Kürtaj yahut gebelik sonlandırılması rahim içindeki bir gebeliğin özel prosedürlerle sona erdirilmesidir. İstenmeyen gebeliklerin sonlandırılması ülkemizde reşit bayanlara tanınan yasal ve çağdaş bir haktır.
Kürtaj (orjinal söylenişi ile küretaj) süreci sırf Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanınca ve bu mevzuda sertifikası olan tabiplerce sıhhat kuruluşlarında yahut muayenehanelerde uygulanır. Ve elbette yapılan süreç doktorla hasta ortasındadır.
Türkiye Cumhuriyeti maddelerine nazaran istenmeyen gebelikler bayanın isteğiyle 10. gebelik haftasına kadar sonlandırılabilir. Kişi evli ise eşinin de onayı gerekirken, evli değil ise ve 18 yaşını doldurmuş ise kendi isteği ve isteği kafidir. Yaşı 18’den küçük bayanlarda ise velinin onayı gereklidir.
Gebeliğin anne yahut bebek için tıbben sakıncalı olması durumunda ise (bebeğin sakatlığı ya da annenin gebeliği kaldıramayacak kadar hasta olması durumlarında) 10 haftadan daha büyük gebelikler de sonlandırılabilir. Bu türlü bir durumda birden fazla uzman hekimin heyet kararı vermesi gereklidir.
Kürtajın tüm riskleri gebelik haftası büyüdükçe artar.
Esasen yasal hudut da bu nedenlerle tespit edilmiştir. 10 haftadan daha büyük gebeliklerin sonlandırılması tıbbi olarak da daha sorunludur.
Bu yüzden kürtaja karar verildiğinde yasal hudut olan 10. haftanın geçirilmemesi gerekir. Adet gecikmesi olmasa bile gebelik kuşkusunda kesinlikle bir jinekoloğa müracaat edilmelidir.
Sıkça sorulan sorulardan birisi gebeliğin birtakım ilaçlar kullanılarak sonlandırılıp, sonlandırılamayacağıdır. Yurt dışında birtakım ülkelerde kullanılan düşük ilacı (RU-486) Türkiyede kullanılmamaktadır. Ayrıyeten adet gecikmesinde bazen doktorların uyguladıkları ve halk ortasında adet söktürücü olarak tanınan hap ve iğneler ise gebelik sonlandırılmasında işe yaramazlar.
Dünyanın pek çok ülkesinde ve de bizde gebelik sonlandırılması hala vakum tekniği ile yani enjektör içersine negatif basınçla çekme halinde uygulanmaktadır.
Kürtaj aslında söz manası olarak “kazımak” manasına geldiğinden ötürü rahim içersinden doku almak gayesiyle değişik gayelerle da uygulanabilir. Yani aslında kürete etmek (kürtaj) yalnızca gebelik sonlandırma için yapılmaz.
Bilhassa bayanlarda görülen kanama bozukluklarında ve menopoz sonrası kanamalarda teşhis hedefli küretaj yapılabilir. Ayrıyeten infertilite (kısırlık) araştırmalarında yumurtlama olup olmadığını anlamak vb. emelli kürtaj da uygulanabilir.
Kürtajın tipleri nelerdir ?
1. Gebelik Boşaltımı
Üreme çağındaki bayanlarda en sık uygulanan kürtaj formudur. İstenmeyen gebeliklerin sonlandırılması maksadı ile yapılır.
2. Probe Küretaj
Kanama bozukluklarında ve bilhassa menopoz sonrası kanamalarda teşhis gayeli yapılan süreçtir. Özel aletler (küret) ile rahim içi, kürete edilir (kazınır). Şiddetli ve uzun müddetli kanamalarda hem altta yatan sebebi tespit edebilmek, hem de çok kanamayı durdurmak emeliyle uygulanabilir.
Bu süreç sayesinde endometrial hiperplazi, rahim kanseri, rahimde yaşa bağlı zayıflama (atrofi) teşhisi konabilir.
