin fakat %1-2’sinde endometriozis yaralarının olduğu
yerlerde kanser geliştiğini göstermiştir. Ancak endometriozis hastalığı olamayan bayanlarda da aynı
sıklıkta kanser görüldüğü için endometriozis yaralarının kansere dönüşmediği düşünülür.
Endometriozise bağlı ağrıların menstruasyondan çabucak evvel ve mentruasyon sırasında olduğunu
duydum, benim ağrım daima bu ağrıların endometriozise bağlı olma ihtimali var mı?
Endometriozise bağlı ağrılar çoklukla menstruasyondan çabucak evvelki devirde ve menstruasyon
sırasında görülür.Hastalık ilerledikçe ağrı menstrual siklus boyunca tüm ay görülebilir.Ağrı ani başlar
yahut kronik olabilir.İleri derecede endometriozis görülen hadiselerin yaklaşık yarısında ağrı kroniktir ve
menstrual siklus boyunca görülür.Menstruasyondan çabucak evvel ve menstruasyon sırasında
şiddetlenir.Bu hadiselerde cinsel alaka sırasında da şiddetli ağrı yakınması vardır.Günümüzde hastanın
kasık ağrısı,menstruasyon periyodunda ve cinsel ,ilişki sırasında ağrı yakınması ve infertilite problemi
varsa hasta aksi ispatlanana kadar endometriozis olayı olarak kabul edilir. Endometriozisin kesin ve en
geçerli teşhis sistemi laparoskopik olarak endometriozis yaralarının izlenmesidir.
İki kere düşük yaptım, endometriozis düşüğe neden olur mu?
Tekrarlayan gebelik kayıpları ve endometriozis ortasındaki münasebet bir çok araştırmacı tarafından değişik
çalışmalarla gösterilmiştir. Endometriozisi olan hastalarda düşük ihtimalinin çok yüksek olduğu ve
tedaviden sonra birçok hastanın sağlıklı çocuk sahibi olabildiği gösterilmiştir. Bağışıklık sistemini
ilgilendiren sorunlar de endometriozis hastalığına eşlik eder, bu hastalarda görülen düşüklerin
bağışıklık sistemindeki bozukluklara bağlı olabileceği düşünülür.
Muayene sırasında tabibim rahmin geriye dönük olduğunu ve bunun endometriozis hastalığına bağlı
olduğunu tabir etti.. Bu durum ne kadar sık görülür?
Rahmin geriye hakikat dönük olması endometriozisin bulgularından biri olarak sayılabilir. Rahmin
ardında bulunan endometriozis odakları yapışıklıklara neden olarak rahmin geriye yapışmasına ve
geriye dönmesine neden olur. Endometriozisi olan hastaların yaklaşık yarısında rahim geriye dönüktür.
2 yıl evvel geçirdiğim ameliyatta rahmim, yumurtalıklarım ve tüplerim alındı. Ağrı nedeni ile doktora
başvurduğumda endometriozis olabileceği söylendi. Bu mümkün mü?
Bazen cerrahi teşebbüs ile rahim, yumurtalıklar ve tüpler alınmasına karşın endometriozis odakları
büsbütün temizlenmemiş olabilir. Bilhassa yumurtalıkları alınan hastaların menopoza girmemeleri için
östrojen ve progesteron desteği yapılır. Bu hormonlar cerrahi sırasında temizlenmeyen endometriozis
odaklarının büyümesine ve ağrılı nodüller olarak ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu üzere durumlarda
bilhassa ameliyat sırasında endometriozis odaklarının kalmış olabileceği düşünülüyorsa bu hastalara ilk
12 ay östrojen vermeden yalnızca progesteron desteği yapılabilir.
CA-125?in değeri nedir?
Yapılan birçok çalışmada CA-125 isimli antijenin kan seviyesinin ilerlemiş endometriozis vakalarında
yükseldiği gösterilmiştir. Kasık ağrısı olan endometriozis olaylarının %90’ında bu antijen yüksek
seviyelerde bulunduğundan CA-125 endometriozis hastalığının teşhisinde kullanılabilen bir parametredir.
