Kadında mesane (idrar kesesi), rektum (kalın barsağın en son kısmı), rahim ve barsağın her hangi bir kısmının birlikte yahut tek olarak vajenin (kadın yolu) ön, art duvarı yahut kubbesinden sarkması pelvik organ sarkması (POP) olarak isimlendirilir. Bu durum bayanda idrar kaçırma, tutuk idrar yapma, pelvik bölgede rahatsızlık ve sarkma hissi, yürürken zorlanma, pelvik bölgede ağrı, sık idrar yolu iltihapları ve cinsel fonksiyon bozuklukları üzere rahatsızlıklara yol açabilir
Her ne kadar toplumda bayanlarda pelvik organ sarkması görülme sıklığını belirlemek hayli güç ise de bu bahis ile ilgili yapılan çalışmalarda bayanların tüm ömürleri boyunca %30-50’sinde pelvik organ sarkması olduğu ve görülme sıklığının çocuk doğurmuş, müdehaleli ve sıkıntı doğumu olan bayanlarda arttığı tespit edilmiştir.
Kadında pelvik organ sarkması için risk faktörleri doğum sayısının artması, doğumlarda çocuğun yüksek doğum yüklü olması, müdehaleli doğumlar, yaşlanma ve pelvis tabanını oluşturan kaslarda zayıflık olarak sayılabilir. Bu mevzuyla ilgili bir çalışmada bir çocuğu olan bayanlarda çocuğu olmayan bayanlara nazaran riski 4 kat, 2 çocuğu olan bayanlarda ise 8 kat fazla olarak bulunmuştur.
Pelvik organ sarkması için en uygun tedavi planlanırken hastanın genel sıhhat durumu, pelvik organ sarkmasının yol açtığı yakınmalar, ömür kalitesi üzerindeki olumsuz tesiri ve pelvik organ sarkması şiddeti göz önüne alınmalıdır. Bayanlarda pelvik organ sarkmasının yeni tedavi seçenekleri ameliyat dışı tedaviler, vajen içine yerleştirilen mekanik destekleyiciler (pesser) ve ameliyat tedavileri formundadır.
Ameliyatı kaldıramayacak yaşlı hastalarda şiddetli sarkmalarda vajene doktor tarafından yerleştirilen mekanik destekleyiciler hastalara fayda sağlamakla birlikte vajende tahriş, dolgunluk hissi, yara ve tekrarlayan iltihap oluşturma üzere yan tesirleri bulunmaktadır.
Ameliyatla tedavide temel maksat hastanın pelvis organlarının uygun olağan anatomilerinin sağlanması ve münasebetiyle idrar yolları, barsak sistemi ve cinsel fonksiyon ile ilgili yakınmalarının ortadan kaldırılmasıdır. Cerrahi tedavi vajen yoluyla ya da karından gerçekleştirebilir, tıpkı seansta rahim alınabilir ya da alınmayabilir ve sıklıkla sentetik yahut biyolojik dayanak gereçleri (meşler) kullanılır. Karından gerçekleştirilen pelvik organ sarkması ameliyatlarında klasik karından açık ameliyat ya da laparoskopik yahut robotik prosedürler kullanılabilir. Pelvik organ sarkması cerrahisi sırasında şayet hastanın pelvik organ sarkmasına eşlik eden idrar tutma kaslarında yetersizliğe bağlı idrar kaçırma durumu da var ise tıpkı seansta meş kullanılarak yapılan askı ameliyatları ile idrar kaçırma da tedavi edilmelidir.
Ancak idrar kaçırmanın nedeni ameliyat öncesi kesinlikle ürodinamik (mesanenin boşaltım ve dolum kademelerini kıymetlendiren test ) formüllerle ortaya konulmalıdır. Cerrahi prosedür seçimi cerrahın tecrübesi, pelvik organ sarkmasının şiddeti ve tipi (ön, art duvar ya da vajen kubbesi sarkmaları), hastanın yaşı, hastanın şikayetleri, sıhhat durumu ve ek hastalıklarının olup olmamasına nazaran yapılır.
Vajen ön duvar sarkmalarında (sistosel) klasik cerrahi tedavi sıklıkla vajinal yoldan uygulanır ve mesane iki yanından rahim ağzına gerçek uzanan dayanak dokusunun orta hatta birleştirilmesi aslına dayanır. Bu teknikte hastanın hasarlı dokuları direk onarılma usulü ile düzeltilir. Bu yolda mesane altında sentetik yahut biyolojik takviye materyalleri (meşler) kullanılmaz. Son vakitlerde sentetik yahut biyolojik meş kullanılarak vajen yoluyla uygulanan ön duvar sarkma cerrahi tedavileri başarılı sonuçlar vermektedir.
Vajen art duvarı sarkmasında çoklukla vajen yoluyla cerrahi tedavi uygulanır ve zayıflamış vajen mukozası çıkartılıp vajen her iki kenarındaki dayanak dokular orta hatta birleştirilir. Art duvar tamirlerinde çoklukla meş kullanılmaz. Vajen kubbesinden olan şiddetli sarkmalarda (rahim sarkması yahut rahimi alınmış hastalarda vajen güdüğü sarkması) hem vajinal yoldan hem de karından cerrahi tedavi yolları kullanılmaktadır. Vajen yolundan uygulanan ameliyatlar sakro spinöz tespit (leğen kemiğinde (pelvis) sakrumdan spinal çıkıntıya uzanan bağa vajenin kubbesinin tespit edilmesi) ve 4 kollu sentetik meş kullanılarak vajen kubbesinin asılması ameliyatlarından oluşur. Sakrospinöz tespit ameliyatında meş kullanılmamaktadır. Halbuki 4 kollu meş uygulanımında epey fazla ölçülerde sentetik yahut biyolojik dayanak gereci ( meş ) kullanımı kelam bahsidir.
Vajen kubbesinden olan sarkmalarda karın yolundan uygulanan ameliyat sakrokolpopeksi ameliyatıdır. Bu ameliyatta hastanın rahimi daha evvelden alınmamışsa rahim korunularak vajen ön ve art duvarına tespit edilen sentetik bir meş aracılığıyla sakrum kemiği ön yüzdeki promontoryum denilen çıkıntıya rahim ve vajen tespit edilir. Şayet rahim daha evvelden alınmışsa ve sarkan organ vajen güdüğüyse bu defa de tekrar vajen ön ve art yüze yerleştirilen sentetik bir meş aracılığıyla vajen güdüğü sakrum kemiği promontoryum bölgesine tespit edilir. Sakrokolpopeksi ameliyatları hem klasik karından açık ameliyat metodu hem de laparoskopik yahut robotik formülle gerçekleştirilebilir.
Karından yapılan sakrokolpopeksi ameliyatlarının muvaffakiyet oranları vajinal yoldan yapılan sakrospinöz tespit ameliyatlarından daha yüksek bulunmuştur. Dört kollu meş kullanılarak vajen yoluyla uygulanan sarkma ameliyatlarının orta ve uzun periyot takiplerinde sentetik meşe bağlı önemli komplikasyonlar görüldüğü için bu ameliyatlar konusunda karar verirken çok dikkatli olunmalıdır. Kapsamlı bir ameliyatı kaldıramayacak kadar yaşlı ve ek önemli hastalıkları olan şiddetli sarkması olan ve cinsel münasebet çağının dışındaki hastalarda vajenin kapatılması (kolpoklezis) ameliyatı uygulanabilir. Ayrıyeten bu hasta kümesine pesser uygulaması da mümkündür.