3. Fraksiyone Küretaj
Uygulanış emeli probe küretaj ile çabucak hemen birebirdir. Lakin burada rahimin içini döşeyen zar katmanından ve rahim ağzının içini döşeyen kanaldan başka farklı örnekler alınır ve patolojik incelemeye gönderilir. Bilhassa rahim kanseri ve rahim ağzı kanserinin ayrımında kıymetli bir teşhis aracıdır.
4. Revizyone Küretaj
Tabiatıyla olan bir düşükten sonra içeride kalan plasenta yahut fetusa ilişkin modülleri temizlemek için yapılan küretaja verilen isimdir. Düşüğün tam olduğu yani içeride modül kalmadığı düşünülse bile revizyone küretaj yapılabilir.
Ayrıyeten doğumdan sonra içeride plasenta (çocuğun eşi) modülleri kaldığından şüpheleniliyorsa, özel küretler ile kalan modüller alınır. Bu süreç de revizyone küretaj olarak kıymetlendirilir.
5. Endometrial Dating (günleme)
İnfertilite (kısırlık) teşhisinde yumurtlamanın olup olmadığını anlayabilmek için adet adetin 21. gününde rahim içersinden örnek alınır.
Yumurtlamadan sonra salgılanan progestron hormonunun tesiri ile endometrium sekresyon (salgılama) fazına girer. Endometrial dating’de hedef endometrium durumunun adet siklusu ile uyumlu olup olmadığı anlamaktır. Bu emelle rahim içinden özel bir küret ile tek bir örnek alınır.
Yumurtlama varlığını ve birebir vakitte kalitesini test etmek gayesiyle yakın bir tarihe kadar hayli yaygın uygulanan bu yol (endometrial dating) yani rahim iç katmanının günlemesi artık günümüzde yavaş yavaş geçerliliğini yitirmektedir.
Gebelik sonlandırılması maksadıyla yapılan kürtaj sürecinin tekniği nedir, kürtaj nasıl uygulanır ?
Kısaca bilgi vermek gerekirse vajina ve rahim ağzı, süreç esnasında mikrop kapmasını engellemek maksadıyla dezenfektan sıvılarla temizlenir ve rahim ağzını sabitlemek için plastik bir alet vajinadan yerleştirilir ve genel anestezi için anestezi uzmanı tarafından gerekli ilaçlar verilir.
Nadiren lokal anestezi de uygulanabilir. Fakat lokal anestezi daha evvel olağan doğum yapmış bayanlarda daha rahat uygulanabilir, aksi takdirde genel anestezi tercih edilmelidir.
Daha sonra çok ince plastik kanüller (borucuk)rahim ağzından rahim içine yerleştirilir. Bazen rahim ağzının genişletilmesi maksadıyla daha geniş çaplı plastik kanüller kullanılması gerekebilir. Bu durumda da rahim ağzını genişletmek için buji ismi verilen aletler kullanılır.
Kanül yerleştirildikten sonra kanüle bir enjektör iliştirilir. Enjektörde oluşan vakum yardımıyla rahimin içi vakumla boşaltılır.
Kürtajdan sonra ne olacak ?
Süreçten sonra ayılma odasına alınarak burada yarım/bir saat kadar dinleneceksiniz.
Süreç sonrası olağan bir halde konutunuza ya da işinize gidebilirsiniz. Hekiminiz öbür bir halde önermediyse herşeyi yiyip içebilirsiniz. Bu mevzuda rastgele bir kısıtlama yoktur. Uzun müddettir aç olduğunuz için şekerli birşeyler yemenizde fayda vardır.
Genel anestezi sonrası 6-8 saat otomobil kullanmak üzere dikkat isteyen aktivitelerde bulunmamanız uygun olacaktır.
O gün ve sonraki gün kasıklarınızda hafif biçimde adet sancısı gibisi ağrılarınızın olması olağandır. Bu durumda rastgele alışık olduğunuz ağrı kesiciyi alabilirsiniz.