Endometriozis ile karışan bir öbür hastalık var mıdır?
Ağrı ve infertilite endometriozisin yanında öteki birçok hastalıkta da görülebilir. Endometriozisle en çok
karışan hastalık pelvik inflamatuvar hastalık olarak isimlendirilen genital organların yaygın
enfeksiyonudur.Ayrıca yumurtalıklardaki güzel ve makûs huylu tümörler de endometriozise misal bulgulara
yol açabilir. Sindirim sistemi ve üriner sistemdeki kimi sorunlarda endometriozisle karışan hastalıklar
arsındadır. Bundan ötürü endometriozisin kesin tanısı fakat laparoskopi ile konulabilir ve laparoskopi
sırasında endometriozis yaralarından biyopsi alınarak histolojik olarak teşhis doğrulanır. Tanısı laparoskopi
ile kesinleştirilmemiş hiçbir olay endometriozis olarak tedavi edilmemelidir.
Histerektomi ameliyatı sonrasında (rahmim alındıktan sonra) adenomiyozis tanısı kondu, bu
endometriozisin değişik bir formu mudur?
Adenomiyozis endometriumun rahim duvarı içerisine yayıldığı durumdur. Bundan ötürü adenomiyozis iç
endometriozis olarak da bilinir. Adenomiyozis tipik endometriozis bulgularını verir ancak klasik
endometriozis tablosundan biraz daha farklıdır. Bu gurup hastalar çoğunlukla 40 yaş üzerindeki
hastalarıdır ve bu olayların birçok çocuk sahibi oldukları için infertilite şikayeti ile başvurmazlar.
Adenomiyozisin kesin tanısı lakin histerektomi sonrasında konulabilir. Gerçek tedavisi de rahmin
cerrahi olarak alınmasıdır.
Laparoskopi ameliyatından evvel endometriozis yahut kronik pelvik inflamatuvar hastalığım olabileceği
söylendi. Bu iki durum ortasında ne fark vardır?
Kronik pelvik inflamatuvar hastalık üreme organlarının yaygın iltihabı durumudur. Bu hastalıkta üreme
organlarının etrafında, tüplerin etrafında ve yumurtalıklarda yapışıklıklar oluşur. Çoğunlukla genç
hastalarda görüldüğünden endometriozis ile karışır. Her iki durumunda da ultrasonografik inceleme
bulguları benzeridir. Endometriozis sırasında rastlanan endometrioma kisti ile pelvik inflamatuvar
hastalıkta görülen apse ultrasonografik olarak birbirine benzeri. Pelvik inflamatuvar hastalığı olan
olayların hikayesinde ani enfeksiyon bulguları, ateş ve ağrı vardır. Pelvik inflamatuvar hastalık antibiyotik
tedavisi ile düzgünleşir. Bu iki durumun ayırıcı teşhisinde laparoskopi gereklidir.
Hidrosalpenks nedir?
Hidrosalpenks fallop tüpü içerisinde sıvı birikmesidir. Latince hidro sıvı, salpenks ise tüp manasına gelir.
Tüp içinde akışkanlığı ve ıslaklığı sağlayan sıvı çoğunlukla tüpün açık ucundan karın boşluğuna dökülür.
Şayet uç kısımda bir tıkanıklık oluşursa sıvı akışı engellenir ve tüp içerisinde biriken sıvı hidrosalpenks
dediğimiz tabloyu oluşturur.
Hematosalpenks nedir?
Hematosalpenks endometriozis yaraları olan hadiselerin tüplerinde görülür. Hemato kan, salpenks ise tüp
manasına gelir. Menstrual kanama sırasında endometriozis yaralarından akan kan ucu tıkalı olan
tüplerden karın boşluğuna akma imkanı bulamaz ve tüp içerisinde birikerek hematosalpenks dediğimiz
tabloyu oluşturur. Bu durum tüpte oluşan dış gebelik tablosu ile karışabilir ve uzun sürer.
