PCOS Polikistik Over Sendromu ve OHSS Ovarian Hiperstimulasyon Sendromu

Polikistik over sendromu ülkemizde epey sık görülen bir hastalıktır. Öne

çıkan belirtileri adet düzensizliği, tüylenme ve çocuk sahibi olmada

güçlüktür. Şayet hasta şişmansa bu belirtiler daha da ağırlaşır. Son yıllarda

hastalığın bedendeki insulin direnci ile bağlı olduğu anlaşıldı. Görülme

sıklığı ülkeden ülkeye değişmekle birlikte % 20’lere kadar çıkabilmektedir.

PCOS’lu hastaların yarısından fazlası şişmandır. Bu hastalarda karın etrafında biriken yağ

(santral obezite, elma tipi yağlanma) insulin direncini daha da artırır. Bu nedenle bu hastalıkta

ileride tip II diabetes mellitus (şeker hastalığı) gelişme riski vardır.

Yukarıda sayılan belirtilerin olduğu hastalarda transvajınal ultrasonografi yapılarak

yumurtalıkların görünümüne bakılmalıdır. Ayrıyeten hormon analizleri ve glikoz tolerans testi

yapılması gereklidir.

Tedavi

Şişman PCOS hastalarına her şeyden önce kilo vermeleri önerilmelidir. Bu durum

duraklamış olan yumurtlamayı tekrar başlatarak tüylenme ve adet düzensizliğini azaltabilir.

Daha sonra şayet hastanın çocuk isteği varsa clomifene isimli ilaç hekim gözetiminde

kullanılabilir. Hastaların %80’inde yumurtlama olur ve 6 aylık tedavi sonunda gebelik oranı

%40-50 civarındadır. Clomifene’e yanıt vermeyen hastalara gonadotropin içeren iğne

formunda ilaçlar verilir. Laparoskopik ovarian diatermi denilen ve yumurtalıktaki kistlerin tek

tek yakıldığı tedavi ise bir alternatif olarak düşünülebilir.

Metformin içeren ve şeker hastalarının da kullandığı ilacın da clomifene’e dirençli

olgulardayumurtlama oranlarını artırdığı istikametinde bulgular vardır. Lakin birinci seçenek olarak

kullanılmaz. Çünkü clomifene den daha üstün değildir. Clomifene ile kombine olarak

kullanıldığında yumurtlamayı artırabilir. Fakat ne zayıf ne de şişman hastalarda gebelik

oranları artmaz. Ama şişmanlığın gebelik ve canlı doğum oranları üzerine olumsuz etkileri

olduğu gösterilmiştir.

Yardımcı üreme teknikleri PCOS lu hastalarda çok tesirlidir. PCOS lu hastaların

yumurtalıkları olağan hastaların yumurtalıklarına nazaran yardımcı üreme teknikleri tedavilerine

çok farklı karşılık verebilir. PCOS gonadotropin tedavisine çok hassastır, çok yumurta oluşumu

ile karşılık verebilir ama bu yumurtaların birçoklarının döllenme potansiyeli düşüktür. Çok yumurta

elde edildiği vakit OHSS (ovarian hiperstimulasyon sendromu) riski yüksektir. Ağır OHSS

tüm olguların yaklaşık %2’sini oluşturur. Lakin hayatı tehdit eden hipovolemi (kan hacminin

azalması), hemokonsantrasyon (kanın yoğunluğunun artması), olguria (idrar miktarının

azalması), elektrolit dengesizliği, karaciğer işlev bozukluğu, tromboemboli, ascit (karın

boşluğunda sıvı birikmesi), hidrotorax ( göğüs boşluğunda sıvı birikmesi) ve adult respiratuar

distress sendromu ( teneffüs yetmezliği) üzere durumlar gelişebilir.

OHSS sınıflandırılması

Hafif OHSS

– Hafif karın ağrısı

– Karında şişlik hissi

– Yumurtalık çapı <8 cm3

Orta OHSS

– Bulantı ve/veya kusma

– Orta şiddette karın ağrısı

– Ultrasonda ascit görülmesi

– Yumurtalık çapı 8-12 cm3

Ağır OHSS

– Ascitle birlikte hydrotorax var ya da yok

– Olguria

– Yumurtalık çapı>12 cm3

– Hemokonsantrasyon, hematocrit> %45

– Hipoproteinemi

Kritk OHSS

– Ağır ascit yahut hidrotorax

– Oliguri yahut anuri

– Hematocrit>55

– Beyaz hücre sayısı >25000/ml

– Teneffüs yetmezliği

– Tromboemboli

OHSS nin oluşum düzeneğindeki ana öge damar geçirgenliğinin artmasıdır. Böylece

damar içindeki sıvı dışarı kaçar ve öncelikle karın boşluğunda birikir. Vascular endotelial

growth factor (VEGF) PCOS lu hastaların yumurta toplama gününde kan ve follikül sıvısında

yüksek bulunmuştur. Bu nedenle OHSS gelişiminde kıymetli bir etken olarak görülmektedir.

Diğer etkenler hastanın genç olması, zayıf olması, daha evvel OHSS geçirmiş olması ve

yumurtlamanın tetiklenmesinde hCG kullanılmış olması. Hamile kalınan sikluslarda daha fazla

olması hCG ile kontağını da güçlendirmektedir. Artan hCG VEGF salınımını da

artırmaktadır.

OHSS den korunma

– Tüp bebek tedavisi sırasında kullanılan ilaçların dozlarını düşük tutmak

– Tedaviye metformin ek etmek

– Yumurtalıklar çok karşılık vermişse ilaçları kesmek

– Damardan önlem olarak albumin verilmesi

– Tüm embryoları dondurarak transferi ertelemek

– Tedaviyi iptal etmek

OHSS gelişen hastalarda hematocrit seviyesi %45 in üzerine çıktığı anda hastaneye yatırmak

gerekir.

Başa dön tuşu