Merkezimizde süreç esnasında hami olarak antibiyotik uygulaması yapmaktayız. Münasebetiyle ek olarak kürtaj sonrasında antibiyotik kullanmanıza (özel bir sebep kelam konusu değilse) gerek yoktur.
Süreç sonrası 3-4 gün kadar lekelenme biçiminde kanamanız olacaktır. Kanama ile birlikte ufak pıhtı ya da kesimler da düşebilir. Bu büsbütün olağan bir durumdur. Buna karşılık kanamanın hiç olmaması da olağandışı bir durum olduğu manasına gelmez. Bu nedenle kanamanız olmasa da endişelenmeyiniz. Ayrıyeten adet kanaması biçiminde fazla bir kanamanız olursa da kesinlikle doktorunuzu arayınız.
Süreçten sonra duş halinde ayakta banyo yapabilirsiniz, fakat lekelenmeler devam ettiği sürece havuza, denize girmek sakıncalıdır.
Süreçten sonra 4-5 gün kadar alakaya girilmesi de rahim ağzı genişletme süreci uygulandığından uygun değildir. Ayrıyeten kanamanız devam ettiği sürece de cinsel bağ sakıncalıdır. Kanamanız bittikten sonra bağlantıya girebilirsiniz.
Şayet süreçten sonra beklenmeyen bir biçimde ateş yükselmesi olursa kesinlikle doktorunuzla temas etmelisiniz.
Bir öbür sık sorulan soru da birinci gebelikte kürtaj olan bayanların bir daha hamile kalıp kalamayacakları bahsidir.
Uygun koşullar altında, deneyimli bireylerce gereği üzere yapılan gebelik sonlandırmalarında bu türlü bir tehlike kelam konusu değildir. Eski devirlerde vakum tekniği kullanılmadan yalnızca “küret” kullanılarak yapılan kürtajlarda rahim içersinin hasarlanma mümkünlüğü daha fazla idi. Ayrıyeten yeniden evvelki yıllarda, tesirli dezenfektan ve antibiyotikler olmaması nedeniyle yapılan süreç sonrasında enfeksiyon (iltahaplanma) mümkünlüğü fazla olduğundan bu türlü bir inanış geçmişten günümüze kadar gelmiştir.
Lakin günümüzde hijyenik bir ortamda ve uygun teknikle deneyimli tabiplerce yapılan kürtajlarda birinci gebelik de olsa süreç sonrası komplikasyon (istenmeyen bir problem) oluşma mümkünlüğü yok denecek kadar azdır.
Dikkat !
Çok küçük gebeliklerde bazen gebelik eseri boşaltılamayabilir ve gebelik rahim içersinde devam edebilir. 5 haftadan küçük gebeliklerde bu durum daha sık görülür. Fark edildiğinde 1 hafta sonra sürecin tekrarı gerekebilir. Bu nedenle kürtajın en erken 5-6. haftalarda yapılması ve denetime de gidilmesi bu sebepten kıymetlidir.
Kürtaj sonrası “parça kalması” nedir?
Yasal gebelik tahliyesi sonları içerisinde (<10. gebelik haftası) ve tarzına uygun olarak yapılan kürtaj uygulamalarında yaklaşık olarak %2-3 oranında gebeliğin birtakım modüllerinin tam alınanaması sorunu ortaya çıkabilir. Bilhassa de rahim içersinde myomu olan ve rahim iç boşluğunun bu myom yüzünden olağan anatomisinin bozulduğu durumlarda bu sorun ortaya çıkabilir. Bu durum kendini bir iki hafta geçmesine rağmen devam eden kanama biçiminde aşikâr eder. Kimi durumlarda bilhassa de büyük gebelik haftalarında uygulanan kürtaj sürecinde modül kalırsa vajinadan kanamayla birlikte modül düştüğü de gözlenebilir. Kesin teşhis ultrason incelemesiyle konabilir. Kesim kaldığına tam olarak karar verilemiyorsa rahim kasılmasını artırıcı kimi ilaçlar ve antibiyotikler verilir. Kesim kaldığından muayene sonrası emin olunan durumlarda ise ekseriyetle yapılan süreç bu kesimleri temizlemek için daha kısa da olsa ikinci bir kürtaj süreci uygulanmasıdır. Kürtaj sonrası rahim içinde kan birikmesi
Bilhassa çok küçük gebelik haftalarında ve rahim ağzı çok dar olan bayanlardaki kürtaj uygulamalarında görülebilir.