Tüplerimin rahme yakın bölgesinde tıkanıklık olduğu ve bunun endometriozisden kaynaklandığı söylendi.
Bu sık görülen bir durum mudur?
Tüpler ile rahmin bileştiği yerde endometriozis odaklarının bulunması tüplerin tıkanmasına neden olabilir.
Tüpler rahme birleştikleri noktada çok incelir ve daralırlar. Çok küçük bir endometriozis odağı dahi bu
bölgede tıkanıklığa neden olabilir. Tüplerdeki tıkanıklığın en kıymetli nedenlerinden biri endometriozisdir.
Barsaklarda kanamalara neden olan endometriozis hastalığı ile öteki barsak hastalıklarını birbirinden
nasıl ayırt edebiliriz?
Bu ayrımı yapmanın en kolay yolu hastadan alınan hikaye ve şikayetlerin geçmişidir. Endometriozis
yaraları menstrual kanamanın olduğu periyotlarda kanar. Barsak hastalığı olan olaylarda ise kanamalar
çoğunlukla barsak hareketlerinin attığı devirde görülür. barsak hastalıkları ile ilgili sorunların kesin
tanısı için sigmoidoskopi yahut kolonoskopi yapılması ve biyopsi ile teşhisin katılaştırılması gerekir.
Endometriozi nasıl teşhis edilebilir?
Günümüzde endometriozis yaralarının direkt olarak laparoskopi ile görüntülenmesi en inançlı teşhis
metodudur.Hastanın tıbbi öyküsü endometriozisi düşündürebilir ve hastanın yapılan muayenesi ile ön
teşhis desteklenebilir. Lakin kesin teşhisin konulabilmesi için endometriozisin direkt olarak görüntülenmesi
gerekir. Bu süreç evvelce laparotomi dediğimiz açık ameliyat ile yapılırken günümüzde laparoskopik
olarak endometriozisin kesin tanısı konulabilmektedir.
Laparoskopi nedir?
Laparoskopi üreme organlarının ayrıntılı olarak incelenebilmesinin sağlayan cerrahi bir metottur.
Laparoskopi ile rahim, fallop tüpleri (yumurtalık kanalları) ve yumurtalıklar ayrıntılı olarak incelenebilir ve
karın içerisindeki öteki organlar görüntülenebilir. Göbek altından girilerek ince fiberoptik bir teleskop ile
organlar görüntülenir. Karın içerisindeki yapışıklıklar, yumurtalıklardaki kist ve gibisi patolojiler,
endometriozis ve öteki olağandışı durumlar teşhis edilebilir. Laparoskopi endometriozisin tanısı yanında
infertilite hadiselerinde da infertilite nedeninin belirlenebilmesi için kullanılan bir teşhis metodudur.
Laparoskopi sırasında karında açılan ikinci bir küçük delik aracılığı ile üreme organlarına ulaşılarak
saptanan anormallikler laparoskopik (kansız bıçaksız) olarak giderilir.
İnfertilite sorunu yahut çocuk isteği olmayan ve endometriozis ön tanısı olan bayanlara da laparoskopi
önerilebilir mi?
Hastanın bariz kasık ağrısı yakınması varsa ve endometriozis düşünülüyorsa, teşhis ve tedavi için
laparoskopi önerilebilir. Laparoskopi sırasında endometriozis yaraları yakılarak tedavi edilir. Laparoskopi
ile endometriozis tanısı kesinleştirilmeden hiçbir hastanın tedavisine başlanmaması gerekmektedir.
Second look laparoskopi nedir?
Kimi doktorlar tedavi sonrasında tedavinin sonucunu değerlendirebilmek için ikinci bir laparoskopik
incelemenin gerekli olduğunu düşünür. İkinci defa yapılan laparoskopiye second look laparoskopi denir.
