Doppler USG ya da Renkli Doppler Ultrason damar yapılarını incelemek için kullanılan bir sistemdir. Sadece gebelik takibi sürecinde kullanılmaz, bir çok hastalığın teşhisinde renki doppler ismi verilen sistemler kullanılmaktadır. Bu araçlar, tek başlarına bir aygıt olarak bulunabildiği üzere, günümüz çağdaş teknolojilerinde 4 boyutlu ultrason aygıtlarının içerisinde halihazırda yer almaktadırlar.
Gebelik takibi sürecinde; Umblikal damar ismi verilen, bebeğin göbek kordonundaki damarların incelenmesinde renki dopler ultrason kullanılır. Öteki ultrason sistemleri üzere ses dalgaları prensibiyle çalışır.
4 Boyutlu Ultrason (4d ultrasound)
4 Boyutlu ultrason ya da bir öbür ismiyle 4d sonografi; en, uzunluk ve derinlik boyutlarını bir ortada içeren 3 boyutlu (uzaysal) görünümün eş vakitli bir biçimde (real time), bir monitör aracılığıyla görüntülenmesine imkan sağlayan, son derece gelişmiş, çağdaş bir eserdir.
Geçmişte üç boyutlu ultrason aygıtları kullanılarak gerçekleştirilen incelemeler vasıtasıyla annenin rahmindeki bebeğe ilişkin hareketler gecikmeli bir halde görüntülenebilirken, 4 boyutlu ultrasonografinin kullanımı ile birlikte, anne rahmindeki bebeklerin kaşlarını çatması, esnemesi, parmak emmesi, gülmesi ve gibisi öbür hareketlerini anlık ve süratli bir biçimde izlemek mümkün olmaktadır.
Günümüzde kullanılan klasik-geleneksel ultrason aygıtlarının temel çalışma prensipleri şu formda açıklanabilir; özel bir aygıt kullanılarak anneye temas ettirilir, aygıtın temas ettiği uçtan yayılan yüksek frekanstaki ses dalgalarının farklı yoğunluklardaki dokular üzerinden yansıyarak bir manzara oluşturur ve bu manzara bir monitör üzerine yansıtılarak anne rahmindeki bebeğin hareketleri ve genel durumu gözlemlenir.
Önceleri kullanılmakta olan 3 boyutlu ultrason sistemlerinde, anne karnındaki bebeğin imgesi, incelemeden ortalama 10 – 15 dakika içerisinde oluşmaktaydı, ayrıyeten bebeğe ilişkin imajın tam ve net bir biçimde yaratılamaması, bebeğin anne karnındaki gelişimi ile ilgili kâfi ve tam bir bilgiye sahip olunmasına mahzur olmaktaydı. Bu nedenden dolayı doğumsal anomalilere yönelik teşhisler de daha geç konulabilmekteydi.
Geleneksel manada çalışan iki boyutlu ultrasonlarda, elde edilen yansımalar düz bir halde alınırken, 3 boyutlu ultrasonlarda elde edilen yansımalar muhakkak açılarla sağlanmaktadır. Bu sayede dokular daha detaylı bir biçimde görüntülenebilmektedir. Burada kullanılan 4. boyut sözü, ultrason çekimi esnasında, anne karnındaki bebeğe ilişkin 3 boyutlu imajların, tıpkı fotoğraf kareleri üzere eş vakitli bir biçimde görüntülenebilmesini ve kaydedilebilmesini söz etmektedir.
4 boyutlu ultrason aşağıda belirtilen hususlarda teşhis ve teşhiste epeyce kıymetli bir yere sahiptir:
Bebeğin cinsiyetinin 14. hafta üzere erken periyotlarda tespit edilmesi (bu durum bebeğin anne rahmindeki durumuna da bağlıdır),
Bebeğin anne karnındaki gelişimsel tahlilinin ayrıntılı bir formda yapılması,
Çoğul gebeliklerin detaylı bir biçimde değerlendirilmesi
Rahmin yapısal sorunlarının teşhis edilmesi,
Plasentada oluşabilecek anomalilerin tespiti,
Hamilelikte görülen olağandışı kanamaların sebeplerinin teşhis edilmesi,
Ektoptik gebelik yani dış gebeliğin tanısı
Yumurtalık tümörleri, kistleri, polip ve miyomların teşhis edilmesi,
Plasentanın yerleşiminin ve pozisyonunun belirlenmesi.