Küçük gebelik haftalarında süreç sonrası devam eden kanama rahim içinde birikir ve bu da rahimin çok büyümesine ve kramp şeklinde kasık ağrılarının oluşmasına neden olur. Yapılan muayenede rahimin olağandan daha büyük olduğu ve içerisinde kan birikimi olduğu saptanır ve rahim ağzı genişletilmesi yapılarak rahim boşaltılır ve sorun hallolur Bu da çok az görülen bir sorundur.
Kürtajdan sonra adet gecikmesi
Kürtaj sonrasi birinci adet ekseriyetle 1 ay sonra görülür. Kürtajın yapıldığı gün adet kanamasının birinci günü olarak kabul edilir ve olağanda kaç günde bir adet görülüyor ise o kadar mühlet sonra birinci adetin olması beklenir. Nadiren bu müddet 50-60 güne kadar uzayabilir.
Şayet beklenen günde adet görülmez ise kesinlikle jinekolojik kıymetlendirme gerekir. Şayet adet gecikmesine sebep olan şey gebeliğin devamı yahut rahim içersinde oluşan Asherman Sendromu (rahim içersinde ağır yapışıklıklar oluşması ve buna bağlı olarak adet az görme yahut adet görememe) üzere bir sorun değil ise ilaçlar kullanılarak adet görülmesi sağlanır.
Kürtajda Ne cins Anestezi Kullanılır ?
Gebelik sonlandırılması genel anestezi altında yahut lokal anestezi ile gerçekleştirilebilir. Daha evvel doğum yapmamış bayanlarda rahim ağzı küçük ve kapalı olduğundan genel anestezi altında rahim ağzı açılma süreci yapılması daha konforludur. Sürecin kendisi 10-15 dakika, genel anestezi alma durumunda ise tüm süreç ortalama 30 dakika kadar sürmektedir. Daha evvel olağan doğum yapan bayanlarda lokal anestezi ile kürtaj uygulaması da yapılabilir.
Lokal anesteziyle yapılan kürtaj uygulamalarında süreç esnasında en sık rastlanan sıkıntılar nelerdir?
Lokal anestezide uygulanan anestezik hususa çok hassaslık ve vazovagal senkoptur (rahimin sabitlenmesi gayesiyle takılan alet nedeniyle refleks olarak bayılma oluşması). Bu, süreksiz ve selim bir durumdur. Yaklaşık %1 oranında görülür.
-İşlemden çabucak sonra en sık görülen sorun bulantı ve kusmadır. Bazen bayılma hissi de oluşabilir. Bu durum da yaklaşık %1 oranında gözlenir ve hayati tehlike yaratmayan süreksiz bir durumdur.
-Bazen rahim ağzı kanülün geçmesine müsaade vermeyecek halde sert olabilir ve süreç yarıda bırakılabilir (çok nadiren karşılaşılan bir durumdur). Tahliye rahim ağzını açıcı bir ilaç uygulamasın takiben birkaç gün sonrasına ertelenir.
Genel anestezi verilerek uygulanan kürtaj süreci bittikten yaklaşık 1 saat sonra meskeninize dönebilirsiniz.
Bir hafta sonra denetim için tekrar gelmeniz değerlidir. Bu denetim muayenesinde size ayrıyeten aile planlaması hakkında bilgi verilecek ve size uygun olan korunma yolu tartışılacaktır.