Son 10-15 yıl içerisinde bu yaklaşım yaygınlık kazanmaya başlamıştır.
Endometriozisin teşhisinde ultrason ne ölçüde yardımcıdır?
Ultrasonografik inceleme ile çikolata kisti olarak da endometriomaların tanısı konulabilir. Ancak birçok
endometriozis hadisesinde çikolata kisti oluşmaz. Münasebetiyle tüm endometriozis vakalarının
ultrasonografik inceleme ile teşhisini koymak mümkün değildir.
Histerosalpingografi (HSG) olarak isimlendirilen rahim sineması endometriozis hastalığının tanısının
konulmasına yardımcı olabilir mi?
Rahim sineması ile tüpler ve rahim içi kıymetlendirilir. Tüplerdeki birtakım sorunlar endometriozis hastalığını
düşündürse de yalnızca rahim sineması ile endometriozis tanısı koyulamaz.
Laparoskopi menstrual siklusun hangi periyodunda yapılmalıdır?
Laparoskopinin menstrual siklusun hangi devrinde yapılması gerektiğine laparoskopinin yapılış
maksadına nazaran karar verilir. İnfertilite kıymetlendirilmesi için yapılan laparoskopi menstrual kanamanın
bitiminden sonraki günlerde yapılır. Hastanın ufak bir ihtimalde olsa bu periyotta hamile olmadığı kesindir
ve rahmin iç katmanı kalınlaşmamıştır. Kasık ağrısı ile baş vuran hastalarda endometriozis hastalığının
tanısı için laparoskopi menstrual siklusun rastgele bir periyodunda yapılabilir.
Laparoskopi ile evre III endometriozis tanısı konuldu. Bu ne manaya gelmektedir?
Amerikan Üreme Sıhhati Cemiyeti, tedavisini ve üreme sıhhati üzerindeki tesirini belirleyebilmek için
endometriozis hastalığını değişik evrelere ayırmıştır. Bu sınıflama yapılırken hastalığın yaygınlığı ve
üreme organları üzerindeki tesiri temel alınmıştır. Bu sınıflama ile Evre I asgarî, Evre II hafif, Evre III
orta ve Evre IV ileri seviye olmak üzere endometriozis hastalığı 4 evreye ayrılmıştır.
Endometriozis hastalarında infertilite görülme sıklığı nedir?
Yapılan çalışmalarda endometriozis hastalığı olan bayanların %30-50’sinde üreme sıhhatinin değişik
derecelerde etkilendiği belirlenmiştir. Bunun yanı sıra infertilite sorunu olan olayların yaklaşık
%20’sinde endometriozis sorunu saptanmıştır.
Endometriozisi olan hadiselerde infertilite niçin görülür?
Endometriozis hastalığı;
– Yumurtalıklarda folikül ve yumurta gelişimini pürüzler.
– Ovulasyonu yani gelişen yumurtanın yumurtalıklardan atılmasını mahzurlar.
– Sperm hareketliliğini azaltır.
– Periton sıvısının yapısını değiştirerek yumurta ve spermin etkileşmesini bozar.
Endometriozis hastalığı olanlarda neden yapışıklıklar oluşur?
Karın zarları üzerindeki endometriozis odaklarının kanaması ve bunların oluşturduğu inflamatuvar
tepkiler sonrasında bu bölgelerde yapışıklıklar ortaya çıkar.
Prostoglandin hormonu endometriozis hastalığında nasıl bir rol oynar?
Prostoglandin bir çok işlevi olan kimyasal bir unsurdur. Endometriozis hastalığı olan vakalarda
karın boşluğundaki periton sıvısında prostaglandin düzeyi yükselir. Prostoglandin düzeyini yükselmesi
yumurtalık işlevlerinde bozulmaya ve tubal işlev bozukluğuna neden olur. Bunların yanında
sperm hareketliliğinin azalmasına, sperm ve yumurta alakasının ve embryo gelişiminin olumsuz
etkilenmesine neden olur. Son günlerde yapılan çalışmalarda , yeni endometriozis yaralarında
prostoglandin düzeyini çok yüksek olduğu belirlenmiştir. Be durum, faal endometriozis hastalığı olan
hadiselerdeki bulguların ve yakınmaların neden daha fazla olduğunu izah eden bir gerçek olabilir.
Endometriozisi olan hadiselerde ovulasyon sorunu ne sıklıkta görülür?
Endometriozis olaylarının yaklaşık %50’sinde ovulasyon sorunu olduğu saptanmıştır. Bu durum
endometriozis hastalığına bağlı infertilite sorunlarının tedavisinde kesinlikle göz önüne alınmalıdır.
Endometriozis hastalığına bağlı ağrı nasıl tedavi edilir?
Endometriozis hastalığına bağlı ağrının tedavisinde nonsteroidal anti-inflamatuvar ilaçlar olarak
isimlendirilen, steroid yapısında olmayan ağrı kesiciler tesirlidir. Bu ilaçlar ile hadiselerin birçoğundaki ağrı
sorunları çözülebilir. Bu olayların tedavisinde ağrı şiddetlenmeden ilaçları kullanmaya başlamak
gerekir.
Endometriozisdeki ağrıyı denetim etmek için hormonal tedavi önerilebilir mi?
Uzun bir periyot endometriozis olaylarının birçoğunda doğum denetim hapları muvaffakiyet ile kullanıldı. 1980
yılından itibaren bir ilaç yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Son yıllarda ise
endometriozis tedavisinde GnRh-agonistleri olarak isimlendirilen ilaçlar daha yaygın olarak
kullanılmaktadır.
Yaklaşık 6 aydır ilaç tedavisi sürmesine karşın yakınmalarım devam ediyor. Bunun sebebi ne olabilir?
Tedavisi devam eden hastaların yaklaşık üçte biri tedaviye yanıt vermeyebilir ve bu hastaların
yakınmaları devam eder. Bu kullanılan ilacın endometriozis yaralarının bulunduğu bölgeye
ulaşamamasından yahut yaraların bulunduğu dokunun özelliklerini yitirerek ilaca yanıt vermemesinden
kaynaklanabilir.
Endometriozis hastalığı olan olaylar çocuk sahibi olmayı dilek ettikleri takdirde ne vakit tedaviye
başlamalıdır?
Genel yaklaşım laparoskopi sırasında saptanan endometriozis yaraların tamamı ile temizlenerek,
gebeliğin oluşmasının beklenmesidir. Birinci 6 ay mühletince gebelik oluşmadığı takdirde tıbbi tedaviye
başlanabilir. Laparoskopik cerrahi ile bütün odaklar temizlenemiyorsa laparoskopiyi takiben çabucak ilaç
tedavisine de başlanır. birtakım olaylarda ise laparoskopik olarak endometriozis tedavisinden evvel tıbbi
tedavi ile mevcut endometriozis yaralarının küçülmesi sağlanır. Bu yaklaşım laparoskopi sırasında
yapılacak olan cerrahi süreci kolaylaştırabilir.
Tıbbi tedavi sırasında menstrual kanamalarım devam etmekte bu durum tedavinin başarılı gitmediğini mi
gösterir?
Her ne kadar tıbbi tedavi sırasında menstrual silklusların durması beklense de hadiselerin yaklaşık
%60’ında tam bir kanama olmamakla birlikte lekelenme usulünde kanamalar devam edebilir.
Endometriozis tedavisinin takibi nasıl yapılır?
Endometriozis tedavisinin sonuçlarını takip etmenin en yeterli yollarından biri kandaki östrojen düzeyinin
ölçülmesidir. Büyük endometriozis yaraları ise 3 aylık ultrasonografik incelemelerle takip edilebilir. Bunun
yanı sıra jinekolojik muayene de endometriozise bağlı bulgularının azaldığını bize gösterebilir. Hastanın
bulgularının azalmış olması, kasık ağrılarının ve cinsel alaka sırasındaki ağrı yakınmasının azalması da
hastalığın güzelleştiğinin göstergeleridir. Tedavide hedef gebelik elde etmek ise gebeliğin gerçekleşmesi
tedavinin muvaffakiyetinin kesin bir göstergesidir.
GnRh-agonistleri olarak isimlendirilen ilaçların endometriozis tedavisinde yeri nedir?
GnRh-anologları beyinde hipofiz bezinden FSH (folikül uyarıcı hormon) ve LH (lüteinize edici hormon)
üzere hormonların salınmasını sağlar. Bu ilaçlar tertipli olarak aşikâr bir dozda kullanıldığından FSH ve LH
hormonlarının süreksiz olarak salınmasını ve bundan sonra bu hormonların üretiminin durmasını
sağlar.böylece hastada süreksiz bir menopoz durumu sağlanır ve endometriozis odakları gelişmez.
Endometriozis tedavisinde testosteron hormonunun yeri var mıdır?
Endometriozis tedavisi için yaklaşık 30 yıl evvel gündeme gelen testosteron tedavisi birçok yan
tesirinden ötürü günümüzde terk edilmiştir.
Doğum denetim haplarının endometriozis tedavisindeki yeri nedir?
Doğum denetim haplarının endometriozis tedavisindeki kullanımı günümüzden 35 yıl öncesine
dayanmaktadır. Bu haplar ovulasyonu durdurarak bedendeki yumurtalıklardan salınan östrojen
hormonunun azalmasına neden olur. Östrojen seviyesi düştüğünde endometriozis yaraları düzgünleşir. Doğum
denetim haplarında bir ölçü östrojen bulunmaktadır, endometriozis tedavisinde düşük ölçü östrojen ve
yüksek ölçüde progesteron içeren doğum denetim hapları tercih edilir.
Hafif endometriozis hadiselerinin tedavi edilmemesi uygun bir yaklaşım mıdır?
Geçmiş yıllarda minimal endometriozis hadiselerinin 2 yıllık takip müddeti içerisinde %60’ının hamile kalacağı
varsayılarak bu olayların tedavi edilmemesi düşünülürdü. Lakin günümüzde laparoskopik olarak teşhisi
konulmuş tüm endometriozis olaylarının birebir seansta gerek lazer gerekse elektrokoter yardımı ile tedavi
edilmesi önerilmektedir. Laparoskopi sonrasındaki 9-12 ay içinde gebeliğin elde edilemediği durumlarda
başka tedavilere de başlanması önerilir.
Laparoskopik cerrahi endometriozis tedavisinde ne kadar başarılıdır?
Laparoskopik cerrahinin endometriozis tedavisindeki başarısı hastanın evvelki durumuna ve uygulanan
cerrahi prosedüre bağlıdır. Minimal endometriozis olaylarının % 65’inde orta derece endometriozis
hadiselerinin % 50’sinde ve ileri derece endometriozis hadiselerinin % 40’ında infertilite problemi
laparoskopik cerrahi ile tedavi edilebilmektedir. Bunun yanı sıra laparoskopik cerrahi sonrası verilen
tedavinin muvaffakiyet sonuçlarını olumlu istikamette tesirler.
Endometriozis olaylarında tüp bebek tedavisinin yeri nedir?
Cerrahi ve tıbbi yaklaşımlarla tedavi edilemeyen olaylarda tüp bebek tedavisi ile gebelik elde edilebilir.
Endometriozis hastalığının tedavi sonrasında tekrarlama ihtimali nedir?
Endometriozis hadiselerinin yaklaşık %10?unda cerrahi ve/veya tıbbi tedaviyi takiben hastalık
tekrarlayabilir. Tedavi sonrasında gebelik elde edilen hadiselerde endometriozisin tekrarlama ihtimali çok
daha düşüktür. Endometriozis hastalığının evresi arttıkça tedavi sonrasında tekrarlama ihtimali de artar.
